Δέκα χρόνια μετά, οι Νεοζηλανδοί έχουν τη δική τους Οδύσσεια
Όσα χρόνια διήρκεσε ο τρωικός πόλεμος, όσα χρόνια χρειάστηκε ο Οδυσσέας για να επιστρέψει στην Ιθάκη του, άλλα τόσα αφιέρωσε και ο Brian Dawkins για να μεταφράσει την Οδύσσεια
Δέκα χρόνια χρειάστηκε για να επιστρέψει ο Οδυσσέας στο βασίλειό του μετά το τέλος του τρωικού πολέμου. Άλλα τόσα αφιέρωσε και ο Brian Dawkins για να φτάσει στη δική του Ιθάκη. Να μεταφράσει την Οδύσσεια στα αγγλικά της Νέας Ζηλανδίας.
Πώς όμως ένας στατιστικολόγος από τη Νέα Ζηλανδία που μετά τη συνταξιοδότησή του ασχολήθηκε με την εικονογράφηση βιβλίων κατέληξε να μεταφράζει την Οδύσσεια του Ομήρου;
Από τη στιγμή που παιδιά και εγγόνια είχαν διασκορπιστεί στα μήκη και τα πλάτη της γης -τον πετύχαμε ενώ διοργανώνει οικογενειακό reunion για την αργυρή επέτειο γάμου του- ο άπλετος, όπως όλα δείχνουν, ελεύθερος χρόνος του μοιράστηκε ανάμεσα στην επί 50 χρόνια σύζυγό του και τον Όμηρο.
"Μου φάνηκε πως η Οδύσσεια ήταν μια υπέροχη επιλογή από τη στιγμή που από την εφηβεία μου είχα ασχοληθεί με τα αρχαία ελληνικά και τα λατινικά.
Το ερώτημα όμως που κυριάρχησε μέσα μου ήταν για ποια Οδύσσεια να κάνω την εικονογράφηση. Αποφάσισα έτσι ότι έπρεπε να προχωρήσω στη δική μου έκδοση παρά τις όποιες προκλήσεις", σημειώνει στο WE του NEWS247.
Μετά από 50 χρόνια γάμου και 10ετούς απόπειρας μετάφρασης της Οδύσσειας, οφείλουμε να του αναγνωρίσουμε το στοιχείο της σταθερότητας.
Έτσι και η σχέση του με τον Όμηρο δεν τελειώνει εδώ. "Αυτή την περίοδο ετοιμάζω και την ηλεκτρονική έκδοση της Οδύσσειας, που ελπίζω ότι θα είναι διαθέσιμη σε λίγους μήνες, ενώ ασχολούμαι και με τη μετάφραση της Ιλιάδας".
"Σα βγεις στον πηγαιμό για την Ιθάκη, να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος, γεμάτος περιπέτειες, γεμάτος γνώσεις…" και πράγματι ο Brian Dawkins δεν σκέφτηκε στιγμή να εγκαταλείψει το δικό του "ταξίδι".
"Σίγουρα διένυσα μεγάλη απόσταση και επισκέφτηκα πολλά μέρη κατά τη διάρκεια του πνευματικού μου ταξιδιού, αλλά ευτυχώς δεν έχασα κανένα σύντροφο στη διαδρομή.
Αν έχω φτάσει σε κάποιου είδους Ιθάκη, δεν ήταν τόσο γεμάτη όσο αυτή με την οποία ήρθε αντιμέτωπος ο Οδυσσέας, αλλά ήταν σίγουρα ευπρόσδεκτη. Συνεχίζω να συνδέομαι με το κείμενο με κάθε τρόπο και ελπίζω πως θα συνεχίχω να το κάνω".
Οι δικοί του σύντροφοι σε αυτή την "περιπλάνηση" δεν ήταν άλλοι από λεξικά, γραμματικές και κάποιες μεταφράσεις με πολυτιμότερη, όπως επισημαίνει, αυτή του Ricmond Lattimore.
Μπορεί να μη χρειάστηκε να αντιμετωπίσει τον Πολύφημο, αλλά έπρεπε να ξεπεράσει τις δυσκολίες εξοικείωσης με το ομηρικό κείμενο.
"Ένιωσα χρέος μου να παράγω μια μετάφραση που θα είναι κατανοητή στους συμπολίτες μου, παραμένοντας όσο το δυνατόν πιο κοντά στο πιθανό νόημα του κειμένου όπως το ερμήνευσα, με εργαλεία μου αυτά τα βοηθήματα.
