Καθ. Πέτρος Π. Γρουμπός, Ομότιμος καθηγητής Πανεπιστημίου Πατρών
ΙστορίεςΤο παρελθόν, ως ιστορική διαδρομή, είναι θεμελιώδες στοιχείο της ταυτότητας όχι μόνο των λαών αλλά και κάθε φυσικού προσώπου. Σε ατομικό επίπεδο, η προσωπική ιστορία του κάθε συγκεκριμένου ανθρώπου προσδιορίζει τη μοναδικότητα και προσωπικότητά του και επομένως αποτελεί τη βάση της αξιοπρέπειάς του. Οι Έλληνες και κυρίως οι νέοι αυτής της χώρας, πρέπει να είναι υπερήφανοι για την Ιστορία τους ως Λαός και να μην επιτρέψουν σε κανέναν να προσβάλει την αξιοπρέπειά των.
Ο άνθρωπος, λέγει ο Γιάσπερς, είναι ιστορικό ον, που χωρίς το παρελθόν του δεν μπορεί να κατανοηθεί: «Καμία πραγματικότητα», λέει ο ίδιος, «δεν είναι τόσο ουσιώδης για την αυτοσυνειδησία μας, όσο η Ιστορία μας. Ο,τι βιώνουμε στο παρόν, το κατανοούμε πολύ καθαρότερα μέσω της Ιστορίας μας».
Και ο Σαρτρ συμπληρώνει: «Είμαστε το παρελθόν μας και το παρόν είναι το παρελθόν του… Χωρίς το παρελθόν μας δεν είμαστε εμείς». Επομένως το παρελθόν μας είναι ουσιώδες στοιχείο της ταυτότητάς μας. Κατά μείζονα λόγο η ιστορική συνέχεια ενός λαού είναι αναπόσπαστο στοιχείο της ταυτότητάς του.
Γι’ αυτό και η ιστορικότητα προστατεύεται νομικά τόσο ως στοιχείο της ταυτότητας των λαών όσο και των ατόμων. Γι’ αυτό και η άρνηση ιστορικών γεγονότων, που θέτουν υπό αμφισβήτηση την ιστορική ταυτότητα ενός λαού έχουν θεωρηθεί πράξεις ιδιαίτερης απαξίας. Η ηθική διαβούλευση αφορά περισσότερο την ερμηνεία της ιστορίας ενός λαού παρά την άσκηση της βούλησής του.
Είναι, λοιπόν, αδύνατο να συλλάβουμε την έννοια ενός λαού χωρίς το παρελθόν του, όπως είναι εξίσου αδύνατο να αποστερήσουμε από το παρελθόν του ένα φυσικό πρόσωπο, αφού η βλάβη που του προσγίγνεται με τη λεγόμενη «κλοπή ταυτότητας» («identity theft») προσομοιάζει με ηθικό και κοινωνικό θάνατο. Αν για μια στιγμή φανταστούμε ότι η Ελλάδα αιφνιδίως κατοικήθηκε από έναν άλλο λαό, άσχετο με την ιστορία των Ελλήνων, αυτός ο νέος λαός δεν θα μπορούσε να αποκαλείται Ελληνικός. Ο λαός είναι η Ιστορία του. Η ιστορική ταυτότητα θα πρέπει επομένως να είναι σεβαστή ομοιόμορφα και συμμέτρως ως προς κάθε αναφορά και όχι αναλόγως με την πολιτική επιρροή ή άλλα εξωνομικά κριτήρια και σκοπιμότητες που καθορίζονται από μεγάλες δυνάμεις.
Η Ιστορία του Ελληνικού λαού είναι κρίσιμη για την αυτοσυνειδησία του αλλά και για τον προσδιορισμό της θέσης του στην κοινωνία των εθνών. Η εξάλειψη της Ιστορίας του, η προσβολή της ιστορικής μνήμης του, μπορεί να έχει εξοντωτικές συνέπειες για την ύπαρξη και συνέχειά του. Και κάτι τέτοιο δεν μπορεί να το επιτρέψουν όλες οι «Δυνάμεις» της Ελλάδος που κρατούν στα χέρια των την ύπαρξή της.
Οταν μάλιστα η παγκόσμια κοινή γνώμη διαμορφώνεται κατά μέγα μέρος όχι σε πανεπιστημιακές ή σχολικές αίθουσες, αλλά στον ανεξέλεγκτο ψηφιακό χώρο του Διαδικτύου, όπου ο έλεγχος και η ανασκευή μιας ανακριβούς πληροφορίας είναι ισχνή έως αδύνατη, η ιστορική ταυτότητα καθίσταται ακόμη περισσότερο ευάλωτη.
Δεν είναι τυχαίο το συχνά λεγόμενο, ότι δύο είναι οι αποτελεσματικότεροι τρόποι για να επιτευχθεί η εξαφάνιση ενός λαού: η εξάλειψη της γλώσσας του και η απεμπόληση της Ιστορίας του.
Η γνώση, κατανόηση και ανάμνηση σημαντικών ιστορικών γεγονότων όπως η πτώση της Κωνσταντινούπολις, η Ελληνική Επανάσταση, η Μικρασιατική καταστροφή, και, αντίστοιχα, όπως η ελληνικότητα της Μακεδονίας, νοουμένης ως ιστορικού μεγέθους και όχι ως γεωγραφικού χώρου, δεν έχουν μόνον ηθική αξία. Αποτελούν στοιχεία της ταυτότητας του Ελληνικού λαού και επομένως απαραίτητη προϋπόθεση της ύπαρξής του.Η πλαστογράφηση της Ιστορίας ενός έθνους και η διεργασία λήθης που συνεπάγεται, είναι αρχή πολιτιστικής γενοκτονίας και αποτελεί ύπουλη, αποτελεσματική και μη αναστρέψιμη μέθοδο φθοράς εθνοτήτων.
Στο ερώτημα γιατί να μάθουν οι νέοι άνθρωποι την Ιστορία της Ελλάδας μας, απαντώ, χωρίς φυσικά να φιλοδοξώ να συμπεριλάβω όλες τις πλευρές:
Πρέπει να είναι μορφωμένοι άνθρωποι και σωστοί πολίτες.
Πρέπει να μπορούν να κατανοήσουν το παρόν, αυτό που ζουν, τα κοινωνικά προβλήματα, τη διεθνή συγκυρία, τους πολιτικούς λόγους κλπ κλπ, σε σχέση με το παρελθόν.
Πρέπει να μπορούν να εξάγουν συμπεράσματα για τις διεθνείς πολιτικές ισορροπίες, τον πόλεμο και την ειρήνη, τις σχέσεις με τις γείτονες χώρες, τα μεγάλα οικουμενικά προβλήματα όπως οι μεταναστευτικές ροές, οι Εμφύλιοι Πόλεμοι, η οικονομική κυριαρχία, η φτώχια και ο πλούτος κλπ
Για να μην είναι εύκολο να μετατραπούν σε φερέφωνα απλοϊκών και στερεοτυπικών απόψεων.
Η κληρονομιά κάθε Λαού έχει πολλές διαστάσεις: πολιτιστική, φυσική, γεωγραφική, ψηφιακή, περιβαλλοντική, ανθρώπινη και κοινωνική. Η αξία της -τόσο η εγγενής όσο και η οικονομική- είναι μια συνάρτηση των εν λόγω διαφορετικών διαστάσεων και της ροής των συναφών υπηρεσιών. Η οικονομική αξία της πολιτιστικής κληρονομιάς έχει πρόσφατα τεθεί στο επίκεντρο πολλών ερευνών. Σύντομα θα υπάρξουν μελέτες για την επίπτωση της τελευταίας τραγικής πανδημίας του κορωνοϊού.
Η Ελληνική πολιτιστική κληρονομιά, υλική και άυλη, είναι ο κοινός μας πλούτος -η κληρονομιά μας από τις προηγούμενες γενιές των Ελλήνων και το κληροδότημά μας για τις επόμενες. Είναι αναντικατάστατο αποθετήριο γνώσης και πολύτιμος πόρος για την οικονομική ανάπτυξη, την απασχόληση και την κοινωνική συνοχή της Χώρα μας. Και αυτή έχει χτισθεί στην Ελληνική Ιστορία χιλιάδων ετών όταν ο υπόλοιπος κόσμος ζούσε στις σπηλιές.
Τολμώ να πω ακόμη ότι, η Ελληνική πολιτιστική κληρονομιά εμπλουτίζει και τη ζωή εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων, όχι μόνο στην Ευρώπη αλλά σε όλο τον κόσμο. Αποτελεί πηγή έμπνευσης για τους διανοούμενους και τους καλλιτέχνες, και κινητήρια δύναμη για τους κλάδους του πολιτισμού και της δημιουργικότητας. Η πολιτιστική κληρονομιά μας και ο τρόπος με τον οποίο τη διατηρούμε και την αξιοποιούμε αποτελεί σημαντικό παράγοντα για τον προσδιορισμό της θέσης της Ελλάδος στην Ευρώπη και στον κόσμο. Και γιατί όχι την ελκυστικότητά της ως τόπου διαμονής, εργασίας και επίσκεψης που οι ελληνικές αξίες θα είναι το θεμέλιο της Ελλάδας μας.
Είναι χρέος και ευθύνη όλων των απανταχού Ελλήνων να ενωθούμε και όλοι μαζί να πετύχουμε τους ανωτέρω στόχους. «Οι καιροί ου μενετοί». Που σημαίνει, σ’ ελεύθερη απόδοση, «οι καιροί δεν περιμένουν, πρέπει να δράσουμε». Μια φράση που ειπώθηκε από τον Περικλή, τον μεγάλο πολιτικό της αρχαίας Αθήνας και την κατέγραψε έπειτα ο μεγάλος θαυμαστής του, ο Θουκυδίδης στις Ιστορίες του (Ιστοριών, Α, 142). Είμαι βέβαιος- ότι η ρήση αυτή του Θουκυδίδη εκφράζει στο ακέραιο την σημερινή «αγωνία» της Χώρα μας. Δεν είναι στιγμές για μικροπολιτικές από κανέναν. Και για να κλείσω με τα λόγια του Εθνικού μας ποιητή, Κωστή Παλαμά.
Γνῶμες, καρδιές, ὅσοι Ἕλληνες,
ὅ,τι εἶστε, μὴν ξεχνᾶτε,
δὲν εἶστε ἀπὸ τὰ χέρια σας
μονάχα, ὄχι. Χρωστᾶτε
καὶ σὲ ὅσους ἦρθαν, πέρασαν,
θὰ ‘ρθοῦνε, θὰ περάσουν.
«Κριτές, θὰ μᾶς δικάσουν
οἱ ἀγέννητοι, οἱ νεκροί.»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου