Ο Μαυρογένης ίσως ήταν… Άγιος

Είναι ένας από τους διασημότερους, αν όχι ο διασημότερος, πειρατής. Έγινε γνωστός με το παρατσούκλι «Μαυρογένης» και ο θρύλος του συντηρείται εδώ και τρεις αιώνες μέσα από πλήθος αναφορών, βιβλίων και κινηματογραφικών ταινιών. Αμερικανός ιστορικός ανατρέπει την εικόνα του αιμοσταγούς πειρατή, υποστηρίζοντας ότι ο Μαυρογένης ήταν ένας καλός άνθρωπος, που δεν είχε σκοτώσει ποτέ κανένα άνθρωπο.

Τα νέα δεδομένα

Ο Κόλιν Γουντγουαρντ αρχικά αναφέρει ότι έχει γίνει λάθος με το όνομα του Μαυρογένη, που δεν ήταν Έντουαρντ Τιτς, όπως πιστευόταν μέχρι σήμερα, γεγονός που οδήγησε και σε λάθος έρευνες. Σύμφωνα με τον ιστορικό, το όνομά του ήταν Έντουαρντ Θάτς και το λάθος έκανε μία εφημερίδα της εποχής. Ο Θατς γεννήθηκε στο Μπρίστολ της Αγγλίας το 1680 και λίγα είναι γνωστά για τα πρώτα χρόνια της ζωής του. Έχει διαπιστωθεί ότι κατά τη διάρκεια του πολέμου που έχει γίνει γνωστός ως Πολέμου της Ισπανικής Διαδοχής (1701-1713), το βρετανικό παλάτι έδωσε έγκριση σε τυχοδιώκτες της εποχής να επιτίθενται στα ισπανικά πλοία (κυρίως σε αυτά που κινούνταν στις αμερικανικές ακτές) και να μοιράζονται τη λεία με το παλάτι. Όταν έληξε ο πόλεμος, πολλοί από τους τυχοδιώκτες αυτούς συνέχισαν ανεξάρτητοι, πλέον, την πειρατική τους δράση, με αποτέλεσμα και η Βρετανία να κηρύξει πόλεμο εναντίον τους.

Ο Μαυρογένης ήταν ένα εξ αυτών των τυχοδιωκτών και μάλιστα πιστεύεται ότι μετά τη λήξη του πολέμου δημιούργησε μία συμμαχία πειρατών, που δρούσε στις αμερικανικές ακτές. Σύμφωνα με τον Γουντγουαρντ, κανένα επίσημο έγγραφο και καμία μαρτυρία δεν αναφέρει πουθενά ότι ο Μαυρογένης σκότωσε ο ίδιος κάποιον ή έδωσε εντολή να δολοφονηθεί κάποιος. Αντίθετα, περιγράφεται ως ένα καλός άνθρωπος που ήταν γενικά δίκαιος. Σύμφωνα με τον ιστορικό, όλα τα φοβερά και τρομερά που υποτίθεται ότι έκανε ο Μαυρογένης ήταν συκοφαντίες εκείνων που αποφάσισαν να τον κυνηγήσουν και θέλησαν έτσι να νομιμοποιήσουν την καταδίωξη. Ο Μαυρογένης έχασε τη ζωή του, τελικά, σε ηλικία 38 ετών, το 1718, κατά τη διάρκεια μιας μάχης με δυνάμεις του Κυβερνήτη της Βιρτζίνια, ο οποίος είχε δώσει εντολή σύλληψης του.

Η δολοφονία Τελίνι και η Κατάληψη της Κέρκυρας από τη φασιστική Ιταλία

Ένα χρόνο μετά την άνοδό του στην εξουσία κι ενώ η χώρα μας βίωνε τα επακόλουθα της μικρασιατικής καταστροφής, ο Μπενίτο Μουσολίνι και η φασιστική Ιταλία έδειξαν το σοβινιστικό τους πρόσωπο και τις επεκτατικές τους διαθέσεις στα Βαλκάνια.

Αφορμή στάθηκε το επεισόδιο της 27ης Αυγούστου 1923 στο δρόμο Ιωαννίνων - Κακκαβιάς, κατά το οποίο βρέθηκαν δολοφονημένοι πέντε Ιταλοί, μέλη της επιτροπής για την οριστική χάραξη της ελληνοαλβανικής μεθορίου, μετά την παραχώρηση της Βορείου Ηπείρου στην Αλβανία το 1921. Επρόκειτο για τον στρατηγό Τελίνι, τον ταγματάρχη Κόρτι, τον λοχαγό Μπανατσίνι, τον οδηγό του αυτοκινήτου τους και ένα διερμηνέα.

Ο Μουσολίνι, που ήθελε να ενισχύσει και το γόητρό του, χωρίς να περιμένει το αποτέλεσμα των ανακρίσεων από τις ελληνικές αρχές, επέδωσε ρηματική διακοίνωση στην Αθήνα με τους ακόλουθους όρους:

• Απόδοση τιμών στην ιταλική σημαία και τις σορούς των δολοφονηθέντων.
• Τελετή μνημοσύνου, παρουσία του Υπουργικού Συμβουλίου.
• Αίτηση συγγνώμης προς την Ιταλία.
• Συμμετοχή ιταλού στρατιωτικού στις ανακρίσεις.
• Καταδίκη των ενόχων σε θάνατο.
• Καταβολή αποζημίωσης 50.000.000 λιρετών.

Την Ελλάδα εκείνη την περίοδο κυβερνούσε η Επαναστατική Επιτροπή υπό τον Νικόλαο Πλαστήρα, η οποία φυσικά απέρριψε τους περισσότερους όρους του τελεσιγράφου, ως απαράδεκτους. Προσφέρθηκε να βοηθήσει τις οικογένειες των θυμάτων και πρότεινε στην Ιταλία να ανατεθεί η επίλυση της διαφοράς στην Κοινωνία των Εθνών. Παράλληλα, διαβεβαίωσε την ιταλική κυβέρνηση ότι οι δράστες δεν ήταν έλληνες, αλλά αλβανοί ληστές.

Στις 31 Αυγούστου, η Κοινωνία των Εθνών κάλεσε την Ελλάδα να ενεργήσει ταχύτατα για την ανεύρεση των ενόχων. Η χώρα μας από την πλευρά της ζήτησε τη σύσταση Ειδικής Επιτροπής για τη διερεύνηση του συμβάντος και τον καταλογισμό ευθυνών, αλλά και την επέκταση των ερευνών προς την Αλβανία.

Κι ενώ οι διπλωματικές προσπάθειες για την επίλυση της κρίσης βρίσκονταν στο αποκορύφωμά τους, η Ιταλία με πολεμική επιχείρηση την ίδια μέρα κατέλαβε την Κέρκυρα, με στόλο αποτελούμενο από 25 πλοία (3 θωρηκτά, 4 καταδρομικά, 6 αντιτορπιλικά τορπιλοβόλα και υποβρύχια). Προηγήθηκε απαίτηση του αρχηγού της ιταλικής μοίρας πλοιάρχου Φοσκίνι προς τον νομάρχη της Κέρκυρας Πέτρο Ευριπαίο για την παράδοση του νησιού. Όταν ο έλληνας αξιωματούχος αρνήθηκε, οι Ιταλοί άρχισαν να κανονιοβολούν την πόλη της Κέρκυρας, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν 15 γυναικόπαιδα και να τραυματισθούν 35 άμαχοι.

Αμέσως μετά, οι ιταλικές δυνάμεις αποβιβάστηκαν στο νησί και το κατέλαβαν. Για να δείξουν τις προθέσεις τους, τοποθέτησαν ένα ξύλινο κόκορα στο Παλαιό Φρούριο, με την επιγραφή: «Όταν λαλήσει αυτός ο κόκορας, τότε οι Ιταλοί θα φύγουν από την Κέρκυρα».

Η Ελλάδα διαμαρτυρήθηκε έντονα και προσέφυγε στην Κοινωνία των Εθνών, έχοντας με το μέρος της τη διεθνή κοινή γνώμη. Ο διεθνής οργανισμός (ο ΟΗΕ της εποχής) ανέλαβε να διευθετήσει το περιστατικό, αλλά συνάντησε την έντονη αντίδραση της Ιταλίας. Η υπόθεση παραπέμφθηκε στη Διάσκεψη των Πρεσβευτών, η οποία υποχρέωσε την Ελλάδα:

• Να καταβάλλει στην Ιταλία αποζημίωση 50.000.000 λιρετών.
• Να τελέσει μνημόσυνο για τους δολοφονηθέντες, και
• Να ενεργήσει ανακρίσεις για την ανεύρεση των δραστών της δολοφονίας, υπό την επίβλεψη Διεθνούς Επιτροπής.

Μόνο τότε η Ιταλία δέχθηκε να εκκενώσει την Κέρκυρα στις 27 Σεπτεμβρίου1923, με τον λαό να τους κατευοδώνει με ένα σαρκαστικό «Κουκουρίκου!». Παρά τις προσπάθειες που έγιναν από τα ενδιαφερόμενα μέρη, οι ένοχοι της πενταπλής δολοφονίας δεν ανακαλύφθηκαν ποτέ.

Οι 10 πιο παράξενες τροφές στην ανθρώπινη ιστορία

Εάν έπεσε ποτέ στα χέρια σας το τετράδιο με τις συνταγές της γιαγιά, της προ-γιαγιά ή της προ-προ-γιαγιάς, ίσως και να σας προκάλεσε κάποια έκπληξη. Αν και πολλοί σύγχρονοι σεφ πιστεύουν ότι η γαστρονομική δημιουργικότητα είναι κάτι νέο, η μαγειρική πάντοτε έκρυβε εκπλήξεις. Στο βάθος των αιώνων οι άνθρωποι έχουν φάει ό,τι μπορείτε να φανταστείτε από ξηρά, θάλασσα και αέρα.

Αφού το ψάξαμε, σας παρουσιάζουμε τις δέκα πιο παράξενες τροφές που εντοπίσαμε στην ιστορία του ανθρώπου.

10 Ζελέ από την ουροδόχο κύστη ψαριών

Η έμπνευση ανήκει τους κατοίκους της Βικτοριανής Αγγλίας, που ανακάλυψαν ότι μπορούν να χρησιμοποιήσουν την ουροδόχο κύστη του ψαριού οξύρρυγχος για να παρασκευάσουν ένα γλυκό γελώδες επιδόρπιο.

Η διαδικασία απαιτεί την απομόνωση μίας ουσίας, που ονομάζεται ψαρόκολλα, η οποία αρχικά χρησιμοποιόταν ως συστατικό κόλλας, αλλά στα τέλη του 18ου αιώνα έγινε ιδιαίτερα δημοφιλής ως τρόφιμο. Στις μέρες μας, εξακολουθεί να χρησιμοποιείται στην παρασκευή κάποιων κρασιών και μπυρών, συμπεριλαμβανομένης της μπύρας Guinness.

Οι Βικτοριανοί έβραζαν την ουροδόχο κύστη και στη συνέχεια πρόσθεταν στο φιλτραρισμένο ζωμό, νερό, ζάχαρη, χυμό λεμονιού και φρούτα. Η ψαρόκολλα λειτουργούσε ως ζελατίνη ή πηκτίνη για να πήξει το μείγμα. Η όλη διαδικασία ήταν χρονοβόρα, αλλά μάλλον θεωρούσαν ότι άξιζε τον κόπο…

9 Μουκτουκ

Για τους ανθρώπους που ζουν στην Αρκτική, ο ωκεανός είναι η βασική πηγή της τροφής τους. Παραδοσιακά, ψαρεύουν όλο το χρόνο, ενώ εποχικά βγαίνουν για κυνήγι φάλαινας και φώκιας. Το Μουκτουκ είναι ένα πιάτο, που αποτελείται από δέρμα φάλαινας, μαζί με το λίπος που το συνοδεύει. Το δέρμα της φάλαινας της Γροιλανδίας θεωρείται το πιο νόστιμο και μπορεί να καταναλωθεί με διάφορους τρόπους: φρέσκο, τηγανητό ή παστό. Η γεύση του λίπους λέγεται ότι θυμίζει καρύδι, ενώ το δέρμα είναι λίγο ελαστικό.

Το φαγητό αυτό κατέχει σημαντική θέση στην παραδοσιακή διατροφή των αρκτικών πολιτισμών, καθώς περιέχει τεράστιες ποσότητες βιταμίνης C, η οποία αποτρέπει ασθένειες όπως το σκορβούτο. Ωστόσο, τείνει να εγκαταλειφθεί, καθώς οι γευστικές προτιμήσεις των νεώτερων γενιών αλλάζουν, ενώ αυξάνονται και οι φόβοι για τις τοξικές ουσίες που συσσωρεύονται στους ωκεανούς και κατ’ επέκταση στις φάλαινες…

8 Ξυδόπιττα

Τη λεμονόπιττα τη γνωρίζετε, την ξυδόπιττα όμως; Κανείς δεν ξέρει ποιος την παρασκεύασε πρώτος, αλλά χρονολογείται τουλάχιστον από τα μέσα του 18ου αιώνα. Πιστεύεται ότι ο εμπνευστής της κατέφυγε στον μηλίτη, επειδή ήταν πολύ πιο φθηνός από τον χυμό του λεμονιού ή των φρούτων, γι’ αυτό και αποκαλείται «η λεμονόπιττα του φτωχού». Η συνταγή είχε διάφορες παραλλαγές, αλμυρές και γλυκές.

Τα τελευταία χρόνια, η ξυδόπιττα έχει αρχίσει να επιστρέφει στη μόδα. Ορισμένα εστιατόρια προσφέρουν μία «αναβαθμισμένη» εκδοχή της, με αρωματικό μπαλσάμικο.

7 Ζελέ Σαλάτα

Η τρέλα της δεκαετίας του ‘50 με τα συσκευασμένα τρόφιμα οδήγησε στη δημοφιλή σαλάτα-ζελέ, η οποία συχνά σερβιριζόταν σε μία ελκυστική φόρμα. Αν και οι άνθρωποι είχαν υιοθετήσει ζελατινοειδείς τροφές από το 1600, τις δεκαετίες του ‘50 και του ‘60 η τρέλα του ζελέ έφτασε στο αποκορύφωμά της. Τα περιοδικά δημοσίευαν συνταγές και ιδέες για «πηκτές σαλάτες», με την προσθήκη γαρίδων, κρεατικών και λαχανικών.

Οι συσκευασμένες και κονσερβοποιημένες τροφές έδιναν για πρώτη φορά στους ανθρώπους τη δυνατότητα να κάνουν μίξεις και γευστικούς πειραματισμούς που μέχρι τότε ήταν αδύνατοι. Και οι σαλάτες σε μορφή ζελέ ήταν ένας νέος και διασκεδαστικός τρόπος για να απολαύσουν οι οικογένειες τα λαχανικά τους.

Κάποια στιγμή έκαναν την εμφάνισή τους στα ράφια των καταστημάτων και μίξεις με γεύση ντομάτας και αγγουριού, αλλά δεν κράτησαν για πολύ…

6 Γεμιστός Τυφλοπόντικας

Μπορεί να έχετε στο μυαλό σας τον τυφλοπόντικας ως ένα νυσταλέο μικρό χάμστερ ή ένα χαρακτήρα από την «Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων», αλλά για κάποιους ανθρώπους ήταν πραγματική τροφή. Στην αρχαία Ρώμη, ο ψητός τυφλοπόντικας αποτελούσε εξαιρετικό έδεσμα!

Στην άγρια φύση, οι τυφλοπόντικες αδρανοποιούνται όλο το χειμώνα. Οι Ρωμαίοι τούς εξέθρεφαν μέσα σε ειδικά πήλινα δοχεία, τα οποία τα κρατούσαν σκοτεινά κι έτσι τα τρωκτικά παρέμεναν αδρανή όλο το χρόνο, για να παχύνουν. Τα δοχεία διέθεταν μικρές σκάλες, αποθηκευτικούς χώρους για την τροφή και μικρές οπές για να μπαίνει φρέσκος αέρας. Όταν οι τυφλοπόντικες έπαιρναν αρκετό βάρος, έμπαιναν στο φούρνο, γεμισμένοι με καρύδια, μέλι και μπαχαρικά. Συνήθως σερβίρονταν ως ορεκτικό, αλλά η εκτροφή τους τελικά απαγορεύτηκε. Ακόμα και σήμερα, όμως, σε ορισμένες περιοχές της Σλοβενίας και της Κροατίας θεωρούνται φοβερή λιχουδιά…

5 Ψητός Ερωδιός

Ένα από τα πρώτα βιβλία μαγειρικής που δημοσιεύτηκαν στην Αμερική γράφτηκε γύρω στο 1390 με τίτλο «The Forme of Cury». Οι 196 συνταγές της περιελάμβαναν ορισμένες συνηθισμένες γεύσεις, όπως κέικ και κοτόπουλο, ενώ κάποιες άλλες ήταν πιο εξεζητημένες, με οδηγίες για την παρασκευή γευμάτων από φώκιες, φάλαινες, γερανούς και… ερωδιούς.

Κανείς δεν γνωρίζει με βεβαιότητα ποιος έγραψε το βιβλίο. Ωστόσο, οι σπάνιες και ακριβές πρώτες ύλες παραπέμπουν στη βασιλική συνοδεία μαγείρων. Σαν διαγωνιζόμενοι σε κάποιο σύγχρονο τηλεπαιχνίδι, δούλευαν με ό,τι ψάρι ή πουλερικό τους έφερναν, προσπαθώντας να το κάνουν όσο πιο νόστιμο μπορούσαν για το βασιλικό τραπέζι.

Ένας ενήλικος ερωδιός ζυγίζει μόνο περίπου 2 κιλά, οπότε θα χρειαστείτε αρκετούς για να προετοιμάσετε μία ολόκληρη βασιλική γιορτή. Το βιβλίο προτείνει να ψήσετε τους ερωδιούς ολόκληρους, τυλιγμένους σε μπέικον και τζίντζερ. Εμείς, πάντως, σας αποτρέπουμε, καθώς ο ερωδιός στις μέρες μας αποτελεί προστατευόμενο είδος…

4 Αυγά Μαύρου Ιγκουάνα

Εκ πρώτης όψεως, τα αυγά του μαύρου ιγκουάνα δείχνουν να μην είναι βρώσιμα. Αυτή την αίσθηση δίνει το τραχύ δερματώδες περίβλημά τους. Όμως, οι Μάγια γνώριζαν ότι στο εσωτερικό κρύβεται ένας τεράστιος κρόκος, γι’ αυτό και είχαν αναπτύξει την εκτροφή αυτών των ερπετών. Είχαν ανάγκη την πρωτεΐνη τους, καθώς καλλιεργούσαν αρκετά φυτά, είχαν εξημερώσει μέλισσες και άλλα έντομα, αλλά όχι μεγάλα θηλαστικά.

Το μαύρο ιγκουάνα περνάει λιγότερο χρόνο στο νερό απ’ ό,τι το πράσινο και είναι ικανό να παραμείνει στη ζωή για μεγάλο χρονικό διάστημα χωρίς τροφή ή νερό, γεγονός που το καθιστά ιδανικό για μεγάλα ταξίδια. Σήμερα, το κυνήγι και η εκτροφή ιγκουάνα απαγορεύονται σε πολλές περιοχές της Κεντρικής και Νότιας Αμερικής, συνεπώς η γεύση των αυγών του κατά πάσα πιθανότητα θα μείνει στο παρελθόν.

3 Το Τοστ-Σάντουιτς

Αν και δεν είναι μία από τις πιο εξόφθαλμες περιπτώσεις αυτής της λίστας, το τοστ-σάντουιτς αξίζει μία αναφορά λόγω της παραξενιάς του.

Ως γνωστόν, το πρώτο αυθεντικό σάντουιτς δημιουργήθηκε από τον Κόμη του Σάντουιτς για να λύσει ένα πρακτικό πρόβλημα. Ως μανιώδης τζογαδόρος, ήθελε κάτι που να μπορεί να φαγωθεί με το ένα χέρι, ενώ με το άλλο θα μπορούσε να συνεχίζει να χαρτοπαίζει.

Το 1861 κυκλοφόρησε ένα βιβλίο της Μις Μπιτον με τίτλο «Book of Household Management», το οποίο περιείχε μία συνταγή για τοστ-σάντουιτς. Όπως υποδηλώνει το όνομά του, αποτελείται από μία βουτυρωμένη φέτα του τοστ, με αλάτι και πιπέρι, τοποθετημένη ανάμεσα σε δύο φέτες φρέσκου ψωμιού. Σε διάφορες παραλλαγές προστίθενται αυγά, φασόλια, σαρδέλες ή καρότα.

Το βιβλίο μαγειρικής εξακολουθεί να είναι ένα από τα δημοφιλέστερα και παραμένει στην κυκλοφορία έως σήμερα, συμπεριλαμβάνοντας στις σελίδες του το τοστ-σάντουιτς.

2 Άμβρα

Στην αρχαία Κίνα, όταν η θάλασσα ξέβραζε κομμάτια άμβρας στις ακτές, πίστευαν ότι ήταν σάλιο δράκων. Στην πραγματικότητα προέρχεται από τις φάλαινες. Είναι ένα μείγμα λίπους και χολής και εκκρίνεται όταν τα κήτη προσπαθούν να χωνέψουν κάτι σκληρό και δύσπεπτο. Όταν αποβάλλεται και καθώς επιπλέει στον ωκεανό γίνεται σκληρό και κηρώδες. Είναι εξαιρετικά αρωματικό, γι’ αυτό και χρησιμοποιείται ως βασικό συστατικό σε πολλά αρώματα, όπως το περίφημο Chanel Νο5.

Κατά το παρελθόν, πολλοί πολιτισμοί απολάμβαναν την άμβρα ως τρόφιμο. Στην αρχαία Περσία σερβιριζόταν με σορμπέ λεμονιού. Οι Γάλλοι την προτιμούσαν με ζεστή σοκολάτα και πολλοί πιστεύουν ότι ο Καζανόβα τη χρησιμοποιούσε ως αφροδισιακό. Καθώς μειώνεται ο πληθυσμός τον φαλαινών, η άμβρα γίνεται όλο και πιο δυσεύρετη, ενώ η κατανάλωσή της στην Αμερική είναι παράνομη. Πάντως, αν πέσει στα χέρια σας λίγη, μη χάσετε την ευκαιρία να τη δοκιμάσετε, καθώς οι θιασώτες λένε ότι η γεύση της είναι αξέχαστη.

1 Σο

Πρόκειται για ένα σπάνιο πιάτο από την ιαπωνική κουζίνα. Μία γαλακτοκομική σπεσιαλιτέ. Για την ακρίβεια, είναι το μοναδικό γαλακτοκομικό προϊόν στην ιαπωνική ιστορία. Παρασκευαζόταν μεταξύ 8ου και 14ου αιώνα, κυρίως για τις τάξεις των ευγενών. Το γάλα βραζόταν μέχρι να γίνει μία σχεδόν στέρεη ουσία σαν πάστα. Δεν ήταν κάποια γαστρονομική απόλαυση. Για τους ευγενείς αποτελούσε περισσότερο ένα σύμβολο κύρους.

Καθώς τότε δεν διέθεταν ψυγεία και η παστερίωση δεν είχε ακόμα ανακαλυφθεί, ο αρχικός στόχος ήταν η διατήρηση του γάλακτος όσο το δυνατόν περισσότερο. Οι καταγραφές μάς λένε πώς παρασκευαζόταν, αλλά όχι και τι γεύση είχε. Ίσως να θύμιζε λίγο το γιαούρτι, αλλά σίγουρα ήταν πολύ πιο πηχτό και ξινό.

Ιστορικά, στην Ιαπωνία τα βοοειδή εκτρέφονταν για να οργώνουν χωράφια και να έλκουν κάρα, ποτέ όμως για το κρέας ή το γάλα τους. Με το που χάθηκε η αριστοκρατία στη χώρα, εξαφανίστηκε και το Σο.

Ανέτ Κέλερμαν: Το πρώτο γυμνό στην ιστορία του Χόλιγουντ!

ΤΟΛΜΗΣΕ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΑΛΛΟΙ ΟΥΤΕ ΠΟΥ ΣΚΕΦΤΟΝΤΑΝ

Σε μια σκηνή που σήμερα θα φαινόταν συνηθισμένη και θα περνούσε αδιάφορη, η Ανέτ Κέλερμαν, έγραφε… ιστορία στην ιστορία του κινηματογράφου πριν από περίπου 100 χρόνια!

Υποδυόμενη το ρόλο της, ούσα γυμνή σε ένα κλαδί δέντρου με τα χέρια της ανοιχτά και τα μακριά της μαλλιά να καλύπτουν το στήθος της, η νεαρή τότε Ανέτ, έκανε κάτι για το οποίο παραμιλούσε ολόκληρη η κινηματογραφική βιομηχανία της τότε εποχής! Ούτε λίγο ούτε πολύ, αποτέλεσε τον πρώτο άνθρωπο που εμφανίστηκε γυμνός σε ταινία του Χόλιγουντ!

Η εικόνα είναι από την ταινία «A Daughter of the Gods», η οποία κυκλοφόρησε το 1916. Για πρώτη φορά ένας σταρ εμφανιζόταν γυμνός σε μία παραγωγή του Χόλιγουντ. Μάλιστα, όταν η ταινία προβλήθηκε στη γενέτειρα της Κέλερμαν, την Αυστραλία, το 1917, το θεατρικό περιοδικό «The Green Room» έγραψε ότι όποιος δεν το δει θα χάσει ένα από τα μεγαλύτερα γεγονότα στην ιστορία της χώρας.

Η ζωή της θυελλώδους γυναίκας

Η Κέλερμαν ήταν πρωταθλήτρια της κολύμβησης, σχεδιάστρια μαγιό, κασκαντέρ και γκουρού της υγιεινής ζωής. Είχε πολλές ιδιότητες και ξεχώριζε σε διάφορους τομείς, γράφει το βρετανικό BBC.

Γεννήθηκε στο Μάρκβιλ του Σίδνεϊ, στις 6 Ιουλίου 1887. Oι γονείς της ήταν μουσικοί. Ως παιδί ταλαιπωρήθηκε από ραχίτιδα και ασχολήθηκε με την κολύμβηση για να ξεπεράσει την αδυναμία των ποδιών της. Στα 13 της χρόνια είχε ξεπεράσει το πρόβλημα και στα 15 κέρδισε την πρώτη της κούρσα.

Εξαιτίας του μεγάλου ταλέντου της, μέσα σε λίγα χρόνια έγινε κάτοχος όλων των παγκοσμίων ρεκόρ γυναικών στην κολύμβηση, ενώ έδινε σόου στα οποία κολυμπούσε με ψάρια σε ενυδρεία. Το 1905 μετέβη στη Μεγάλη Βρετανία, όπου κολύμπησε 27 χλμ. στον Τάμεση. Την ίδια χρονιά αποπειράθηκε, αλλά απέτυχε, να γίνει η πρώτη γυναίκα που διασχίζει τη Μάγχη.

Η Κέλερμαν ήταν πρωταθλήτρια της κολύμβησης, σχεδιάστρια μαγιό, κασκαντέρ και γκουρού της υγιεινής ζωής
«Κανείς δεν πρέπει να χάσει την Κέλερμαν. Δεν είναι μόνο εξαιρετική κολυμβήτρια, αλλά μία όμορφη γυναίκα με ωραία εμφάνιση», έγραφε η Chicago Herald Tribune το 1907. Μέχρι το 1914, κέρδιζε 2.500 δολάρια την εβδομάδα από τα σόου της, ποσό που σήμερα θα αντιστοιχούσε σε 60.000 δολάρια. 

Η ισχυρή γυναίκα άλλαξε και τον κώδικα της μόδας. Μέχρι τότε οι γυναίκες αγωνίζονταν με ολόσωμα μαγιό, όπως εκείνα των ανδρών. Όμως, στη Βρετανία το 1905, όταν εκείνη έδωσε παράσταση μπροστά στη βασιλική οικογένεια, αυτό απαγορευόταν. Νιώθοντας όμως ότι το μαγιό-φούστα, το οποίο θεωρούνταν απαραίτητο για τις γυναίκες εκεί, δεν θα της επέτρεπε να κολυμπήσει όπως ήθελε, αυτοσχεδίασε. Έραψε στο ανδρικό της μαγιό καλσόν και δημιούργησε ένα ολόσωμο… από την κορυφή μέχρι τα νύχια. Αυτό θεωρείται πως ήταν η αρχή για τα γυναικεία μαγιό του 20ου αιώνα.

Η αλλαγή βέβαια δεν ήταν εύκολη για την ίδια. Το 1907 συνελήφθη σε παραλία της Βοστόνης γιατί φορούσε ένα από τα μαγιό της χωρίς φούστα. Ο δικαστής όμως αποδέχθηκε ότι αυτό είχε σχεδιαστεί για προπόνηση και το θεώρησε σεμνό, αρκεί να φορούσε φούστα μέχρι τη στιγμή που θα έμπαινε στο νερό. Το συμβάν πήρε έκταση και έτσι η Κέλερμαν σχεδίασε τη δική της σειρά μαγιό. Το στυλ έγινε γενικότερα γνωστό ως «Kellermann», όπως γραφόταν αρχικά στα γερμανικά το επίθετό της.

 

Λίγο αργότερα έγινε πρωταγωνίστρια σε ταινίες μικρού μήκους και το 1914 έπαιξε στο «Neptune’s Daughter» φορώντας ένα μαγιό στο χρώμα του δέρματος για τις υποβρύχιες σκηνές. Δύο χρόνια αργότερα έπαιξε στο «A Daughter of the Gods», που θα θυμούνται όλοι για τις γυμνές σκηνές του.

Με τον καιρό η φήμη της εκτοξεύθηκε. Τον Ιούλιο του 1916 η Washington Post της ζήτησε να γράψει ένα άρθρο για τη συμπεριφορά των καρχαριών, έπειτα από επιθέσεις στο Νιου Τζέρσι. Η τελευταία της ταινία, «Venus of the South Seas» γυρίστηκε στη Νέα Ζηλανδία και κυκλοφόρησε το 1924. Ήταν από τις πρώτες έγχρωμες. Εκείνη συνέχισε να δίνει διαλέξεις για την υγεία και τη φυσική κατάσταση, έδινε μέσω αλληλογραφίας οδηγίες για αυτά τα θέματα και έγραφε βιβλία.

Επέστρεψε στην Αυστραλία και το 1952 η MGM γύρισε ταινία για τη ζωή της με τίτλο «Million Dollar Mermaid» και πρωταγωνίστρια την Έστερ Γουίλιαμς, πρώην πρωταθλήτρια της κολύμβησης και εκείνη. Η Κέλερμαν πέθανε το 1975, στα 88 της χρόνια. Στο τέλος της ζωής της περιέγραφε την ταινία «A Daughter of the Gods» ως το καλύτερο πράγμα που είχε κάνει ποτέ.

Δεκαεξάχρονη αυτοκτόνησε εξαιτίας μιας φωτογραφίας της

Μια έφηβη κοπέλα από το Ηνωμένο Βασίλειο έβαλε τέλος στη ζωή της φοβούμενη ότι θα την χαρακτηρίσουν ρατσίστρια μετά από μια φωτογραφία της με σκούρο δέρμα και μαντήλα που διέρρευσε στο διαδίκτυο, όπως αναφέρει το δημοσίευμα της Daily Mail.

Η 16χρονη Phoebe Connop επεξεργάστηκε μια φωτογραφία της όταν ξεκίνησε να έχει μια διαδικτυακή σχέση με έναν άνδρα ασιατικής καταγωγής. Η νεαρή κοπέλα έστειλε την εικόνα σε κάποιους φίλους της σε μια ιδιωτική συνομιλία στο Instagram, εξηγώντας ότι ο μόνος τρόπος με τον οποίο θα μπορούσε να κερδίσει την έγκριση των γονιών του φίλου της θα ήταν να έμοιαζε με το κορίτσι στη φωτογραφία.

Όταν όμως η εικόνα της κυκλοφόρησε ευρύτερα και πέρα από το στενό κύκλο των φίλων της, η νεαρή προχώρησε, σύμφωνα με την Daily Mail σε μια σπασμωδική κίνηση και κρεμάστηκε.

Ένας ερευνητής από την αστυνομία που ασχολείται με την υπόθεση δήλωσε για το περιστατικό: «Μιλώντας με τους φίλους της κάποιες εβδομάδες μετά το θάνατό της, ανακαλύψαμε ότι η εικόνα έχει κυκλοφορήσει πέρα από τα άτομα που ήθελε εκείνη. Υπήρξαν κάποιες αρνητικές αντιδράσεις και εκμυστηρεύτηκε σε έναν φίλο της, ο οποίος απέσυρε τη φωτογραφία μετά από αίτημά της, ότι φοβόταν για το ποια μπορεί να ήταν η αντίδραση από την ασιατική κοινότητα στην περιοχή της».

Ο πατέρας της ωστόσο λέει ότι δεν του είχε δείξει κάποιο δείγμα ότι θα έκανε αυτή την πράξη και δεν του είχε πει για τους φόβους της. Σημειώνοντας το συμπέρασμα της αυτοκτονίας, o ιατροδικαστής είπε ότι δεν μπορεί να πει κάτι για να παρηγορήσει τους γονείς εκφράζοντας μόνο τα συλλυπητήριά του ενώ φίλοι και συμμαθητές της δεν μπορούν να πιστέψουν πόσο άδικα χάθηκε.

Οι σπαρακτικές ζωγραφιές μιας 13χρονης που αποπειράθηκε να αυτοκτονήσει

Τι λέει σήμερα για τις δραματικές στιγμές που έζησε - Δείτε τις εικόνες

Ένα 13χρονο κορίτσι αποκαλύπτει πώς προσπάθησε να αφαιρέσει τη ζωή της σε ηλικία 12 ετών όταν είχε πέσει θύμα σχολικού εκφοβισμού.

Η Tayla από την πολιτεία Κουίνσλαντ της Αυστραλίας απεικόνιζε τα δεινά της σε ζωγραφιές μετά από μήνες ανελέητου σχολικού εκφοβισμού από τους συμμαθητές της. Οι σπαρακτικές εικόνες από τις ζωγραφιές τους αποκαλύπτουν τα βασανιστήρια που ήταν αναγκασμένη να υποστεί στο σχολείο, κάνοντας την οικογένειά της να μετακομίσει, σε μια προσπάθεια να δώσουν την ευκαιρία στην κόρη τους να μεγαλώσει χωρίς προβλήματα.

Μιλώντας σε μια τηλεοπτική εκπομπή, η 13χρονη αποκάλυψε πώς οδηγήθηκε στην απόπειρα αυτοκτονίας και πώς μετά το σχολικό εκφοβισμό βγήκε εκτός ελέγχου. «Μισώ τον εαυτό μου τόσο πολύ. Θέλω να πεθάνω» γράφει σε μια από τις ζωγραφιές της που απεικονίζει ένα μελαχρινό κορίτσι. «Καμιά μητέρα δε θέλει να βλέπει το παιδί της να περνάει αυτά τα πράγματα» ανέφερε μεταξύ άλλων η μητέρα της. Η έφηβη δήλωσε επίσης ότι οι άλλοι μαθητές την αποκαλούσαν «τέρας» και της έλεγαν να πνιγεί. «Ήθελα να πεθάνω», είπε και πρόσθεσε: «Ήθελα να αφήσω αυτόν τον κόσμο και να μην επιστρέψω ποτέ».

Παρά τη δοκιμασία που πέρασε, είχε μεγάλη στήριξη και πλέον άλλαξε τη ζωή της και τον τρόπο σκέψης της. Η οικογένεια της δημοσιοποιεί την ιστορία της μικρής θέλοντας να ευαισθητοποιήσει για τον εκφοβισμό και να ζητήσει αυστηρές ποινές για τέτοια περιστατικά. Επιπλέον θέλουν να δώσουν κουράγιο σε άλλα παιδιά που πιθανόν βιώνουν κάτι τέτοιο, ώστε να μιλήσουν για το πρόβλημά τους και να μην κάνουν πίσω από το φόβο τους.

Τα σημαντικότερα γεγονότα της 30ης Αυγούστου στο newsbeast.gr

1826: Ο Ελληνικός Στόλος, υπό τον Ναύαρχο Ανδρέα Μιαούλη, προξενεί σοβαρές ζημιές και απωθεί τον τουρκοαιγυπτιακό στόλο στον κόλπο της Σμύρνης.

1832: Υπογράφεται το Πρωτόκολλο του Λονδίνου, με το οποίο ορίζονται τα ελληνοτουρκικά σύνορα στη γραμμή Αμβρακικού - Παγασητικού κόλπου και απορρίπτονται τα αιτήματα των Κρητικών και των κατοίκων της Σάμου για ένωση με την Ελλάδα.

1894: Γεννιέται η ελληνική επιθεώρηση, με το ανέβασμα του έργου «Λίγο απ’ όλα» του Λάμπρου, στην Αθήνα.

1909: Tο επιβατηγό πλοίο «Μαυριτανία» φτάνει στο Λονδίνο από τη Νέα Υόρκη, μέσα σε πέντε μέρες, εννιά ώρες και 22 λεπτά.

1916: Η Τουρκία κηρύσσει τον πόλεμο κατά της Ρουμανίας.

1918: Ο σοβιετικός ηγέτης Βλαντιμίρ Λένιν πυροβολείται και τραυματίζεται κατά τη διάρκεια ομιλίας του σε εργοστάσιο της Μόσχας. Στην δολοφονική απόπειρα πρωτοστατούν οι αδελφές Φάνια και Ντόρα Καπλάν, αμφότερες μέλη του Σοσιαλιστικού Επαναστατικού Κόμματος.

1922: Διεξάγεται η τελευταία μάχη της Μικρασιατικής Εκστρατείας στο Ντουμπλουπινάρ, κοντά στο Αφιόν Καραχισάρ, με ήττα των ελληνικών δυνάμεων. Η 30η Αυγούστου εορτάζεται στην Τουρκία ως Ημέρα της Νίκης.

1929: Η κυβέρνηση Βενιζέλου αναθέτει στο χημικό μηχανικό Αλκιβιάδη Κοκκινάκη, Έλληνα πρόσφυγα από τη Ρωσία και πρώην Διοικητή της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας της Αγίας Πετρούπολης, τη μελέτη και οργάνωση Πυροσβεστικής Υπηρεσίας στην Ελλάδα.

1932: Αποτυγχάνει απόπειρα πραξικοπήματος στον Ισημερινό, με απολογισμό 500 νεκρούς. Οι αντάρτες παραδίδονται έπειτα από σκληρές συγκρούσεις.

1933: Ιδρύεται η γαλλική αεροπορική εταιρεία Air France.

1941: Ξεκινά η πολιορκία του Λένινγκραντ, που θα διαρκέσει 17 μήνες.

1944: Οι Συμμαχικές Δυνάμεις εισέρχονται θριαμβευτικά στην απελευθερωμένη από τους Γερμανούς γαλλική πρωτεύουσα.Την ίδια εποχή ρωσικά στρατεύματα εισέρχονται στο Βουκουρέστι.

1952: Το Δυτικό Βερολίνο ανακοινώνει την είσοδο 16.000 προσφύγων από τον ανατολικό τομέα τον Αύγουστο.

1961: Αποχωρούν τα τελευταία ισπανικά στρατεύματα από το Μαρόκο.

1963: Λειτουργεί για πρώτη φορά η «κόκκινη γραμμή», η άμεση τηλεφωνική γραμμή ανάμεσα στους επικεφαλής των ΗΠΑ και της Σοβιετικής Ένωσης.

1967: Ο Θέργκουντ Μάρσαλ γίνεται ο πρώτος Αφροαμερικανός Δικαστής του Ανώτατου Δικαστηρίου των ΗΠΑ.

1969: Δύο εβδομάδες μετά το Woodstock, αρχίζει το δεύτερο ροκ φεστιβάλ στο Άιλ οφ Γουάιτ της Μ. Βρετανίας.

1973: Η Κένυα απαγορεύει το κυνήγι των ελεφάντων και το εμπόριο του ελεφαντόδοντου.

1974: Σιδηροδρομική τραγωδία στο Ζάγκρεμπ. Χάνουν τη ζωή τους 174 άνθρωποι.

1983: Απογειώνεται από τη Φλόριντα των ΗΠΑ το διαστημικό λεωφορείο «Τσάλεντζερ», στο οποίο ταξιδεύει στο διάστημα ο πρώτος Αφοραμερικανός, ο αντισυνταγματάρχης Γκίον Μπλούφορντ.

1990: Το Ταταρστάν ανακηρύσσει την ανεξαρτησία του από τη Ρωσική Σοβιετική Ομοσπονδιακή Σοσιαλιστική Δημοκρατία.

1991: Το Αζερμπαϊτζάν κηρύσσει την ανεξαρτησία του από τη Σοβιετική Ένωση.

1992: Αλλάζει η βαθμολογία στο ποδόσφαιρο (από 2-1-0 γίνεται 3-1-0). Το σύστημα έχει δοκιμαστεί στην Αγγλία με επιτυχία για μια ολόκληρη δεκαετία όταν γίνεται δεκτή το 1981 η επαναστατική αυτή πρόταση του Τζίμι Χιλ, του γνωστού σχολιαστή της αγγλικής τηλεόρασης που υπήρξε παίκτης αλλά και πρόεδρος της Κόβεντρι.

1996: Στην Ολλανδία, η στρατιωτική θητεία γίνεται προαιρετική.

2001: Διεξάγονται οι πρώτες εκλογές στο Ανατολικό Τιμόρ. Το Επαναστατικό Μέτωπο για ένα Ανεξάρτητο Ανατολικό Τιμόρ (FRETILIN) κερδίζει 57% των ψήφων και 55 από τις 88 έδρες στο Κοινοβούλιο, ακολουθούμενο από το Δημοκρατικό Κόμμα με 9% και 7 έδρες. Η συμμετοχή είναι πολύ μεγάλη και φθάνει το 91,3%.

2003: Ακριβώς τρία χρόνια μετά την τραγωδία του Κουρσκ, άλλο ένα ρωσικό πυρηνικό υποβρύχιο βυθίστηκε με πλήρωμα 10 ανδρών, στη Θάλασσα Μπάρεντς, εκ των οποίων μόνο ένας σώθηκε.

2008: Η Λιβύη υπογράφει συμφωνία με την Ιταλία με βάση την οποία η δεύτερη θα προβεί σε επενδύσεις και θα καταβάλει αποζημιώσεις εκατομμυρίων ευρώ στην αφρικανική χώρα για την περίοδο της αποικιοκρατίας.

Γεννήσεις

1748 - Ζακ Λουί Νταβίντ, Γάλλος ζωγράφος

1797 - Μαίρη Σέλλεϋ, Αγγλίδα συγγραφέας

1871 - Έρνεστ Ράδερφορντ, Νεοζηλανδός φυσικός, από τους «πατέρες» της Πυρηνικής Φυσικής

1884 - Τέοντορ Σβέντμπεργκ, Σουηδός χημικός, τιμημένος με βραβείο Νόμπελ

1898 - Σίρλεϊ Μπουθ, Αμερικανίδα ηθοποιός

1912 - Έντουαρντ Πάρσελ, Αμερικανός φυσικός, βραβευμένος με Νόμπελ

1951 - Γκεντίμινας Κιρκίλας, πρωθυπουργός της Λιθουανίας (2006-08)

1951- Ντάνα, Ιρλανδή τραγουδίστρια και πολιτικός , νικήτρια του διαγωνισμού τραγουδιού της Γιουροβίζιον (1970)

1954 - Αλεξάντερ Λουκασένκο, πρόεδρος της Λευκορωσίας από το 1994

1958 - Άννα Πολιτκόφσκαγια, Ρωσίδα δημοσιογράφος (δολοφονήθηκε το 2006)

1960 -Μπάκο Σαχακιάν, Πρόεδρος του Ναγκόρνο-Καραμπάχ από το 2007

1964 - Ρόμπερτ Κλιβιγιέ, δισκογραφικός παραγωγός, του συγκροτήματος C+C Music Factory, μαζί με τον Ντέιβιντ Κολ

1969 - Δημήτρης Σγούρος, Έλληνας πιανίστας

1970 - Πάολο Σόουζα, Πορτογάλος ποδοσφαιριστής

1972 - Κάμερον Ντίαζ, Αμερικανίδα ηθοποιός

1972 - Πάβελ Νέτβεντ, Τσέχος ποδοσφαιριστής

1982 - Άντι Ρόντικ, Αμερικανός αντισφαιριστής, κάτοχος του Αμερικανικού Όπεν του 2003

Θάνατοι

526 - Θεοδώριχος ο Μέγας, (Θευδέριχος), 72, Βασιλιάς των Οστρογότθων (493-526)

711- Κινίτς Καν Τζόι Τσιτάμ, Βασιλιάς του Παλένκε (Αμερική), εξαφανίζεται από την Ιστορία (πιθανολογείται ότι αιχμαλωτίστηκε και φονεύτηκε σε μάχη)

1158- Σάντσο Γ΄, 24, Βασιλιάς της Καστίλλης (1157-58)

1181-Πάπας Αλέξανδρος Γ΄, Πάπας Ρώμης (1159-81)

1428- Σόκο, 27, ο 101ός Αυτοκράτορας της Ιαπωνίας (1412-28)

1483- Λουδοβίκος ΙΑ΄, 60, βασιλιάς της Γαλλίας ( 1461-83)

1723 - Αντόν βαν Λέβενχεκ, Ολλανδός που βελτίωσε το μικροσκόπιο και έκανε έτσι πολλές βασικές ανακαλύψεις στη Μικροβιολογία.

1751- Κρίστοφερ Πόλχεμ , 89, Σουηδός επιστήμονας και εφευρέτης, ο «πατέρας» της σουηδικής μηχανικής

1844- Φράνσις Μπέιλι, 70, Βρετανός αστρονόμος, που εντόπισε το φαινόμενο που καλείται «Χάντρες του Μπέιλι»

1907- Ρίτσαρντ Μάνσφιλντ, 50, Αμερικανός ηθοποιός

1928-Βίλελμ Βιεν, 64, Γερμανός βραβευμένος με Νόμπελ (1911) φυσικός που μελέτησε τους νόμους της κινήσεως

1930-Γουίλιαμ Ταφτ, 73, Πρόεδρος των ΗΠΑ (1909-13)

1935- Ανρί Μπαρμπίς, 62, Γάλλος συγγραφέας

1940- Σερ Τζόζεφ Τζον Τόμσον, 84, βραβευμένος με Νόμπελ (1906) Βρετανός φυσικός

1945-Φλορένσιο Αρμόδιο Αροσεμένα, 73, Πρόεδρος του Παναμά (1928-31)

1961-Τσαρλς Κόμπερν, 84, βραβευμένος με Όσκαρ ηθοποιός (1943, για την ταινία The More the Merrier)

1981- Μοχάμετ Αλί Ραντζάι , 48, Πρόεδρος του Ιράν (1981) και Πρωθυπουργός (1980-81), σκοτώνεται από έκρηξη βόμβας στο Προεδρικό Μέγαρο.

1981 - Μοχάμετ Μπαχονάρ, 48, Πρωθυπουργός του Ιράν (1981), σκοτώνεται από έκρηξη βόμβας στο Προεδρικό Μέγαρο

1981 - Βέρα Έλεν, 57, Αμερικανίδα ηθοποιός

1985 - Τέιλορ Κάλντγουελ, 85, Αμερικανός συγγραφέας ο οποίος συνέγραψε το "Δικηγόρο του Διαβόλου", που έγινε και ταινία στο Χόλυγουντ

1991 - Ζαν Τινγκελί, 66, Ελβετός ζωγράφος και γλύπτης

1994 - Λίντσεϊ Άντερσον, 71, Βρετανίδα σκηνοθέτης

1996 -Χοσέ Τορίμπιο Μερίνο, 81, μέλος (1973-74) της χούντας στη Χιλή

1997-Βεσελίν Γιουράνοβιτς, 72, Πρόεδρος του Εκτελεστικού Συμβουλίου (1963-66), Γραμματέας του Κομμουνιστικού Κόμματος (1968-77), αρχηγός του Προεδρείου (1982-83) στο Μαυροβούνιο και Πρόεδρος του Ομοσπονδιακού Εκτελεστικού συμβουλίου (1977-82) και του Προεδρείου (1984-85) της Γιουγκοσλαβίας

2001 -Γκόβαν Μπέκι, 91, αγωνιστής κατά του απαρτχάιντ και πατέρας του Θάμπο Μπέκι

2001- Αμπούλ Χασάν Τσοντουρί, 86, Πρόεδρος του Μπανγκλαντές (1982-83, διορισμένος από χούντα)

2002- Τζ. Λι Τόμσον, 88, Βρετανός σκηνοθέτης, δημιουργός της συνέχειας των ταινιών «Το ακρωτήρι του φόβου», «Τα κανόνια του Ναβαρόνε» και «Ο πλανήτης των πιθήκων»

2003 - Τσαρλς Μπρόνσον , 81, Αμερικανός ηθοποιός (ο σκληρός του Χόλιγουντ)

2003- Ευδόκιμος, 81, Μητροπολίτης Ελευθερουπόλεως Καβάλας (1984-2003)

2004 - Φρεντ Χουίπλ, Αμερικανός αστρονόμος

2005 - Χέντρικε βαν Αντελ-Σίπερ, 115, «γηραιότερος άνθρωπος του κόσμου», σύμφωνα με το βιβλίο των Ρεκόρ Γκίνες, στον ύπνο της σε γηροκομείο της Ολλανδίας

2006 - Ναγκίμπ Μαχφούζ, Αιγύπτιος νομπελίστας συγγραφέας

2006- Κεντ Άντερσον, 64, Σουηδός παγκόσμιος πρωταθλητής της μοτοσικλέτας (1973 και 1974) στα 125cc

2006 - Γκλεν Φορντ, 90, Αμερικανός ηθοποιός («Τζίλντα»)

2007 - Μαρία Μπονέλου, 67, Ελληνίδα ηθοποιός, σύζυγος του Σωτήρη Μουστάκα

2013 - Σέιμους Χίνι, Ιρλανδός συγγραφέας

Ο Πειραιάς δια μέσου των αιώνων

Αναπαράσταση του Πειραιά κατά την αρχαιότητα, 19ος αιώνας

Η ιστορία του Πειραιά είναι μια συναρπαστική «περιπέτεια» ανάμεσα στους αιώνες. Με πολλές και ποικίλες μεταπτώσεις. Με περιόδους ακμής και παρακμής, ανόδου και πτώσης που και μόνον αυτές την κάνουν όχι μόνο απλώς ενδιαφέρουσα αλλά – θα προσθέταμε – και ελκυστική. Στην ιστορική αυτή πορεία είναι έκδηλα ορισμένα στοιχεία, που τις προσδίνουν τις «διαστάσεις» μιας γοητευτικής διαδρομής μέσα στο χρόνο – μιας διαδρομής που συνεχίζεται, με εναλλαγή «σκηνικών» αλλά πάντοτε στον ίδιο χώρο πάνω από τέσσερις χιλιετίες. Για να καταλήξει, μετά το θαύμα της δημιουργίας της νεότερης πόλης του Πειραιά, στη διάρκεια του περασμένου αιώνα, στη σημερινή πραγματικότητα: σε μια μεγαλούπολη που σφύζει από ζωή, με το πρώτο λιμάνι της χώρας μας και με όλα τα τυπικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα ενός μεγάλου ναυτιλιακού και εμποροβιομηχανικού κέντρου.

Στην διαμόρφωση της ιστορικής μοίρας του Πειραιά, υπήρξε πράγματι καθοριστική η επίδραση του φυσικού χώρου  και της γωγραφικής θέσης του. Για τον Πειραιά, στην διαδρομή των αιώνων, ίσχυσε με μαθηματική ακρίβεια, ό,τι συνήθως παρατηρείται στις περισσότερες – αν όχι όλες – παραθαλάσσιες πόλεις. Κατά καιρούς, η ανάπτυξη του λιμένα του συνδέθηκε πάντα με περιόδους ανάλογης ακμής και προόδου της πόλης. Και, όπως είναι γνωστό, στους δεκαπέντε περίπου αιώνες της παρακμής του λιμένα, η πόλη δεν υπήρξε. Η πορεία της πόλης και του λιμένα εμφανίζεται, στα πλαίσια του πειραϊκού χώρου, κοινή. Και αρκεί νομίζουμε, για τη σχετική επιβεβαίωση, η αδιάψευστη μαρτυρία της ιστορίας.

Στους πρώτους ιστορικούς χρόνους που το λιμάνι του Πειραιά δεν χρησιμοποιήθηκε από τους Αθηναίους, οι κάτοικοι του τόπου ήταν ελάχιστοι. Παρά τις απόψεις που με κάποια δόση ρομαντισμού υποστήριξαν για αξιόλογη ανάπτυξη, στην περίοδο αυτή, δεν υπάρχουν στοιχεία για να τις τεκμηριώσουν. Ο Πειραιάς, πριν αξιοποιηθεί, στις αρχές του 5ου αιώνα π.Χ. και αναδειχθεί σε επίνειο της Αθήνας, ήταν – και έμεινε για αρκετούς αιώνες – ασήμαντος τόπος. Οι Αθηναίοι χρησιμοποιούσαν ως επίνειο το Φάληρο και για το εξαγωγικό εμπόριο τα λιμάνια των ανατολικών ακτών της Αττικής και κυρίως τιςΠρασιές (το σημερινό Πόρτο-Ράφτη). Αντίθετα, όταν με τα έργα του Θεμιστοκλή και του Περικλή διαμορφώθηκε σε υποδειγματικό για την εποχή λιμάνι και συγκέντρωσε το εισαγωγικό και διαμετακομιστικό εμπόριο της Αθηναϊκής Δημοκρατίας, αναπτύχθηκε παράλληλα και η πόλη που έγινε το κέντρο της οικονομικής ζωής όχι μόνο της Αθήνας, αλλά και της Ελλάδας ολόκληρης

Προϊστορικοί χρόνοι

Οπως είναι γνωστό, στους προϊστορικούς χρόνους, ο Πειραιάς ήταν νησί, που χωριζόταν από την υπόλοιπη Αττική με θαλάσσια ζώνη, που άρχιζε από την περιοχή του Φαληρικού όρμου – και συγκεκριμένα από το Νέο Φαληρο – περνούσε μέσα από τη σημερινή συνοικία Καμίνια και τνήμα του δήμου Αγίου Ιωάννη Ρέντη και κατάληγε στον λιμέναΑλων, μπροστά στο σταθμό των «Ηλεκτρικών  Σιδηροδρόμων Αθηνών – Πειραιώς». Αργότερα η ζώνη αυτή καλύφθηκε με προσχώσεις για να μετασχηματιστεί αρχικά σε αβαθή θαλάσσια λωρίδα, στη συνέχεια σε «ελώδη περιοχή» (βάλτο) και τελικά σε «πηλώδη» (λασπότοπο) και να αποτελέσει το γνωστό μας Αλίπεδο, με το οποίο ο Πειραιάς ενώθηκε με την υπόλοιπη Αττική. Στην νησιωτική μορφή του τόπου, στα πανάρχαια αποδίδεται και η προέλευση του τοπωνυμίου Πειραιεύς. Οι περισσότεροι το ετυμολογούν από τη λέξη περαιεύς (=πορθμέας, περαματάρης), από τον ανώνυμο περαματάρη που πιθανότητα μετέφερε με το πλοιάριό του τους κατοίκους της Αττικής στην απέναντι πειραϊκή παραλία και αντίθετα. Το αρχικά προσηγορικό (περαιεύς) εξελίχθηκε σε τοπωνυμικό και με την εναλλαγή του ε σε ει διαμορφώφηκε στον τελικό τύπο Πειραιεύς. Στη ζωντανή, άλλωστε γλώσσα του λαού, έχει επιβιώσει ως τις μέρες μας και ο αρχικός τύπος του τοπωνυμίου (Περαίας, Περαιάς). Κατ’ άλλους το τοπωνύμιο ετυμολογείται από τη λέξη πέραν, αφού ο Πειραιάς, είτε όταν ήταν νησί, αποκομμένο από την υπόλοιπη Αττική, είτε μετά από την ανασύνδεσή του, επειδή μεσολαβούσε ο βάλτος του Αλιπέδου, βρισκόταν «πέραν της ακτής» και χαρακτηριζόταν «νησιάζων».

Τοπογραφικό σχέδιο του αρχαίου Πειραιά
(Παπαχατζής 1974, 100-101)

Ο Πειραιάς κατοικήθηκε γύρω στα μέσα της 3ης π.Χ. χιλιετηρίδας. Η άποψη αυτή ενισχύεται από κατάλοιπα πρωτοελλαδικών οικισμών που αποκαλύφθηκαν στην Παλαιά Κοκκινιά και το Κερατσίνι – και τοποθετούνται χρονικά ανάμεσα στο 2600 και το 1900 π.Χ. – σε συσχετισμό με άλλα ευρήματα της ίδιας εποχής (ερείπια κτισμάτων, εργαλεία) στην περιοχή της Μουνιχίας και τη Σταλίδα (νησάκι του Κουμουνδούρου). Ως πρώτοι κάτοικοι του Πειραιά αναφέρονται, εκτός από τους Πελασγούς και άλλοι γνωστά ελληνικά φύλλα (Κάρες, Λέλεγες, Κρήτες, Θράκες, Φοίνικες) και -κυρίως – οι Μινύες, οι οποίοι ήταν οι περισσότερο προηγμένοι από όλους, με πολλές ικανότητες και τεχνικές γνώσεις, εκπλητικές για την εποχή τους. Οι τελευταίοι, ιωνικής πιθανόν καταγωγής, προέρχονταν από τον Ορχομενό της Βοιωτίας και εγκαταστάθηκαν στον Πειραιά στα τέλη του 13ου ή τις αρχές του 12ου αιώνα π.Χ., μετά τη θρακική εισβολή στον τόπο τους. ‘Εμπειροι ναυτικοί καθώς ήταν βρήκαν στο φυσικό λιμενίσκο της Μουνιχίας (το σημερινό Μικρολίμανο) το κατάλληλο ορμητήριο, ενώ ο οικισμός τους αναπτύχθηκε στον ομωνυμο λόφο (τον γνωστό σήμερα ως λόφο του Προφήτη Ηλία). Ο λόφος αυτός παραχωρήθηκε, κατά την παράδοση, στους Μινύες από τον βασιλιά της Αθήνα Μούνιχοκαι γι’ αυτό ονομάστηκε Μουνιχία, ενώ άλλοι αποδίδουν το τοπωνύμιο σε ομώνυμο αρχηγό ή ήρωα των Μινυών. Στη  κορυφή του λόφου ή – κατα μία άλλη εκδοχή- σε μικρό ύψωμα, αριστερά στον εισερχόμενο στο λιμενίσκο της Μουνιχίας, όπου έχει αναγερθεί το εντευκτήριο «Ναυτικού Ομίλου Ελλάδος», ίδρυσαν οι Μίνυες το ιερό της«Μουνιχίας Αρτέμιδος».  Οι Μίνυες, που, ας σημειωθεί, είχαν ειδικευθεί στην κατασκευή υπογείων δαιβάσεων (σηράγγων), υπονόμων και άλλων τεχνικών έργων, άφησαν ως τις μέρες μας, σημάδια, στο πέρασμά τους από τον πειραϊκό χώρο. Εκτός από την ισοπέδωση του λόφου της Μουνιχίας και τα λαξευτά, μέσα σε βράχους κατασκευάσματα, που ο λαός ονόμαζε παλαιότερα «Θεόσπιτα», δύο σημαντικά, για την εποχή τους, τεχνικά έργα μαρτυρούν το πέρασμά τους από τον τόπο : Η γνωστή ως «Σπηλιά της Αρετούσας» στον λόφο της Μουνιχίας και το «Σηράγγιο», γνωστό (παλαιότερα) ως «Σπηλιά του Παρασκευά».

Αναπαράσταση του αρχαίου Πειραιά με τις οχυρωματικές, τις λιμενικές και τις αστικές κατασκευές
(Παπαχατζής 1974, 104)

Εκτός από τον προϊστορικό οικισμό των Μινυών, στον λόφο της Μουνιχίας, στους προϊστορικούς καιρούς αλλά και αργότερα, ως τους ιστορικούς χρόνους, υπήρχε στον Πειραιά και ένας «σύνδεσμος» ή «ένωση» κοινοτήτων με θρησκευτικό κυρίως χαρακτήρα και κοινό ιερό: Το «Τετράκωμον Ηράκλειον». Οι τέσσερις «κώμες» που συγκροτούσαν την ιδιόμορφη κοινωτική «ένωση» του «Τετρακώμου» ήταν οΠειραιεύς , το Φάληρο – η σημαντικότερη τότε, που οι Αθηναίοι χρησιμοποιούσαν ως«επίνειο» και που η ονομασία του προήλθε από τοπικό ήρωα και, κατά την παράδοση, έναν από τους Αργοναύτες, τον Φάληρο (ή Φαληρό) – οι Θυμαιτάδαι (ή Θυμοιτάδαι), – το σημερινό Κερατσίνι – και η Ξυπέτη (ή Ξυπετή) που η θέση της τοποθετείται ανάμεσα στην Παλαιά Κοκκινιά και τον Κορυδαλλό, ίσως στη σημερινή Νίκαια. Η λατρεία του Ηρακλή ήταν ο συνδεκτικός κρίκος της ιδιόμορφης αυτής κοινοτικής ένωσης, που επιβίωσε σε «μάκρος αιώνων» και το κοινό ιερό των «Τετρακώμων» βρισκόταν, κατά την επικρατέστερη άποψη, στην σημερινη συνοικία Καμίνια.

Το Κλέος των αρχαίων καιρών

Παρά το γεγονός ότι είχε κατοικηθεί από τα μέσα της τρίτης χιλιετηρίδας, ο Πειραιάς,στους πρώτους ιστορικούς χρόνους και μέχρι την αξιοποίησή του (τον 5ο π.Χ. αιώνα), έμεινε για πολλούς αιώνες ασήμαντη πολίχνη, χωρίς ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τους Αθηναίους. Η ανάδειξη του Πειραιά, που ας σημειωθεί, ανακηρύχθηκε Δήμος το 517 π.Χ.στη διοικητική μεταρρύθμιση του Κλεισθένη, του θεμελιωτή της Αθηναϊκής Δημοκρατίας, συμπίπτει χρονικά με την περίοδο της ακμής της Δημοκρατίας αυτής. Και οφείλεται στο ενδιαφέρον και τις δημιουργικές πραγματώσεις δύο μεγάλων πολιτικών μορφών της εποχής: Του Θεμιστοκλή και του Περικλή.

Το ενδιαφέρον του Θεμιστοκλή προς τον Πειραιά άρχισε να εκδηλώνεται μετά τη μάχη του Μαραθώνα, το 492/493 π.Χ., όταν αναδείχθηκε «επώνυμος άρχων». Τα έργα για την τείχιση και γενικά για την οχύρωσή του άρχισαν οπωσδήποτε πριν από την ναυμαχία της Σαλαμίνας (480 π.Χ.), αλλά αποπερατώθηκαν ανάμεσα στο 471 και 465π.Χ. Αργότερα (461-456 π.Χ.) ακολούθησαν άλλα έργα για την επέκταση των Μακρών Τειχών, ώστε να επιτευχθεί η σύνδεση του Πειραιά με την Αθήνα. Και τέλος, στην περίοδο451-431 π.Χ. ολοκληρώθηκε η οικοδόμηση και η οριστική διαμόρφωση της πόλης, με ένα υποδειγματικό, για την εποχή, πολεοδομικό σχέδιο που είχε εκπονηθεί από τον διάσημο αρχιτέκτονα και πολεοδόμο Ιππόδαμο το Μιλήσιο.

Γραφική αναπαράσταση του ναυστάθμου της Μουνιχίας
(Πανάγος 1968, 242-243)

Η επιλογή του Θεμιστοκλή, που στάθηκε ο δημιουργός του αρχαίου Πειραιά, υπήρξε επιτυχής. Γιατί με τα φυσικά πλεονεκτήματα που διαθέτει ο Πειραιάς με τους τρεις«αυτοφυείς» λιμένες του (Μέγα, Ζέα, Μουνιχία) και με τα έργα που εκτελέστηκαν, αναδείχθηκε σύντομα σε ασφαλέστατο πολεμικό και άρτιο σε συγκρότηση, οργάνωση και εκμετάλλευση εμπορικό λιμάνι. Με θαυμάσια τείχιση που ίχνη της σώζονται εως σήμερα. Με όλες τις απαραίτητες για την εξυπηρέτηση της λιμενικής κίνησης εγκαταστάσεις, όπως κρηπιδώματα κια προβλήτες για την παραβολή των πλοίων, μώλους, πέντε αποθήκες για την εναπόθεση των εμπορευμάτων, τις περίφημες Στοές με κυριότερη τη Μακρά Στοά, αγόρες, νεώρια για τη ναυπήγηση των πλοίων, το περίφημο «Δείγμα», που υπήρξε το πρώτο χρημαστήριο εμπορευμάτων του κόσμου και στους πολεμικούς ναυστάθμους της Ζέας, της Μουνιχίας και του Κανθάρου νεωσοίκους (παραθαλάσια υπόστεγα, στα οποία αποσύρονταν για ασφάλεια τα πλοία όταν δεν ταξίδευαν) και σκευοθήκες για τη φύλαξη του εξοπλισμού των πλοίων, με περισσότερο γνωστή από τις τελευταίες τη «Σκευοθήκη του Φίλωνος», στο λιμάνι της Ζέας. Με δημόσια κτίρια, ιερά, θέατρα. Με άριστη ρυμοτομία. Σε γενικές γραμμές μία πόλη που έσφυζε από ζωή και δίκαια είχε αποκληθεί Εμπόριον της Ελλάδος, «εις ό» κατά τον Θουκυδίδη «εισέρχεται δια το μέγεθος της πόλεως εκ πάσης γης τα πάντα». Μεγάλο εισαγωγικό λιμάνι, στην αρχαιότητα οΠειραιάς, διατηρεί αυτό το χαρακτηριστικό γνώρισμα αναλλοίωτο ανάμεσα στους αιώνες, αφού και σήμερα είναι το μεγαλύτερο εισαγωγικό λιμάνι της χώρας, με σταθερή αναλογία εισαγωγών – εξαγωγών: 7:3.

Το εμπορικό λιμάνι του αρχαίου Πειραιά, το περίφημο «Εμπόριον», εκτεινόταν από την περιοχή του σημερινού Κεντρικού Τελωνείου (Αγίου Νικολάου) ως τη χηλή τηςΗετιωνείας άκρας, δηλαδή το σημείο όπου βρίσκεται το Σιλό και υπήρχαν ως πρόσφατα οι αποθήκες και τα λιμενικά υπόστεγα της Ελευθέρας Ζώνη, χωρίς να περιλαμβάνεται σ’ αυτό η λεκάνη του λιμένα Αλών, που ως αβαθής δεν χρησιμοποιήθηκε στην αρχαιότητα. Δαιθέτοντας τις απαραίτητες εγκαταστάσεις και υποδειγματική οργάνωση, με όλα τα αρμόδια για την εξυπηρέτηση των συναλλασσομένων όργανα (επιμελητές εμπορίου, τελώνες ή ελλιμενιστές – για τη είσπραξη των λιμενικών ταλών και φόρων-, αγορανόμους, μετρονόμους, αστυνόμους, σιτοφύλακες κ.α.) το «Εμπόριον» διασφάλιζε τα εχέγγυα για την απρόσκοπτη διεξαγωγή των λιμενικών εργασιών, ενώ με τα αυστηρά μέτρα που ίσχυαν είχε επίσης εξασφαλιστεί η ομαλή διενέργεια των εμπορικών συναλλαγών στην «Αγορά», η οποία, με την ιδιαίτερη σημασία της, στην αρχαιότητα, αποτελούσε το κέντρο της οικονομικής ζωής της πόλης. Η «Αγορά» βρισκόταν στην περιοχή του «Εμπορίου»,ενώ μια άλλη αγορά, για την εξυπηρέτηση των καθημερινών αναγκών των κατοίκων σε προμήθειες τροφίμων και άλλων ειδών, η «Ιπποδάμειος», λειτουργούσε στο εσωτερικό της πόλης, κοντά στο λιμένα της Ζέας (Πασσαλιμάνι).

Θεμιστοκλής

Ο Πειραιάς στην αρχαιότητα, όπως και σήμερα, ήταν κύριως εισαγωγικό λιμάνι, με μεγάλη ναυτιλιακή και εμπορευματική κίνηση, ιδιαίτερα από τον Οκτώβριο εως τον Απρίλιο, που οι καιρικές συνθήκες διευκόλυναν τα ταξίδια των ιστιοφόρων. Το μεγαλύτερο μέρος των φορτίων προερχόταν από τα λιμάνια της Μεσογείουκαι της Μαύρης Θάλασσας και ιδιαίτερα της Σκυθίας. από την οπία εισάγονταν σιτηρά. Το εξαγωγικό εμπόριο ήταν περιορισμένο, με φορτώσεις ορισμένων προϊόντων της Αττικής (όπως λάδι, κρασί, μέλι) και ειδών αγγειοπλαστικής. Η μεγάλη εισαγωγική κίνηση του λιμένα του και η εφαρμογή, στην καθημερινή συναλλακτική πρακτική, των αρχών της ελεύθερης οικονομίας συνετέλεσαν στην ανάπτυξη αξιόλογης εμπορικής κίνησης και στην πόλη. Οι έμποροι ήταν, κατα κύριο λόγο, ξένοι, που είχαν μόνιμα εγκατασταθεί στονΠειραιά – οι μ έ τ ο ι κ ο ι-, στους οποίους είχαν δοθεί ορισμένα δικαιώματα για την απρόσκοπτη άσκηση  του επαγγέλματός τους, υπό την προϋπόθεση της καταβολής ειδικού φόρου, του γνωστού «μετοίκιου». Και η παρουσία μεγάλου αριθμού ξένων, με προοδευτικότερες ίσως αρχές και αντιλήψεις από τους ντόπιους αλλά και η παράλληλη μεγάλη κίνηση διαρχομένων από το λιμάνι, που είχε ως αποτέλεσμα τη «διακίνηση»νέων ιδεών, εξηγεί ως ένα σημείο το γεγονός ότι στον Πειραία από πολύ νωρίς επικρατούσε «πνεύμα» ελευθεροφροσύνης, και είχε αναπτυχθεί μια καθαρή δημοκρατική συνείδηση, ώστε να θεωρείται το «επίνειο», όχι μόνο στον οικονομικοκοινωνικό αλλάκαι στον πολιτικό χώρο «ωφελιμότερον της άνω πόλεως».

Εκτός από το εμπόριο σημαντικά είχε αναπτυχθεί και η βιομηχανία, με αντιπροσωπευτικούς κλάδους τη ναυπηγική, τη μεταλλουργία, την αγγειοπλαστική και, κατα δεύτερο λόγο, την υφαντουργία. Ακόμα στο λιμάνι του Πειραιά διαμορφωνόταν, την περίοδο αυτή, η χρηματηστηριακή τιμή των διαφόρων εμπορευμάτων, καθοριζόταν το ύψος των ναύλων και γενικά ρυθμίζονταν όλα τα σχετικά με τις εμποροναυτιλιακές συναλλαγές θέματα, σε «διεθνή» – για την εποχή –  πλαίσια, ώστε δικαίως να χαρακτηρίζεται ο Πειραιάς ως «το Λονδίνο της αρχοιότητας».

Η οικονομική και κοινωνική άνθηση που γνώρισε ο Πειραιάς στην περίοδο της μέγιστης ακμής του είχε ως αποτέλεσμα την παράλληλη ανάπτυξη πνευματικής και καλλιτεχνικής ζωής στην πόλη, με ενεργό συμμετοχή σ’ αυτήν όχι μόνον των ανθρώπων του πνεύματος και της τέχνης, αλλά και των ισχυρών οικονομικών παραγόντων της εποχής που είχαν ως έδρα της επιχειρηματικής τους δραστηριότητας το «επίνειο». Στα σπιτικά του βιομηχάνου Κεφάλου (πατέρα του ρήτορα Λυσία), του τραπεζίτη Πασίωνα, του πολιτικού Καλλία, του στρατηγού Τιμοθέου – γιού του Κόνωνα – του σοφιστή Πρόκλου κ.α. συγκεντρώνονταν συχνά ο Πλάτων, ο Σωκράτης, ο Λυσίας, ο αστρονόμος και γεωμέτρης Μέτων, ο Ξενοφών – και αργότερα ο Δημοσθένης, ο ρήτορας – επίσης – Ισαίος, ο Μένανδρος (ο οποίος έμενε μόνιμα στην επαύλη του στον Πειραιάκαι πνίγηκε ενώ κολυμπούσε στη θαλάσσια περιοχή της Φρεαττίδας) κ.α και «συνδιαλέγονταν» επάνω στα επιστημονικά, καλλιτεχνικά και κοινωνικά θέματα του καιρού τους. Ας σημειωθεί ότι ο χώρος που είχε επιλέξει ο Ξενοφών για τη διεξαγωγή του διαλόγου στο έργο του«Συμπόσιον» είναι το σπίτι του Καλλία στον Πειραιά, ενώ και ο Πλάτων στον Πειραιάτοποθετεί επίσης το χώρο του διαλόγου στο σπουδαιότερο ίσως έργο του, την«Πολιτεία». Τέλος στο περίφημο θέατρο της Μουνιχίας (το σωζόμενο θεάτρο της Ζέας είναι μεταγενέστερο) διδάχθηκαν, κατά καιρούς, έργα του Αισχύλου, του Σοφοκλή, του Ευριπίδη, του Αριστοφάνη, του Μενάνδρου κ.α. με προσέλκυση θεατών από όλη την Ελλάδα.

Η πορεία προς την πτώση και οι αιώνες της παρακμής.

Η πορεία του αρχαίου Πειραιά στάθηκε κοινή με την πορεία της Αθηναϊκης Δημοκρατίας. Θα την ακολουθήσει στο μεσουράνημα της, στον περίφημο «χρυσούν αιώνα». Θα δεχθεί μαζί της το πρώτο πλήγμα, στον Πελοποννησιακό πόλεμο (431-404 π.Χ.). Θα συνέλθει κάπως με την αποκατάσταση της δημοκρατίας (403 π.Χ.) που η προσπάθεια για αυτήν από εδω – από τον λόφο της Μουνιχίας, με τον Θρασύβουλο – θα ξεκινήσει. Και τελικά θα την παρακολουθήσει στην πορεία προς την οριακή παρακμή, αργά μα σταθερά από τους Μακεδονικούς χρόνους, για να δεχθεί το θανάσιμο χτύπημα με την εισβολή των Ρωμαίων και την καταστροφή από τον Σύλλα, το 85 π.Χ. Μετά την καταστροφή η πόλη περιορίστηκε «εις ολίγην κατοικίαν», κοντά στο λιμάνι. Και στους πρώτους μεταχριστιανικούς αιώνες γράφτηκε ο θλιβερός επίλογος της ιστορίας τουαρχαίου Πειραιά. Από το 395 π.Χ., με την τελευταία εισβολή των Γότθων, αρχίζει η μεγάλη περίοδος της πειραϊκής παρακμής, που θα διαρκέσει δεκαπέντε περίπου αιώνες, ως την εθνική μας αποκατάσταση. Στην περίοδο, αυτή η πόλη δεν υπήρξε.

Αν δημιουργήθηκαν – ευκαιριακά πάντα κάποιες μικρές «εστίες» ζωής, δεν γνωρίζουμε. Το λιμάνι του Πειραιά χρησιμοποιήθηκε, βέβαια, κατά καιρούς, ως ορμητήριο του βυζαντινού στόλου ή των πειρατικών πλοίων, που τότε – όπως και αργότερα – λυμαίνονταν το Αιγαίο. Αλλά για κάποια, έστω και περιορισμένη, λιμενική κίνηση, δεν μπορεί να γίνει λόγος. Κι από το 1318 μ.Χ. ο Πειραιάς έχασε και το αρχαίο όνομα του. ‘Εγινε το «PORTO LEONE», το «PORTO DRACO» των Φράγκων και από το 1456 το«Ασλάν λιμάνι» των Τούρκων (λιμάνι λέοντος), από το μαρμάρινο άγαλμα Λέοντος, που βρισκόταν περίπου στη θέση όπου χτίστηκε αργότερα το Παλαιό Δημαρχείο (Ρολόι) – και το οποίο «απήγαγε» το 1688, στη διάρκεια της γνωστής εκστρατείας του κατά των Αθηνών, ο Φρ. Μοροζίνι και μετέφερε στο Ναύσταθμο της Βενετίας, όπου εξακολουθεί να βρίσκεται.

Το άγαλμα του Λέοντος, του οποίου δεν γνωρίζουμε ούτε τον γλύπτη που το φιλοτέχνησε, ούτε τον χρόνο της κατασκευής του, ή, έστω, της τοποθέτησής του στον Πειραιά, «με το υπερφυσικόν μέγεθος, με την ανθρωπίνην μορφήν και τας μυστηριώδεις επιγραφάς αποτελεί – όπως εύστοχα παρατηρεί ο Ιωάννης Αλ Μελετόπουλος– και θα αποτελέσει ίσως εσαεί ένα από τα άλυτα μυστήρια της ιστορίας…».Επειδή όμως το άγαλμα αυτό έχει συνθεθεί άρρηκτα με μια μακρά ιστορική περίοδο της πόλης, οι Πειραιώτες δεν έπαψαν να διακδικούν την επιστροφή του. Επανειλημμένα διαβήματα έγιναν, κατά το περελθόν, από το Δήμο και άλλους τοπικούς συλλογικούς φορείς, χωρίς αποτέλεσμα. Τελευταία, με τη συγκρότηση της «Συντονιστικής Επιτροπής για την επιστροφή του Λέοντος του Πειραιώς» το θέμα ήρθε και πάλι στο προσκήνιο της επικαιρότητας. Η Επιτροπή, με τη συγκέντρωση με «χορηγίες» του απαραίτητου χρηματικού ποσού προχώρησε στην κατασκευή πιστού μαρμάρινου αντιγράφου του αγάλματος, που φιλοτέχνησε ο γλύπτης Γ. Μέγκουλας, με στόχο μα προσφερθεί τούτο στη Βενετία για την επιστροφή του πρωτοτύπου. Ο «νεότευκτος’αυτός Λέων τοποθετήθηκε προσωρινά σε καίρια θέση του Κεντρικού Λιμένα, με τη φροντίδα και με δαπάνες του Οργανισμού Λιμένος Πειραιώς.

Σε όλη την περίοδο της Τουρκοκρατίας, η ερήμωση και η εγκατάλειψη εξακολουθούν να είναι τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του πειραϊκού χώρου. Στο σημείο αυτό συμφωνούν όλοι οι περιηγητές που επισκέφθηκαν τότε τον Πειραιά. Το λιμάνι του χρησιμοποιήθηκε σε αραιά χρονικά διαστήματα και για ελάχιστες εμπορικές συναλλαγές. Μόνη «εστία»ζωής, την περίοδο αυτή, το Μοναστήρι του Αγίου Σπυρίδωνα, που ιδρύθηκε, σύμφωνα με νεότερες και περισσότερο τεκμηριωμένες απόψεις, γύρω στα 1590 με τους ελάχιστους μοναχούς του – ισχνές παρουσίες μέσα σ’ αυτό το περίεργο «σκηνικό» διάκοσμο της γενικής ερημιάς – και μόνος επώνυμος κάτοικος ο ιδιόρυθμος Γάλλος έμπορος Καυράκ,που είχε εγκατασταθεί σ’ ένα σπίτι, στην πειραϊκή παραλία, γύρω στα μέσα του δεκάτου ογδόου αιώνα, ενώ την όλη εικόνα της παρακμής του άλλοτε ένδοξου «επινείου»συμπλήρωνε η κωμικοτραγική «φιγούρα» του Τούρκου τελωνοφύλακα που αποτελούσε – κατά τον  CHATAUBRIAND– «θλιβερόν παράδειγμα ηλιθίου υπομονής που ανέμενε να παράλθουν μήνες ολόκληροι δια να ιδή καταπλέον κανένα πλοίον…».

Από τους αιώνες της παρακμής στο θαύμα της αναδημιουργίας.

Το 1829, όταν ακούγονταν οι τελευταίοι απόηχοι από τους κρότους των αρμάτων του οχτάχρονου εθνικού ξεσηκωμού και μέσα από τα χαλάσματα και τ’ αποκαϊδια ξεπρόβαλλε η αρτιγέννητη «Ελληνική Πολιτεία», όλα έδειχναν πως δεν θα αργούσε να ξανανθίσει η ζωή στον έρημο αυτό τόπο. Και «η θέσις, η καλούμενη Πειραιεύς» των τελευταίων επαναστατικών χρόνων θ’ ανασυρόταν από την αφάνεια των αιώνων της παρακμής κι αποβάλλοντας οριστικά τα ξενικά της ονόματα, θα αποκτούσε πάλι την παλιά της αίγλη. ‘Οπως και έγινε σε μία σύντομη σχετικά χρονική διαδρομή, που κάλυπτει τις έξι τελευταίες δεκαετίες του δεκάτου ενάτου αιώνα με το θαύμα της δημιουργίας του νεότερουΠειραιά.

Στη νεότερη ιστορική πορεία του Πειραιά δύο χρονολογίες σημαδεύουν καθοριστικά το επικό ξεκίνημα για τη δημιουργία: το 1829 και το 1835. Το 1829 φτάνουν στον τόπο αυτό οι πρώτοι νέοι του κάτοικοι – πέντε τον αριθμό – κι ανάμεσά τους ο Γιαννακός Τζελέπης, που η ιστορική μνήμη διασώζει ως τις μέρες μας το όνομα του στην ομώνυμη ακτή. Και το 1835 ιδρύεται ο Δήμος Πειραιώς, με πρώτο δήμαρχο τον Υδραίο Κυριακό Σερφιώτη. Εν τω μεταξύ, μετά τη μεταφορά της πρωτεύουσας του νεοσύστατου ελληνικού κράτους από το Ναύπλιο στην Αθήνα (1834) και τη διαγραφόμενη πλέον προοπτική για μελλοντική ανάπτυξη του πειραϊκού λιμένα, αρχίζει να εκδηλώνεται εντονότερο το ενδιαφέρον για τον εποικισμό του Πειραιά από τους ανθρώπους που προέρχονταν από όλα τα σημεία του ελληνικού χώρου, με σταθερή αύξηση από χρόνο σε χρόνο του αριθμού τους. Οι άνθρωποι αυτοί που, όπως αποδείχθηκε στην πράξη, διέθεταν και ικανότητες και δυνατότητες, αποτέλεσαν το δυναμικό «πυρήνα» του πληθυσμού της νέας πόλης. Στις υπεράνθρωπες προσπάθειές τους οφείλει, κυρίως, ο Πειραιάς την αναδημιουργία του και την ανάδειξη του             – τελικά – στο σπουδαιότερο εμποροναυτιλιακό κέντρο της χώρας. Και ακόμα στο γεγονός ότι είχε την τύχη, στη διάρκεια του δεκάτου ενάτου αιώνα, να κατευθύνουν τις τύχες του άνθρωποι δραστήριοι και δημιυργικοί, με ευρύτητα οραματισμών, που αγάπησαν τον τόπο και έθεσαν τις βάσεις για την μελλοντική προκοπή του.

Οι φωτισμένοι πρώην δημοτικοί άρχοντες του νεότερου Πειραιά υπήρξαν κατά πάντα άξιοι και με ευγνωμοσύνη αναφέρεται σ’ αυτούς η τοπική ιστορική μνήμη: Κυριάκος Α. Σερφιώτης (δήμαρχος από το 1835 – 41), Πέτρος Σ. Ομηρίδης (1841-45, 1848-54),Αντώνιος Θεοχάρης (1845-48), Λουκάς Δ. Ράλλης (1855-66), Δημήτριος Α. Μουτζόπουλος (1866-74), Τρύφων Α. Μουτζόπουλος (1874-83, 1895-1903),Αριστείδης Σκυλίτσης (1883-87), Θεόδωρος Γ. Ρετσίνας (1887-95). Παράλληλα όμως με τις προσπάθειες των πρώτων «εποίκων» και τη σημαντική συμβολή των δημιουργικών δημάρχων και ορισμένα γεγονότα, ως τα τέλη του δεκάτου ενάτου αιώνα, συνέβαλαν αποφασιστικά στην εξέλιξη του Πειραιά και στην ανάδειξη του σε πρώτο λιμάνι της χώρας, θέση που επί πενήντα χρόνια διεκδίκησε πεισματικά από τη Σύρο, το σπουδαιότερο ναυτιλιακό κέντρο της εποχής. Ενδεικτικά σημειώνουμε από τα γεγονότα αυτά τη σιδηροδρομική σύνδεση με την Αθήνα, το 1869 και αργότερα, προς τα τέλη του αιώνα, με τις άλλες πόλεις της Ελλάδας, τις πρώτες αξιόλογες προσπάθειες για τη βιομηχανική ανάπτυξη του τόπου, που χρονικά πρέπει να τοποθετηθούν ανάμεσα στο 1860 και το 1870 και τη διάνοιξη της διώρυγας της Κορίνθου, το 1893, που έκανε πλεονεκτικότερη τη θέση του Πειραιά προς τη Δύση, σε συνδιασμό και με την οριστική στροφή της ελληνικής εμπορικής ναυτιλίας προς τον ατμό, γύρω στις αρχές του αιώνα μας.

Πρώτο λιμάνι της χώρας.

Στα τέλη του δεκάτου ενάτου αιώνα το «θαύμα» της αναδημιουργίας είχε ολοκληρωθεί. Με την οριστική διαμόρφωση της πόλης, αρχικά σύμφωνα με το άριστο, για την εποχή του, πολεοδομικό σχέδιο των ΚΛΕΑΝΘΗ – SCHAUBERT – KLENZE και αργότερα με τις αναγκαίες τροποποιήσεις και συμπληρώσεις του. Με την οικοδόμηση πολλών δημόσιων και ιδιωτικών κτιρίων, που ξεχώριζαν για την καλαισθησία τους – και από τα οποία ελάχιστα διασώθηκαν ως τις μέρες μας. Με την ανάπτυξη του εμπορίου και της βιομηχανίας. Και με τη σταθερή αύξηση του πληθυσμού της πόλης που έφτεσε το 1896τους 51.020 κατοίκους. Εκτός από τα πρώτα δημόσια κτίρια, που οικοδομήθηκαν αμέσως μετά την ίδρυση του Δήμου (Τελωνείο, Λοιμοκαθαρτήριο, Κρατικές Αποθήκες στην οδό Ευπλοίας – έργο του αρχιτέκτονα Κλεάνθη -, κτίριο της Σχολής Ευελπίδων, η οποία λειτούργησε στον Πειραιά από το 1837 εως το 1894 κ.α.), εως τα τέλη του δεκάτου ενάτου αιώνα είχαν επίσης χτιστεί όλα τα απαραίτητα σχολικά κτίρια («Ράλλειο Παρθεναγωγίο», «Ιωνίδειες Σχολές» Γυμνάσιο – στην πλατεία Κοραή – και πολλά δημοτικά σχολεία) το μέγαρο του Χρηματιστηρίου, το γνωστό ως «Ρολόι» (1869-73), στο οποίο από το 1885εγκαταστάθηκε το δημαρχείο (και που η κατεδάφιση του το 1968, χαρακτηρίστηκε ως πράξη ασέβειας προς την πειραϊκή ιστορική μνήμη), το Δημοτικό Θέατρο (1884-95), σε σχέδιο του αρχιτέκτονα Ι.Λαζαρίμου και σε λιτή νεοκλασική γραμμή, που είναι και σήμερα το ωραιότερο δημόσιο κτίριο του Πειραιά. το κτίριο του παλαιού (1899-1901) και πολλοί ιεροί ναοί (Αγίου Σπυρίδωνα, Αγίου Νικολάου, Αγίου Κωνσταντίνου, Ευαγγελιστρίας – στη σημερινή του μορφή – Αγίας Τριάδας, στην αρχική του μορφή, που με διάφορες προσθήκες διατηρήθηκε ως την καταστροφή της το 1944). Τέλος, με δωρεές των μεγάλων ευεργετών του τόπου, είχαν ιδρυθεί τα κοινωφελή ιδρύματα, που και σήμερα συνεχίζουν τη λειτουργία τους (‘Τζάνειο Νοσοκομείο», «Ζάννειο Ορφανοτροφείο Αρρένων», «Γηροκομείο», «»Χατζηκυριάκειο Ορφανοτροφείο Θηλέων» κ.α.).

Στο λιμάνι, που επί 75 χρόνια , με τα αρμόδια για την διοίκησή του νομικά πρόσωπα («Επιτροπείες») βρισκόταν ουσιαστικά υπό τον έλεγχο του Δήμου, είχαν εκτελεστεί τα πρώτα απαραίτητα λιμενικά έργα, που παρείχαν τη δυνατότητα να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις της λιμενικής κίνησης της εποχής, που έφτανε περίπου τα 2500 πλοία και τους 1.500.000 τόννους εμπορευμάτων τον χρόνο – και από το 1898 είχε αρχίσει η κατασκευή των δύο εξωτερικών μώλων και των Μονίμων Δεξαμενών. Τα λυχνάρια που φώτιζαν τον Πειραιά, τα πρώτα χρόνια, αντικαταστάθηκαν διαδοχικά με τις λάμπες πετρελαίου, το φωταέριο (1878) και από τις αρχές του 20ου αιώνα  (1903-04) σταδιακά με τον ηλεκτρισμό. τη φτώχεια και τον μαρασμό, την ανυπαρξία οικονομικής ζωής, διαδέχθηκε η ακμή και η άνθηση με τα πρώτα εργοστάσια (Βασιλειάδη, Τζων Μακ Δουάλ και Βάρβουρ, Ρετσίνα, Βολανάκη, Δηλαβέρη, Μεταξά, Μπαρμπαρέσου κ.α.) και τους μεγάλους εμπορικούς οίκους. Στον πνευματικό και καλλιτεχνικό τομέα σημειώθηκε αξιόλογη κίνηση. Και καθώς ανέτελλε ο 20ος αιώνας, που έμελλε να σταθεί μια ταραγμένη και κοσμογονική εποχή, που άλλαξε, κυριολεκτικά, τη ροή της ιστορίας, οΠειραιάς είχε οριστικά κερδίσει τη μάχη της αναδημιουργίας και της προκοπής του. Είχε αναδειχθεί στο πρώτο λιμάνι και στην δεύτερη πόλη της Ελλάδας. Κι ακόμη ευρύτερη διαγραφόταν η προοπτική για τη χρονιά που θα ακολουθούσαν – όπως και έγινε, με την εκπληκτική εξέλιξή του, στη διαδρομή του εικοστού αιώνα και ως τις μέρες μας.

Η εξέλιξη της πόλης στη διάρκεια του 20ου αιώνα.

Στις πρώτες τέσσερις δεκαετίες του εικοστού αιώνα η πόλη συνεχίζει σταθερά την ανοδική της πορεία, σε όλους τους τομείς. Στο εμπόριο, τη βιομηχανία, τη ναυτιλία και – γενικά – στον χώρο της οικονομικής ζωής. ενω παράλληλα αξιόλογες είναι οι επιτεύξεις και στον ευρύτερο κοινωνικό χώρο. Τούτο οφείλεται βασικά στην ομοιογένεια που διατηρεί, ιδιαίτερα ως το 1922, η πειραϊκή κοινωνία και στην έντονη προβολή μιας τοπικής συνείδησης, που σε τελευταία ανάλυση, διαμορφώνει και την ιδιαιτερότητα της όλης«φυσιογνωμίας» της πόλης. Μια ιδιαιτερότητα που είναι έκδηλη ακόμα και στην αισθητική των δημοσίων και ιδιωτικών κτιρίων της. Με τη σταδιακή επέκταση του ηλεκτροφωτισμού, την ηλεκτροκίνηση του σιδηροδρόμου Αθηνών – Πειραιώς (1904) και των «τραμ» (1909), την ασφαλτόστρωση των κεντρικών οδών και πλατειών – την ίδια περίοδο – και την επίλυση του σοβαρότατου για την πόλη προβλήματος της υδροδότησης, μετά την κατασκευή του φράγματος του Μαραθώνα (1931), αντιμετωπίζονται αποφασιστικά άμεσες και πρακτικές ανάγκες των κατοίκων, με αισθητή βελτίωση της ποιότητας ζωής.

Ο λιμένας της Μουνιχίας (Τουρκολίμανο) όπως ήταν στις αρχές της δεκαετίας του 1970
(Παπαχατζής 1974, 103)

Συγχρόνως , μετά την ίδρυση της «Επιτροπείας Λιμένος» (1911), εκτελούνται τα πρώτα μεγάλα από την εποχή της εθνικής παλιγγενεσίας έργα στο λιμάνι (1924-31), με τα οποία αρχίζει ουσιαστικά η προσπάθεια για τον εκσυγχρονισμό του. Και με τη ίδρυση τουΟργανισμού Λιμένος Πειραιώς (1930) επιλύεται οριστικά και το θέμα της διοίκησης και οργάνωσής του, πάνω σε στέρεες και – κυριώς – ορθολογιστικές βάσεις. Στο ενδιάμεσο αυτό διάστημα (1900-1930) η πόλη εξελίσσεται σημαντικά και μετά τα συγκλονιστικά γεγονότα της περιόδου (1912-22, Βαλκανικοί πόλεμοι, Α’ Παγκόσμιος, Μικρασιατική καταστροφή) έχει, κυριολεκτικά γιγαντωθεί. Ιδιαίτερα, μετα το 1922, οΠειραιάς γνωρίζει τη μεγαλύτερη πληθυσμιακή «έκρηξη», με διπλασιασμό του πληθυσμού του, που φτάνει το 1928 τους 251.659 κατοίκους (1920 : 133.428 κατ.) μετά την άφιξη των προσφύγων από την Μικρά Ασία και την εγκατάστασή τους σε συνοικισμούς γύρω από τη παλιά πόλη – τους σημερινούς δήμους Νικαια, Κερατσίνι, Δραπετσώνα κ.α. Η εγκατάσταση των προσφύγων παρά τα σοβαρότατα προβλήματα που αρχικά δημιούργησε και τα οποία – τελικά – με υπεράνθρωπες προσπάθειες ξεπεράστηκαν, μπορεί να συνετέλεσε σε κάποια αλλοίωση της πληθυσμιακής σύνθεσης  του τόπου, αλλά υπήρξε και χρήσιμη αλλά και παραγωγικά αποδοτική. Γιατί ενίσχυσε την οικονομία της χώρας με ένα αξιόλογο έμψυχο δυναμικό που η συμβολή του εκτιμήθηκε ως απόλυτα θετική για τα τοπικά και – ακόμη – για τα ευρύτερα εθνικά πλαίσια.

Η πολεμική περιπέτεια του έθνους (1940-44) είχε τις ανάλογες επιπτώσεις στην πόλη και το λιμάνι του Πειραιά. Ιδιάιτερα στο τελευταίο ήταν άμεσες και ανασχετικές στην απρόσκοπτη – ως τότε – λειτουργία του. Τα πολεμικά γεγονότα, όπως ο βομβαρδισμός από γερμανικά «στούκας» και η έκρηξη του α/π  «Κλαν Φρέυζερ» (6-4-1941), ο μεγάλος βομβαρδισμός του Πειραιά από τους «Συμμάχους» (11-1-1944) και η ανατίναξη των λιμενικών εγκαταστάσεων, κατά την αποχώρηση των Γερμανών (12-10-1944), είχαν ως αποτέλεσμα την πλήρη σχεδόν καταστροφή του λιμανιού, με ζημιές που, κατά σχετικές εκτιμήσεις της εποχής, υπολογίστηκαν σε 325.000.000 προπολεμικές δραχμές. Μεγάλες ήταν και οι καταστροφές στην πόλη (κατάρρευση ενός Ιερού Ναού – της Αγίας Τριάδας –684 δημοσίων και ιδιωτικών κτιρίων, 56 αποθηκών και εργοστασίων, 3000πλινθόκτιστων και ξύλινων οικημάτων και σημαντικές ζημιές σε 2.070 δημόσια και ιδιωτικά κτίρια και 146 εργοστάσια και αποθήκες, ενώ βαρύτατος ήταν και ο φόρος αίματος που κατέβαλε ο Πειραιάς – οι θυσίες σε ανθρώπινα θύματα (15.000 περίπου νεκροί, από τους οποίους οι 11.000 από πείνα τον φοβερό χειμώνα του 1941-42).

Στα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια και μετά την αποκατάσταση των ζημιών στο λιμάνι και την πόλη, ο Πειραιάς άρχισε, ιδιαίτερα από τις αρχές της δεκαετίας του 1950, να ξαναβρίσκει τον συνήθη ρυθμό της ζωής του. Με την εκτέλεση σειράς έργων στο λιμάνι, που προσέλαβαν ευρύτερη έκταση μετά τις επαναστατικές αλλαγές που σημειώθηκαν στον χώρο των θαλασσίων μεταφορών με την εισβολή των CONTAINERS – και συνεχίζονται ως τις μέρες μας – δημιουργήθηκαν οι απαραίτητες προϋποθέσεις γαι την αναγκαία υποδομή σε εγκαταστάσεις και μέσα, ώστε να μπορεί τούτο να εξυπηρετεί άνετα την σταθερά αυξανόμενη κίνησή του σε μοναδοποιημένα φορτία (τα τελευταία διακινούνται από τον μεγάλο σύγχρονο Σταθμό Εμπορευματοκιβωτίων «Ελευθέριος Βενιζέλος», στο Νέο Ικόνιο). Παράλληλα, στα μέσα της δεκαετίας του ’50, άρχισε η προσπάθεια για την ανοικοδόμηση της πόλης, για να πάρει όμως διαστάσεις πραγματικής«κοσμογονίας», στον τομέα αυτό, από την επόμενη δεκαετία, με την ανέργεση πολυόροφων κτιρίων με επιβλητική κυριαρχία του «μπετόν» που, κάτω από την ασφυκτική πίεση των άμεσων αναγκών για στέγαση της εποχής πρόβαλε ίσως ως η μόνη λύση, αλλά που δυστυχώς είχε ως αποτέλεσμα τη ριζική αλλαγή της αισθητικής«φυσιογνωμίας» της πόλης.

Ελάχιστα είναι τα νεοκλασικά κτίρια που διασώθηκαν από την σκαπάνη της φθοράς και τα οποία ήδη αξιοποιούνται, ωστε ένα μέρος της πολιτισμικής μας αυτής κληρονομιάς να παραμείνει – τουλάχιστον – αλώβητο. Παρά όμως τις αισθητικές αλλοιώσεις που έχει υποστεί, με ορισμένες αρχιτεκτονικές ακρότητες και, φυσικά, παρά με την γειτνίαση με την Αθήνα, που σε πολλούς τομείς της τοπικής μας ζωής έχει επιδράσει ανασταλτικά, οΠειραιάς, αυτή η σύγχρονη πλέον μεγαλόπολη, διατηρεί ως ένα σημείο – και τούτο είναι παρήγορο – την ιδιαιτερότητά του. Το   τελευταίο στοιχείο, αν ενισχυθεί, όπως πιστεύεται με τις απαραίτητες «παρεμβάσεις» της τοπικής ηγεσίας για την δημιουργία περισσοτέρων «εστιών» πρασίνου και πολιτισμού, θα μπορέσει να αποτελέσει «πόλο έλξεως» μεγαλύτερου αριθμού δικών μας και ξένων προς τονΠειραιά. Την πόλη με την πανάρχαια ιστορία αυτήν, επαναλαμβάνω, την συναρπαστική«περιπέτεια» ανάμεσα στους αιώνες – αλλά και το μοναδικό αισθητικό «περίγραμμα» του φυσικού χώρου που την περιβάλλει – και συνθέτει την μοναδικότητα της «λυρικής τοπιογραφίας» της.