Το Λεμόνι

Το λεμόνι είναι ο καρπός του υβριδικού δέντρου που ονομάζεται λεμονιά (επιστ. Κιτρέα η λεμονέα, Citrus × limon) και ανήκει στην οικογένεια των Ρυτοειδών (Rutaceae) (= εσπεριδοειδών (Hesperidaceae)). Ο καρπός αυτός χρησιμοποιείται κυρίως για τονχυμό του, παρόλο που χρησιμοποιούνται επίσης το πιο σαρκώδες μέρος του καρπού και ο φλοιός του, ιδιαίτερα στη μαγειρική. Ο χυμός του λεμονιού περιέχει περίπου 5% κιτρικό οξύ, το οποίο δίνει στα λεμόνια τη χαρακτηριστική ξινή τους γεύση και pHαπό 2 μέχρι 3. Αυτή η οξύτητα καθιστά το λεμόνι φθηνό και εύκολα διαθέσιμο υλικό για χρήση σε εκπαιδευτικά πειράματαχημείας.

Η λεμονιά μπορεί να μεγαλώσει μέχρι 6 μέτρα σε ύψος (20 πόδια), αλλά συνήθως είναι πιο κοντή. Τα κλαδιά του δέντρου έχουν αγκάθια και σχηματίζουν ανοιχτό στέμμα. Τα φύλλα είναι πράσινα, λαμπερά και έχουν ελλειψοειδές σχήμα. Τα άνθη είναι λευκά εξωτερικά με με το εσωτερικό τους να κλίνει προς το μωβ. Στη λεμονιά, τόσο ο καρπός όσο και τα άνθη υπάρχουν ταυτόχρονα. Τα λεμόνια έχουν σχήμα ωοειδές με τις άκρες τους μυτερές. Όταν είναι ώριμα έχουν χρώμα έντονο κίτρινο.

Υπάρχουν διάφορες ποικιλίες λεμονιών, όπως τα Εύρηκα, Λισαβόνας και Μέγερ.

Οι λεμονιές φυτρώνουν σε τροπικά και εύκρατα κλίματα και δεν αντέχουν πολύ χαμηλές θερμοκρασίες. Προτιμούν τη θερμοκρασία μεταξύ 15–30 °C (60–85 °F) και χρειάζονται πολλή ηλιοφάνεια. Αναπτύσσονται καλά σε γόνιμο, ξηρό χώμα. Οι λεμονιές χρειάζονται πολύ νερό, αλλά και να στεγνώνουν μεταξύ των ποτισμάτων.

Χώρες που παράγουν πολλά λεμόνια είναι η Ισπανία, η Πορτογαλία, η Ιταλία και άλλες μεσογειακές χώρες, η Αργεντινή, η Ινδία, η Βραζιλία και οι ΗΠΑ. Μπορούν να φυτευτούν ως φυτά κήπου ή και σε γλάστρα αν κλαδεύονται για να παραμείνουν μικρές.

Το λεμόνι είναι καλλιεργημένο υβρίδιο που προέρχεται από άγριες ποικιλίες όπως το κίτρο και το μανταρίνι. Είναι άγνωστο πού και πότε έγινε αυτή η διασταύρωση. Ο κίτρος, προφανώς ο καρπός στον οποίο αναφέρεται ο Πλίνιος στη Φυσική ιστορία (XII, vii.15) ως το malum medicum — τον "ιατρικό καρπό" — είναι, κατά τα φαινόμενα, το πρώτο εσπεριδοειδές που ήταν γνωστό στη Μεσόγειο. Απεικονίσεις εσπεριδοειδών δέντρων υπάρχουν σε ρωμαϊκά μωσαϊκά στη Βόρεια Αφρική, αλλά η πρώτη σαφής περιγραφή του λεμονιού συναντάται στις αρχές του 10ου αιώνα, σε πραγματεία περί γεωργίας του Άραβα Κούστους Αλ-Ρούμι. Περί τα τέλη του 12ου αιώνα, ο Ιμπν Τζαμί, προσωπικός γιατρός του μεγάλου μουσουλμάνου ηγέτη Σαλαντίν, έγραψε πραγματεία περί του λεμονιού. Πιστεύεται ότι οι πρώτες λεμονιές καλλιεργήθηκαν στο οροπέδιο Ντέκαν στην κεντρική Ινδία.

Η ονομασία "λεμόνι" προέρχεται από την περσική λέξη (لیمو Limu), η οποία είναι συγγενική με τη σανσκριτική λέξη nimbuka. Λεμονιές καλλιεργήθηκαν στη Γένοβα στα μέσα του 15ου αιώνα και εμφανίστηκαν στις Αζόρες το 1494. Πρόσφατες έρευνες έχουν επισημάνει λεμόνια στα ερείπια της Πομπηίας. Τα λεμόνια χρησιμοποιήθηκαν παλιά από το Βρετανικό Βασιλικό Ναυτικό για την καταπολέμηση τουσκορβούτου, καθώς παρείχαν μεγάλη ποσότητα βιταμίνης C.

Τα λεμόνια σερβίρονται συχνά ως λεμονάδα ή ως διακόσμηση σε ποτά όπως το παγωμένο τσάι ή αεριούχα αναψυκτικά, με μια φέτα είτε μέσα στο ποτήρι είτε στηριγμένη στο χείλος. Χρησιμοποιούνται στην παρασκευή του ιταλικού λικέρ λιμοντσέλο. Ένα κομματάκι λεμόνι προστίθεται επίσης συχνά στο νερό για να δώσει λίγη γεύση.

Ο χυμός λεμονιού χρησιμοποιείται πολύ σε φαγητά με ψάρι. Επιπλέον, χρησιμοποιείται πολύ, μαζί με άλλα υλικά, για μαρινάρισμα κρέατος πριν από το μαγείρεμα.

Μερικοί άνθρωποι τρώνε το λεμόνι ως φρούτο, όμως σε αυτή την περίπτωση πρέπει να καταναλώνεται αμέσως μετά νερό για να ξεπλένονται τα δόντια από το κιτρικό οξύ και τη ζάχαρη, τα οποία μπορούν να προκαλέσουν τερηδόνα και άλλες οδοντικές ασθένειες. Τα λεμόνια γίνονται επίσης μαρμελάδα, είτε μόνα τους είτε σε συνδυασμό με πορτοκάλια.

100 χιλιοστόλιτρα λεμονοχυμού περιέχουν περίπου 50 χιλιοστόγραμμα βιταμίνης C και 5 γραμμάρια κιτρικού οξέος.