Η πολλαπλότητα των ελληνικών ονομάτων αποτελεί τεράστιο εμπόδιο για τον αγγλόφωνο αναγνώστη που δεν είναι εξοικειωμένος με τον μεγάλο αριθμό χαρακτήρων. Πρέπει να αποδεχτώ πως θα έχουν δυσκολία με τα ονόματα.
Προσπάθησα να χρησιμοποιήσω την ορθογραφία και τον συλλαβισμό για να τα αποδώσω. Χρησιμοποιώ για παράδειγμα το "Tele-makhos" για τον γιο του Οδυσσέα και το "Anti-noos" για τον πρώτο μνηστήρα που σκότωσε".
Σε μια τέτοια όμως επική αδιαμφισβήτητα μετάφραση έβαλε και το προσωπικό του στοιχείο, έχοντας στο πίσω μέρος του μυαλού του πως απευθύνεται σε ένα αμιγώς διαφορετικό αναγνωστικό κοινό.
"Ήθελα να μπορεί να απαγγελθεί δυνατά από έναν εξοικειωμένο με τα αγγλικά της Νέας Ζηλανδίας αναγνώστη. Το δακτυλικό εξάμετρο δεν αποτελούσε για εμένα επιλογή και έτσι υιοθέτησα ένα στυλ εμπνευσμένο περισσότερο από την ποίηση του T.S. Eliot".
Μια από τις πιο υπερήφανες άλλωστε στιγμές του στην Ελλάδα -έχει ταξιδέψει από την Κρήτη μέχρι τη Θεσσαλονίκη και το φαράγγι του Βίκου- ήταν όταν βρέθηκε στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου και απήγγειλε εδάφια της Οδύσσειας.
Δεν έμεινε όμως μόνο σε αυτό. Αποφάσισε να αλλάξει και τη σειρά των ραψωδιών, έχοντας κατηγορηθεί από κριτικούς για μετάφραση - παρωδία.
"Όπως περνούσαν τα χρόνια, αισθάνθηκα πως οι τέσσερις πρώτες ραψωδίες αποτελούν μια δεύτερη σκέψη. Υπάρχει μεγάλο χάσμα ανάμεσα στην τέταρτη ραψωδία και στο πότε συναντούμε ξανά τον Τηλέμαχο. Αποφάσισα να το μειώσω και δεν το μετανιώνω".
Σε ό,τι αφορά πάλι τα σχέδιά του, ο εξοικειωμένος με την τοπογραφία της Νέας Ζηλανδίας αναγνώστης, εκτός από το νοητό ταξίδι στα νησιά που περιπλανήθηκε ο Οδυσσέας, θα διακρίνει και δικά του γνώριμα μέρη στην εικονογράφηση.
"Στο επάνω μέρος του εξωφύλου μπορεί κανείς να διακρίνει το νησί Kapiti, όπως αυτό φαίνεται από την ακτή του North Island, βόρεια του Wellington".
Η εικονογράφηση, όπως σημειώνει, συνδέονται με την αρχαία κεραμεική. "Ήθελα να αναφερθώ στα ερυθρόμορφα αγγεία των αρχαίων χρόνων.
Το κόκκινο και το μαύρο χρώμα έχουν επίσης συμβολικές αναφορές σε ευρείες περιοχές. Είναι πολύ σημαντικά για παράδεγιμα στον αυτόχθονα πληθυσμό των Μαορί της Νέας Ζηλανδίας".
Στο μυαλό του αυτά τα δύο χρώματα συνδέονται και με τις έννοιες της τύχης, της μοίρας και της ευκαιρίας. Πώς μας το εξηγεί; Απλά σκεφτείτε το χρώμα των τραπουλόχαρτων.
Στα 74 του χρόνια ο Brian Dwakins κρατάει στα χέρια του γεμάτος υπερηφάνεια τη δική του Οδύσσεια και "γλυκοκοιτάζει" με θαυμασμό την Ιλιάδα.
Η δική του επίκληση στη Μούσα
Sing to me, Muse, of a man of guile and many guises, who was made to
Wander greatly, after he had sacked the sacred towers of Troy.
He saw many cities of many men, and knew their minds.
Many woes he suffered in spirit on the sea
Trying to preserve his life and bring home his comrades.
However, he could not save his friends
For they were destroyed by their own folly,
Fools that slaughtered the cattle of Hyperion the Sun God,
Who then denied them a homecoming.
Sing to us of these things and their like, Lady, Daughter of Zeus.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου