Παραξενοι & Ασυνηθιστοι Θανατοι Βυζαντινων Αυτοκρατορων

Ζήνων(474-475 & 476-491) Σύμφωνα με ένα λαϊκό θρύλο που μεταδίδεται και από δύο ιστορικές πηγές, ο αυτοκράτορας Ζήνων θάφτηκε ζωντανός, όταν θεωρήθηκε νεκρός έχοντας χάσει τις αισθήσεις του είτε λόγω της επιληψίας από την οποία έπασχε ή μετά από ένα γερό μεθύσι. Όταν συνήλθε κάλεσε βοήθεια, αλλά ήταν ήδη μέσα στη σαρκοφάγο και η αυτοκράτειραΑριάδνη δεν επέτρεψε να ανοιχτεί. Επισήμως, ο Ζήνων πέθανε από δυσεντερία.

Βασιλίσκος(475-476) Ο Βασιλίσκος ήταν ένας σφετεριστής που εκμεταλλευόμενος την αντιπάθεια του λαού για τον Ζήνωνα, συνωμότησε εναντίον του και με τη βοήθεια της Συγκλήτου στέφθηκε αυτοκράτορας. Ο Ζήνων όμως συγκέντρωσε στρατό στη Μικρά Ασία και τελικά ανάγκασε τον Βασιλίσκο, που στο μεταξύ είχε χάσει τα ερείσματά του, να παραδοθεί και να παραιτηθεί. Παραδόθηκε υπό τον όρο ότι ο Ζήνων δεν θα έχυνε το αίμα, το δικό του και της οικογενείας του. Έτσι ο Ζήνων έδωσε διαταγή να τους κλείσουν οικογενειακώς σε μια άδεια στέρνα, χωρίς φαγητό και νερό, και τους άφησε να πεθάνουν εκεί.

Μαυρίκιος(582-602) Ο Μαυρίκιος έχασε το θρόνο του μετά από ανταρσία των στρατευμάτων της Θράκης, που στασίασαν όταν πήραν διαταγές να μην επιστρέψουν στα στρατόπεδά τους κατά τη διάρκεια του χειμώνα (για λόγους οικονομίας) και να διαχειμάσουν σε εχθρική περιοχή, βόρεια από το Δούναβη. Ένας από τους πρωτοστάτες της ανταρσίας, ο εκατόνταρχος Φωκάς, ανακηρύχθηκε αυτοκράτορας. Ήταν η πρώτη βίαιη αλλαγή καθεστώτος από την ίδρυση της Κωνσταντινουπόλεως, τρεις αιώνες πριν. Ο Μαυρίκιος βασανίστηκε και αποκεφαλίστηκε, αφού πρώτα υποχρεώθηκε να παρακολουθήσει τη θανάτωση των έξι γιων του.

Φωκάς(602-610) Ο Μαυρίκιος υπήρξε ο πρώτος αυτοκράτορας που σκοτώθηκε από το διάδοχό του. Ο Φωκάς ήταν ο δεύτερος. Μετά την επιτυχή έκβαση της στάσης τουΗρακλείου, ο Φωκάς αιχμαλωτίστηκε και οδηγήθηκε ενώπιον του Ηρακλείου που τον ρώτησε, «Έτσι λοιπόν κυβέρνησες, αχρείε;» για να λάβει την απάντηση , «και συ θα κυβερνήσεις καλύτερα;». Οργισμένος ο Ηράκλειος, τον αποκεφάλισε ο ίδιος επί τόπου. Το σώμα του Φωκά παραδόθηκε στον όχλο και αφού σύρθηκε στους δρόμους της Πόλης, τελικά, κάηκε.

Λέων Δ’ ο Χάζαρος(775-780) Ο Λέων Δ’ επισήμως πέθανε μετά από ψηλό πυρετό. Αργότερα κυκλοφόρησε μια φήμη ότι πέθανε επειδή πήρε και φόρεσε το βαρύτιμο στέμμα που ήταν αφιερωμένο σαν τάμα στην Αγια-Σοφιά από τον Μαυρίκιο ή τον Ηράκλειο. Μόλις το φόρεσε, έβγαλε κοκκινίλες, τον έπιασε ρίγος και πυρετός και λίγο μετά πέθανε. Είναι πολύ πιθανό πάντως αυτήν την ιστορία να την κυκλοφόρησε επίτηδες η γυναίκα του, η περιβόητη Ειρήνη η Αθηναία, που μετά το θάνατο του Λέοντος ανέλαβε τα ηνία της εξουσίας, στην αρχή σαν αντιβασίλισσα του γιου της και στη συνέχεια σαν «βασιλεύς».

