Η Μακεδονική Φάλαγγα, είχε, ως σχηματισμός, καταλυτική επίδραση στην παγκόσμια στρατιωτική ιστορία, επηρεάζοντας την σκέψη μεγάλων στρατηγών μέχρι και τον 18ο αιώνα. Αν και συχνά ακούγεται πως η φάλαγγα ήταν ένας άκαμπτος, μονολιθικός σχηματισμός αυτό δεν ισχύει, τουλάχιστον στην εποχή του Αλεξάνδρου και των άμεσων διαδόχων του.
Η βασική υπομονάδα της φάλαγγας ήταν ο στοίχος, ο οποίος είχε δύναμη 16 ανδρών και ονομαζόταν λόχος. Επικεφαλής κάθε στοίχου ήταν ο λοχαγός και τάσσονταν πρώτος. Ο τελευταίος άνδρας ονομαζόταν ουραγός και ήταν αντίστοιχος του σημερινού δεκανέα. Δύο στοίχοι – 32 άνδρες – συγκροτούσαν μια διλοχία και τέσσερις λόχοι μια τετραρχία – 64 άνδρες.
Τέσσερις τετραρχίες συγκροτούσαν ένα σύνταγμα 256 ανδρών. Αυτή ήταν και η κατώτερη τακτική μονάδα της φάλαγγας. Δύο συντάγματα συγκροτούσαν μια Πεντακοσιαρχία, δύο Πεντακοσιαρχίες μια Χιλιαρχία και τρεις Πεντακοσιαρχίες μια Τάξη (ταξιαρχία). Αργότερα, στους χρόνους των Επιγόνων, η Τάξη αποτελείτο από δύο χιλιαρχίες. Δύο χιλιαρχίες συγκροτούσαν μια Μεραρχία. Δύο μεραρχίες συγκροτούσαν μια Φαλαγγαρχία και δύο Φαλαγγαρχίες ένα Κέρας.
Τα συντάγματα της φάλαγγας τάσσονταν σε σχηματισμό με μέτωπο 16 και βάθος 16 ανδρών (16 χ 16 = 256). Ανάλογα με την τακτική κατάσταση μπορούσαν να αραιώσουν ή να πυκνώσουν τον σχηματισμό τους. Στη μάχη της Ισσού η φάλαγγα πολέμησε ταγμένη σε βάθος μόνο 8 ζυγών (ανδρών), αντί των συνηθισμένων 16. Στη μάχη της Μαγνησίας, κατά των Ρωμαίων, το 190 π.Χ. η σελευκιδική φάλαγγα τάχθηκε σε βάθος 32 ανδρών.
Ο συνήθης πάντως σχηματισμός ήταν με μέτωπο 16 και βάθος ανδρών. Τα συντάγματα μιας τάξης δεν τάσσονταν όλα μαζί, παράλληλα, χωρίς κενά μεταξύ τους. Συνήθως αφήνονταν ένα μικρό κενό, στη φάση της προσπέλασης, μέσω των οποίων μπορούσαν να περάσουν μπροστά από τη φάλαγγα ελαφρά οπλισμένοι ψιλοί (τοξότες, σφενδονήτες, ακοντιστές), οι οποίοι καταπονούσαν τον αντίπαλο με βλήματα. Λίγο πριν την κρούση των βαρέων στρατευμάτων, οι ψιλοί, περνώντας μέσα από τα κενά, συγκεντρώνονταν πίσω από τη φάλαγγα.
Στη φάση της προσπέλασης η φάλαγγα βάδισε σε «ανοικτό» σχηματισμό, με τους άνδρες να απέχουν περί το 1μ. ο ένας από τον άλλο. Ωστόσο καθώς πλησίαζε στον αντίπαλο και άρχιζε να δέχεται τα εχθρικά βλήματα, η φάλαγγα «συνασπιζόταν», με τους άνδρες να καταλαμβάνουν, έκαστος μέτωπο, περί τα 60εκ., όσο δηλαδή ήταν η διάμετρος της ασπίδας του. Με τον τρόπο αυτό κάθε σύνταγμα της φάλαγγας παρουσίαζε μέτωπο μικρότερο των 10μ.
Εδώ ήταν όμως και το μυστικό της επιτυχίας, καθώς επί μετώπου 10μ. η μακεδονική φάλαγγα έριχνε στην μάχη 256 άνδρες, με τους πρώτους 76 να πολεμούν άμεσα και τους υπόλοιπους να προσθέτουν βάθος στον σχηματισμό και να αναπληρώνουν άμεσα τις τυχόν απώλειες. Κανένας άλλος σχηματισμός δεν επέτρεπε την συγκέντρωση τόσο μεγάλου όγκου ανδρών σε τόσο περιορισμένο χώρο. Οι Πέρσες, λόγω οπλισμού και τακτικών, επί μετώπου 10 μ. δεν μπορούσαν να συγκεντρώσουν περισσότερους από 30 άνδρες.
Άρα η φάλαγγα απολάμβανε τοπικής αριθμητικής – περάν της ποιοτικής – υπεροχής σε χώρο και τόπο. Ακόμα και οι νότιοι Έλληνες οπλίτες, λόγω της αργολικής τους ασπίδας, διαμέτρου 90εκ. δεν μπορούσαν να επιτύχουν τέτοια συγκέντρωση. Εξάλλου λόγω του μήκους του δόρατος, μόνο οι δύο πρώτοι ζυγοί οπλιτών μπορούσαν να πολεμήσουν εναντίον κάθε αντιπάλου.
πηγή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου