13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 1867

Ο Γαλάζιος Δούναβης

Το βαλς των βαλς. Το σήμα-κατατεθέν του Γιόχαν Στράους υιού (1825-1899) κι ένα από τα δημοφιλέστερα κομμάτια της κλασσικής μουσικής.

Το έργο, ο πλήρης τίτλος του οποίου είναι Στον όμορφο γαλάζιο Δούναβη (An der schönen blauen Donau), γράφτηκε το φθινόπωρο του 1866 από τον αυστριακό συνθέτη Γιόχαν Στράους υιό, τον επονομαζόμενο Βασιλιά των Βαλς.

Ήταν παραγγελία του διευθυντή της Ανδρικής Χορωδίας της Βιέννης, Γιόχαν Χέρμπεκ (1831-1877), που ήθελε ένα νέο έργο, γεμάτο ζωντάνια, για να το παρουσιάσει στις καρναβαλικές εκδηλώσεις της πρωτεύουσας των Αψβούργων, με σκοπό να αναστρέψει το βαρύ κλίμα που επικρατούσε στη Βιέννη από την ήττα του αυστριακού στρατού στον «Πόλεμο των επτά εβδομάδων» με την Πρωσία.

Ο Στράους συνέθεσε τη μουσική και την αφιέρωσε 

στον ελληνικής καταγωγής μαικήνα των τεχνών και μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Χορωδίας, Νικόλαο Δούμπα (1830-1900). Τον τίτλο εμπνεύστηκε από ένα στίχο του ούγγρου ποιητή Καρλ Μπεκ (1817-1879) για τον «Δούναβη, τον όμορφο γαλάζιο Δούναβη», που διέσχιζε τη γενέτειρά του Μπάγια και όχι τη Βιέννη.

Τους στίχους έγραψε ο αστυνομικός και μέλος της χορωδίας Γιόζεφ Βάιλ. Θεωρήθηκαν ότι δεν ταίριαζαν με την ποιότητα της μουσικής του Στράους και αντικαταστάθηκαν με νέους, που έγραψε το 1890 ο αυστριακός δικηγόρος και συνθέτης Φραντς φον Γκέρνερτ (1821-1900).

Η πρεμιέρα του Γαλάζιου Δούναβη δόθηκε στις 13 Φεβρουαρίου 1867, σε συναυλία της Ανδρικής Χορωδίας της Βιέννης στην αίθουσα Ντιάνα της Βιέννης. Δεν είχε μεγάλη απήχηση, γεγονός που στενοχώρησε τον Στράους. «Ο διάβολος μου πήρε το βαλς, θα ήθελα να γνώριζε επιτυχία» φέρεται να δήλωσε.

Η επιθυμία του εκπληρώθηκε πολύ γρήγορα. Το καλοκαίρι του 1867, το έργο παρουσιάστηκε στην ορχηστρική του εκδοχή στην Παγκόσμια Εμπορική Έκθεση των Παρισίων και αμέσως γνώρισε μεγάλη επιτυχία. Η ορχηστρική εκδοχή του Γαλάζιου Δούναβη είναι αυτή που επικράτησε τελικά και εκτόξευσε τη δημοτικότητα του μουσικού αυτού έργου ανά του αιώνες.

Ο Γαλάζιος Δούναβης...

• α) Είναι ο ανεπίσημος εθνικός ύμνος της Αυστρίας.
• β) Ανακρούσθηκε ως επίσημος ύμνος της Αυστρίας κατά τη διάρκεια της απελευθέρωσης της χώρας στις 29 Απριλίου 1945 και στα πρώτα ματς της εθνικής ομάδας ποδοσφαίρου μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.
• γ) Κλείνει την καθιερωμένη Πρωτοχρονιάτικη Συναυλία της Φιλαρμονικής Ορχήστρας της Βιέννης.
• δ) Αποτελεί το σήμα της Αυστριακής Ραδιοφωνίας (ORF) για το διεθνές πρόγραμμά της.
• ε) Χρησιμοποιήθηκε ως μουσική υπόκρουση στην εμβληματική ταινία επιστημονικής φαντασίας του Στάνλεϊ Κιούμπρικ 2001: Η Οδύσσεια του διαστήματος.
• στ) Προκάλεσε τη ζήλεια του σπουδαίου γερμανού συνθέτη Γιοχάνες Μπραμς (1833-1897). Όταν η θετή κόρη του Στράους, Έλις φον Μάιστζνερ - Στράους ζήτησε από τον Μπραμς να υπογράψει πάνω στη βεντάλια της, αυτός έγραψε τις πρώτες νότες από το Γαλάζιο Δούναβη και προσέθεσε «Δυστυχώς! Όχι από τον Γιοχάνες Μπραμς».
• ζ) Ήταν το κομμάτι που έπαιζε η ορχήστρα του πολυτελούς κρουαζερόπλοιου «Λουζιτάνια», όταν αυτό χτυπήθηκε από γερμανικό υποβρύχιο και βυθίσθηκε στις 7 Μαΐου 1915.
• η) Ακούγεται μετά την προσγείωση των επιβατικών αεροπλάνων στις εσωτερικές γραμμές της Κίνας.