Δάκης Ιωάννου: Ο αθέατος μεγιστάνας

«Δάκης Ιωάννου; Μέγας συλλέκτης. Είχα δει μια εκπληκτική συλλογή έργων τέχνης του στο Κέντρο Πομπιντού στο Παρίσι» η ενθουσιώδης απάντηση φιλότεχνου στο διστακτικό ερώτημά μας: «Τι γνωρίζεις για τον Δάκη Ιωάννου;»

Αν για τον επικεφαλής της μπορεί να ειπωθεί πως ελάχιστοι τον γνωρίζουν για την επιχειρηματική του δραστηριότητα, σε αντίθεση με τις συλλεκτικές και καλλιτεχνικές του ενασχολήσεις, δεν ισχύει το ίδιο για την εταιρεία J&P Άβαξ. Όποια πέτρα κι αν σηκώσεις στην Ελλάδα, από κάτω θα τη βρεις. Και όχι μόνο στην Ελλάδα…

Αλήθεια, τι γνωρίζουμε για τον Κύπριο μεγιστάνα; Έναν από τους πλουσιότερους ανθρώπους του πλανήτη, τον μαικήνα, τον ιδρυτή του Ιδρύματος ΔΕΣΤΕ, το όνομα του οποίου φιγουράρει στη λίστα των πλέον ισχυρών της σύγχρονης τέχνης; Ελάχιστα, είναι η απάντηση. Ή μάλλον γνωρίζουμε όσα ο ίδιος επιθυμεί να γίνουν γνωστά, όπως για παράδειγμα η εκκεντρική διακόσμηση του διαμερίσματος των 7.000 τμ που κατέχει στο Μανχάταν με τα πορτρέτα του ίδιου και των μελών της οικογένειάς του στους τοίχους και τα πατώματα. Οι περιορισμένες σε αριθμό συνεντεύξεις του σε διεθνή και εγχώρια μέσα ενημέρωσης αποσκοπούν αποκλειστικά στην προβολή των καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων των ιδρυμάτων στα οποία μετέχει, στην προβολή των δράσεων του project space που έχει δημιουργήσει στην Ύδρα, στην ανάδειξη των ισχυρών του δεσμών  του με τα μεγαλύτερα ονόματα της σύγχρονης τέχνης, όπως με τον διάσημο και πάμπλουτο καλλιτέχνη Jeff Koons, ο οποίος φιλοτέχνησε το ιδιότυπο στην αισθητική του σκάφος του μεγιστάνα, που φέρει το όνομα Guilty.

O Δάκης Ιωάννου είναι μέλος πολλών διοικητικών συμβουλίων μεταξύ των οποίων και του Νέου Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης της Νέας Υόρκης, είναι πρόεδρος του Ιδρύματος Χρίστου Στέλιου Ιωάννου για την αποκατάσταση ατόμων με ειδικές ανάγκες που εδρεύει στη Λευκωσία, είναι ιδιοκτήτης εμβληματικών ξενοδοχείων της Αθήνας όπως το Semiramis και το Intercontinental, και συμμετείχε στη διοίκηση της Coca Cola – 3E. Οι περιγραφές για το άτομό του, αλληλοαναιρούμενες και εν πολλοίς αντιφατικές, κάνουν λόγο για έναν «εκκεντρικό», «απρόσιτο» αλλά με «ριπές χιούμορ», «προσηνή» αλλά και «απόμακρο» άνθρωπο.

Σύμφωνα με το βιογραφικό του, ο Δάκης (Λεωνίδας) Ιωάννου γεννήθηκε στην Κύπρο, είναι απόφοιτος του Κολλεγίου Αθηνών, σπούδασε πολιτικός μηχανικός στο Πανεπιστήμιο Κορνέλ, πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια και ανακηρύχθηκε διδάκτορας αρχιτεκτονικής από το Πανεπιστήμιο της Ρώμης. Μετά την επιτυχή ολοκλήρωση των σπουδών του, οι γονείς του τον ρώτησαν τι δώρο ήθελε. «Εγώ βέβαια ήθελα έναν Ντε Κίρικο αλλά θα ήταν πολύ ακριβό δώρο. Έτσι ζήτησα και έλαβα το “Il grande bersaglio tricolore”, ένα έργο του Λούτσιο ντελ Πέτσο που συνδύαζε την ποπ αρτ με τη μεταφυσική ζωγραφική» σημειώνει ο ίδιος. Το 1967 επιστρέφει στην Κύπρο για να εργαστεί στην οικογενειακή επιχείρηση, την κατασκευαστική εταιρεία που είχε συνιδρύσει ο πατέρας του το 1941 ως «Ιωάννου και Παρασκευαΐδης», η οποία εξελίχθηκε σε μια από τις μεγαλύτερες εργολήπτριες εταιρίες σε Μέση Ανατολή, Βόρεια Αφρική και Ελλάδα. Μετά την εισβολή μετακόμισε στο Λονδίνο και λίγα χρόνια αργότερα, το 1980, εγκαταστάθηκε στην Αθήνα 

J&P Άβαξ
Οι οικογενειακές συμμαχίες της οικονομικής ελίτ παραμένουν ισχυρές και αδιατάρακτες –και δη όταν κρίνονται ως επιτυχημένες. Έτσι οι γόνοι της πρώτης πατρογονικής επιχείρησης, ο Δάκης Ιωάννου και ο Ευθύβουλος Παρασκευαΐδης, δημιουργούν τον όμιλο εταιρειών J&P Άβαξ. Έναν από τους πλέον δραστήριους κατασκευαστικούς ομίλους στην Ελλάδα με σημαντική παρουσία, όπως αναγράφεται στην ιστοσελίδα του ομίλου «στα μεγαλύτερα έργα του τόπου και των διεθνών αγορών».

Το 1994 εισάγεται στο Χρηματιστήριο Αθηνών. Με συγχωνεύσεις και εξαγορές μετοχών μετατρέπεται σε έναν όμιλο μαμούθ στο δυναμικό του οποίου ανήκουν οι εταιρείες ΕΤΕΘ, Αθηνά ΠΡΟΕΤ ΕΡΓΟΝΕΤ, J&P Development A.E., ΕΛΒΙΕΞ, Ε-Construction, AUTECO, TASK J&B ΑΒΑΞ, Ηλιοφάνεια, VOLTERRA, TERRA FIRMA, ANEMA, C-PRO, Ενεργειακή Κυκλάδων και Ακίνητα Εύβοιας Α.Ε. Οι δραστηριότητες του ομίλου επεκτείνονται σε όλους τους τομείς κατασκευής, από έργα κτιριακά, οδοποιίας, λιμενικά, υδραυλικά, ενεργειακά, βιομηχανικά, δίκτυα σωληνώσεων και φυσικού αερίου ενώ μέσω και της J&P Overseas ο κύκλος εργασιών του ομίλου αυξάνεται εντυπωσιακά στις διεθνείς αγορές. Το 2009 το 45% του κύκλου εργασιών του ομίλου αφορά έργα σε χώρες του εξωτερικού, όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Ιορδανία, εσχάτως το Ιράκ, η Μάλτα, η Ρουμανία, η Πολωνία, η Βουλγαρία και γενικώς οι χώρες της Κεντροανατολικής Ευρώπης. Παράλληλα, ο όμιλος πρωτοστατεί στις συμβάσεις παραχώρησης και στα ΣΔΙΤ ενώ με τα Ολυμπιακά έργα γίνεται κανονικό πάρτι. Χαρακτηριστικά σημειώνουμε: Παγκρήτιο Στάδιο στο Ηράκλειο, Σπίτι Βαρέων Αθλημάτων, Ολυμπιακό χωριό στους Θρακομακεδόνες, Ιππικό Κέντρο στο Μαρκόπουλο, Γήπεδο Χόκεϊ στον Άγιο Κοσμά, Στάδιο Καραϊσκάκη, Φάρος Ψυχικού, Αθλητικό Κέντρο Πυγμαχίας στο Περιστέρι.

Η J&P Άβαξ εν τέλει βρίσκεται παντού, καθώς μια απλή ανάγνωση των έργων στα οποία έχει εμπλακεί ο όμιλος προκαλεί ίλιγγο. Κτιριακά έργα: Golden Hall, The Mall, Γενικό Νοσοκομείο στη Ρόδο και στην Ξάνθη, Εθνική Τράπεζα κ.ά. Με το σύστημα των παραχωρήσεων: Γέφυρα Ρίου Αντιρρίου, Μαρίνα Φαλήρου, Αττική Οδός, Ολυμπία Οδός. Ως προς τα έργα υποδομής: Ρεντίνα σήραγγα Βρασνών, Εγνατία Οδός, Σταθμός Προαστιακού κ.ά. Έχει επίσης ποσοστά στην Ολυμπία Οδό (17%), τον Αυτοκινητόδρομο Αιγαίου (16,25%) και την Μορέας (15%) ενώ εκτελεί και από κοινού με την ιταλική Ghella και τη γαλλική Alstom το έργο της επέκτασης του Μετρό προς τον Πειραιά.

Εμπλέκεται με επιτυχία στα ενεργειακά έργα, ωστόσο ο όμιλος καθυστερεί την είσοδό του στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας με αποτέλεσμα την απώλεια  μεγάλου μεριδίου της αγοράς.  Τα καταφέρνει πάντως με τους σταθμούς επεξεργασίας λυμάτων, τα λιμενικά έργα, την εταιρεία real estate που δημιουργείται, τις εταιρείες διαχείρισης ακινήτων (ακόμη και τον καθαρισμό του αεροδρομίου Ελ. Βενιζέλος) και τις ιδιωτικές υπηρεσίες ΚΤΕΟ.

Σύμφωνα με τις οικονομικές καταστάσεις του ομίλου το πρώτο εξάμηνο του 2016 ο ενοποιημένος κύκλος εργασιών ανήλθε σε 270,6 εκ. ευρώ ενώ τα καθαρά κέρδη μετά τους φόρους σε 21 εκ. ευρώ. Όπως σημειώνεται στον οικονομικό απολογισμό του ομίλου: «τα αποτελέσματα του α΄ εξαμήνου του 2015 αναμορφώθηκαν για σκοπούς συγκρισιμότητας λόγω της οριστικής διακοπής της ζημιογόνου δραστηριότητας της θυγατρικής Αθηνά ΑΤΕ στην περιοχή των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων. Η μεταβίβαση των δραστηριοτήτων της Αθηνά ΑΤΕ στα Εμιράτα κατέστη αναγκαία μετά και την επιβολή των capital controls, λόγω της αδυναμίας εξασφάλισης των απαραίτητων κεφαλαίων κίνησης και τραπεζικών εγγυητικών επιστολών προκειμένου να εκτελούνται τα υφιστάμενα έργα και να διεκδικούνται νέα έργα».

Ο όμιλος του Δάκη Ιωάννου κλυδωνίζεται ύστερα από τετραετή επιζήμια δραστηριότητα ενώ ισχυρό είναι και το κτύπημα μετά το κλείσιμο των τραπεζών στην Κύπρο, καθώς διατηρούσε σε αυτές καταθέσεις ύψους 9,2 εκ. ευρώ. Τα κατασκευαστικά projects παγώνουν ενώ το 2013 μεταβιβάζει τα κλειδιά του ομίλου στον γιο του Χρίστο. Σε κάθε περίπτωση ο ίδιος παραμένει ο ιθύνων νους.

Τον Ιανουάριο 2015 ο Δάκης Ιωάννου επιτυγχάνει μέσω της Τράπεζας Πειραιώς και της Alpha Bank να μετατρέψει βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις του ομίλου σε μακροπρόθεσμες, προβαίνοντας παράλληλα σε νέο δανεισμό. Έτσι αναχρηματοδότησε υφιστάμενο κοινοπρακτικό ομολογιακό δάνειο της J&P Άβαξ ύψους 238εκ.ευρώ, εξέδωσε νέο κοινοπρακτικό ομολογιακό δάνειο ύψους 187εκ. ευρώ και διατήρησε ομολογιακά δάνεια του ομίλου και των θυγατρικών του, ύψους 21εκ. ευρώ.

Στο καρτέλ των εργολάβων
Η Επιτροπή Ανταγωνισμού, στην έρευνα που διενεργεί από το 2013, εμπλέκει σχεδόν το σύνολο του κατασκευαστικού κλάδου στη δημιουργία καρτέλ για έναν μακρύ χρονικό ορίζοντα που ξεκινά από το 1981 και εκτείνεται ως τις μέρες μας. Μεταξύ των ελεγχόμενων εταιρειών είναι και η J&P Άβαξ καθώς συμμετείχε, όπως σημειώνεται, στην καρτελική σύμπραξη για τη χειραγώγηση διαγωνισμών δημοσίων έργων. Μάλιστα ειδική έρευνα έχει πραγματοποιηθεί και στην υπόθεση της κοινοπραξίας Άκτωρ ΑΤΕ-ΤΕΡΝΑ-J&P Άβαξ αναφορικά με το φαινόμενο του προκαθορισμού των εκπτώσεων. Στο ενδιάμεσο η χώρα απειλείται με επιστροφή πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ στα κοινοτικά ταμεία ενώ η Επιτροπή Ανταγωνισμού αναμένει τις απαντήσεις των κατασκευαστικών εταιρειών. Σε κάθε περίπτωση ο όμιλος J&P Άβαξ ουδόλως δείχνει να έχει θορυβηθεί. Ήδη το πρώτο εξάμηνο του 2016 ο όμιλος σε κοινοπραξία με την ιταλική Bonatti SPA υπέγραψε σύμβαση με την Διαδριατικός Αγωγός Φυσικού Αερίου για τη μελέτη και την κατασκευή του χερσαίου αγωγού (TAP) μήκους περίπου 360 χιλιομέτρων στη Βόρεια Ελλάδα. Έχει επίσης εξασφαλίσει μια συμφωνία στη Μάλτα, την κατασκευή νέου σταδίου στο Κατάρ για το παγκόσμιο κύπελλο του 2022 και μια ακόμη συμφωνία στο Ιράκ. Ο όμιλος ανθεί και τα χαμόγελα επέστρεψαν…