Νικηφόρος Α’ Λογοθέτης(802-811) Ο Νικηφόρος Α’ έπεσε μαχόμενος εναντίον των Βουλγάρων, στην ολέθρια μάχη της Πλίσκα, όπου ένας Βυζαντινός στρατός 80,000 αντρών καταστράφηκε ολοσχερώς. Ο θριαμβευτής βασιλιάς των Βουλγάρων Κρούμμος, έβαλε να βρουν το κεφάλι του νεκρού αυτοκράτορα. Το κρανίο του επαργυρώθηκε και μεταποιήθηκε σε κύπελλο απ’ όπου έπινε ο Κρούμμος κρασί. Τα επόμενα χρόνια μάλιστα, οι Βυζαντινοί πρεσβευτές στην αυλή του Κρούμμου υποχρεώνονταν να πίνουν και να κάνουν προπόσεις με αυτό.

Λέων Ε’  ο Αρμένιος(813-820) Ο Λέων Ε’ δολοφονήθηκε ανήμερα τα Χριστούγεννα την ώρα της λειτουργίας, μέσα στο παρεκκλήσι του παλατιού, από υποστηρικτές του Μιχαήλ Β’, που είχαν μεταμφιεστεί σε μοναχούς. Ο Μιχαήλ Β’ (ο Τραυλός) ήταν στη φυλακή την ώρα της δολοφονίας . Οι συνωμότες τον απελευθέρωσαν και τον έστεψαν βιαστικά, ενώ ακόμα φορούσε τις αλυσίδες (δεν έβρισκαν το κλειδί) και ενώ ο Λέων Ε’ παρέμενε άταφος.

Βασίλειος Α’  ο Μακεδών(867-886) Ο Βασίλειος Α’, σε ένα κυνήγι στη Θράκη δέχθηκε την επίθεση ενός μεγάλου ελαφιού που τον έριξε από το άλογο και καθώς τα κέρατα μπλέχτηκαν στη ζώνη του αυτοκράτορα, τον έσυρε για 16 μίλια. Ένας από τους υπηρέτες τελικά τον πρόλαβε και έκοψε με το το μαχαίρι του τη ζώνη απελευθερώνοντάς τον. Αλλά ο Βασίλειος, μέσα στην ταραχή του, νόμισε ότι ο σωτήρας του προσπάθησε να τον σκοτώσει και διέταξε τον άμεσο αποκεφαλισμό του. Το συμβάν δεν φάνηκε στην αρχή να του είχε προκαλέσει κάποιο σοβαρό τραυματισμό, αλλά λίγο αργότερα, ίσως λόγω του ισχυρού σοκ ή πιθανόν από εσωτερική αιμορραγία, πέθανε. Με αυτόν τον επεισοδιακό τρόπο τερματίστηκε η πολυκύμαντη ζωή ενός ανθρώπου που ο από σταβλίτης σε χωριό της Μακεδονίας, κατόρθωσε να γίνει ένας από τους πιο σημαντικούς αυτοκράτορες του Βυζαντίου.

Αλέξανδρος(912-913) Ο Αλέξανδρος πέθανε από εξάντληση -πιθανότατα από καρδιακή προσβολή- παίζοντας τζυκάνιον, ένα δημοφιλές άθλημα της ανώτερης τάξης με άλογα, παρόμοιο με το σύγχρονο πόλο. Ο Λέων ο Σοφός, προκάτοχος και αδελφός του Αλέξανδρου, είχε προφητεύσει ότι ο αδελφός του θα έμενε στο θρόνο μόνο για 13 μήνες, όπως και συνέβη.

Νικηφόρος Β’ Φωκάς(963-969) Ο Νικηφόρος Β’ Φωκάς δολοφονήθηκε από μια ομάδα συνωμοτών με επικεφαλής τον Ιωάννη Τσιμισκή. Είχαν μπει στο κάστρο όπου έμενε ο Φωκάς μεταμφιεσμένοι σε γυναίκες, με τη βοήθεια της αυτοκράτειρας Θεοφανούς. Ο Τσιμισκής και οι υπόλοιποι γλίστρησαν στο υπνοδωμάτιο του Φωκά, όπου προς στιγμήν πανικοβλήθηκαν όταν βρήκαν το κρεβάτι του άδειο. Ο αυτοκράτορας όμως ήταν εκεί και κοιμόταν στο πάτωμα, όπως συνήθιζε. Έτσι τελικά μετά από σύντομη συμπλοκή τον σκότωσαν. Το σώμα του το πέταξαν στο δρόμο ενώ το κεφάλι του το κάρφωσαν σε μια λόγχη και το περιέφεραν στους δρόμους της Κωνσταντινούπολης. Ο θάνατός του συγκλόνισε τους απανταχού χριστιανούς και προκάλεσε ενθουσιασμό στο Μουσουλμανικό κόσμο. Η επιγραφή στον τάφο του έγραφε: «Τα κατέκτησες όλα εκτός από μια γυναίκα». Η γυναίκα εννοείται ότι ήταν η Θεοφανώ.

Ιωάννης Β’ Κομνηνός(1118-1143) Ο Ιωάννης Κομνηνός πέθανε σε κυνηγετικό ατύχημα στα βουνά της Κιλικίας όταν γρατζουνίστηκε κατά λάθος από ένα δηλητηριασμένο βέλος που είχε βγάλει από ένα πληγωμένο αγριογούρουνο. Επακολούθησαν οι συνήθεις φήμες και υποψίες ότι στην πραγματικότητα δεν ήταν ατύχημα, αλλά δολοφονία, δεν υπήρχαν όμως κίνητρα ούτε ύποπτοι για μια τέτοια ενέργεια.

Ανδρόνικος Α’ Κομνηνός(1183-1185) Η βασιλεία του Ανδρόνικου Α’ Κομνηνού ήταν περίοδος τυραννίας και τρόμου, που έλαβε τέλος όταν άνθρωποί του προσπάθησαν να συλλάβουν έναν από τους αντιπάλους του τον Ισαάκιο Άγγελο, ο οποίος κατέφυγε στην Αγια-Σοφιά και από εκεί υποκίνησε στάση κατά του αυτοκράτορα και τον ανέτρεψε. Ο Ισαάκιος παρέδωσε τον έκπτωτο αυτοκράτορα στον όχλο της Πόλης που τον βασάνιζε επί τρεις μέρες. Έκοψαν το δεξί του χέρι, του έβγαλαν τα δόντια , τα νύχια του και το ένα μάτι του, και, μεταξύ των άλλων, έριξαν καυτό νερό στο πρόσωπό του (ίσως επειδή ήταν ονομαστός για την ομορφιά του). Στο τέλος, τον έσυραν στον Ιππόδρομο όπου τον κρέμασαν από τα πόδια ανάμεσα σε δυο στύλους και δύο Λατίνοι μισθοφόροι συναγωνίστηκαν ποιος θα τον τρυπήσει πιο βαθιά με το σπαθί του. Τελικά το σώμα του σχίστηκε στα δύο και πετάχτηκε στον Βόσπορο.

Αλέξιος Ε’ Δούκας Μούρτζουφλος(1204) Ο Αλέξιος Ε’ Δούκας ήταν Αυτοκράτορας κατά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους. Μετά την πτώση, κατέφυγε στην Μορσυνόπολη (σημερινή Κομοτηνή) όπου είχε καταφύγει και ο πρώην αυτοκράτορας Αλέξιος Γ’. Στην αρχή τον υποδέχθηκαν καλά εκεί και ο Αλέξιος Γ’ τον πάντρεψε με την κόρη του, που ήταν ήδη ερωμένη του Μούρτζουφλου. Λίγο αργότερα όμως οι άνθρωποι του Αλεξίου Γ’ τον παγίδευσαν στα λουτρά και τον τύφλωσαν. Μετά από αυτό, τον πέταξαν, κυριολεκτικά, στο δρόμο. Ο Αλέξιος Δούκας περιφερόταν στα χωριά της Θράκης, ώσπου τον ανακάλυψαν Φράγκοι στρατιώτες και τον οδήγησαν στην Κωνσταντινούπολη. Οι νέοι κυβερνήτες του Βυζαντίου, με το πρόσχημα ότι αποδίδουν δικαιοσύνη για το θάνατο του Αλεξίου Δ’ (προκατόχου του Μούρτζουφλου και συμμάχου των Σταυροφόρων), τον δίκασαν και τον καταδίκασαν σε θάνατο. Τον εκτέλεσαν γκρεμίζοντάς τον από την κορυφή του κίονα του Θεοδοσίου. Πραγματικά ασυνήθιστος θάνατος, ακόμα και με τα Βυζαντινά μέτρα.

Ιωάννης Ε’ Παλαιολόγος(1341-1391) Ιωάννης Ε’ Παλαιολόγος είχε δεχτεί υπερβολικά πολλές προσβολές κατά τη διάρκεια της βασιλείας του: τον είχαν φυλακίσει για χρέη στη Βενετία, είχε αναγκαστεί να γίνει Καθολικός και να φιλήσει τα πόδια του Πάπα, τον είχαν εκθρονίσει τρεις φορές, οι Τούρκοι κρατούσαν όμηρο το γιο του κ.ά. Δεν άντεξε όμως την τελευταία προσβολή: το 1390 αποφάσισε να επισκευάσει τη Χρυσή Πύλη του τείχους χρησιμοποιώντας σαν υλικό μάρμαρα από τις εκκλησίες της Πόλης. Όταν τελείωσαν όμως οι εργασίες, ο Τούρκος σουλτάνος Βαγιαζήτ Α’, απειλώντας να σκοτώσει το γιο του Ιωάννη , Μανουήλ, που κρατούσε όμηρο, απαίτησε την κατεδάφιση της νέας κατασκευής. Ο Ιωάννης Ε’ αναγκάστηκε να υπακούσει. Το περιστατικό αυτό ήταν η τελευταία σταγόνα. Έπαθε ένα νευρικό κλονισμό από τον οποίο δεν συνήλθε ποτέ και πέθανε δυο μήνες αργότερα.