Αιώνια Σπάρτη
Στους
Λακεδαιμονίους, όμως, δεν επιτρέπεται να αναζητούν με κάθε τρόπο τη σωτηρία
τους. Αν η σωτηρία τους δεν συνοδεύεται από ψυχική ανωτερότητα, είναι
προτιμότερος ο θάνατος. Γιατί εκείνοι που διεκδικούν το τρόπαιο της αρετής,
πρέπει να ενδιαφέρονται περισσότερο απ΄ όλα για τούτο. Θυμηθείτε τους
τριακοσίους που συνέτριψαν όλες τις δυνάμεις των Αργείων στις Θυρρεές και τους
χιλίους που πολέμησαν στις Θερμοπύλες και έχοντας να αντιμετωπίσουν επτακόσιες
χιλιάδες βαρβάρους, δεν λιποτάκτησαν ούτε νικήθηκαν, αλλά πέθαναν εκεί όπου
είχαν ταχθεί να μείνουν, δείχνοντας τέτοιο μεγαλείο, ώστε εκείνοι που
εγκωμιάζουν με τέχνη να μην μπορούν να βρουν επαίνους αντάξιους της Αρετής
εκείνων......
ΛΟΓΟΙ ΒΑΣΙΛΕΩΣ
ΑΡΧΙΔΑΜΟΥ
Η
παράδοση για την αρχαία Σπάρτη αναφέρει ότι ιδρύθηκε από τον Λακεδαίμονα, τον
γιο του Δία και της Ταϋγέτης, ο οποίος παντρεύτηκε την Σπάρτη, την κόρη του
Ευρώτα. Από τον Όμηρο γνωρίζουμε επίσης ότι η "κοίλη Λακεδαίμων", η
περιοχή μεταξύ του όρους Ταΰγετος και Πάρνωνα, που διασχίζεται από τον Ευρώτα
ποταμό, είχε βασιλιά τον Μενέλαο, τον μικρότερο αδελφό του Αγαμέμνονα και
σύζυγο της ωραίας Ελένης, την οποία απήγαγε ο Πάρις στην Τροία αρχίζοντας έτσι
τον μακροχρόνιο ,οδυνηρό και φημισμένο πόλεμο. Γύρω στα 1100 π.Χ., οι Δωριείς
ήλθαν και κατέλαβαν την περιοχή (η Αρχαιολογία αντίθετα πιστεύει ότι οι Δωριείς
εγκαταστάθηκαν το 950 π.Χ.).
Το Πολίτευμα
Οι
σκληρές μάχες των Μεσσηνιακών πολέμων δεν θα είχαν κερδισθεί χωρίς την
νομοθεσία του Λυκούργου, η οποία περισσότερο από όλα στόχευε στην πειθαρχία και
στην σκληραγωγία των πολιτών. Σύμφωνα με την ρήτρα την οποία έφερε από τους
Δελφούς, η Γερουσία της Σπάρτης αποτελείτο από είκοσι οκτώ άνδρες ηλικίας άνω
των εξήντα ετών, εκλεγμένους εφ' όρου ζωής και από δύο βασιλείς.
Επίσης κανόνισε για περιοδικές συγκεντρώσεις των
Σπαρτιατών (Απέλλα), που είχαν ηλικία άνω των τριάντα ετών, στην περιοχή μεταξύ
του ποταμού Κνάκιον και της γέφυρας Μπάμπικα, αν και δεν ψήφιζαν ούτε τους
επιτρεπόταν να συζητούν τα θέματα, αλλά μόνο να τα αποδέχονται ή να τα
απορρίπτουν δια βοής. Ο Λυκούργος, για να αποφύγει τις διαμάχες στην πόλη,
κατάφερε να πείσει τους κατοίκους να δώσουν την κτηματική περιουσία τους, την
οποία μοίρασε σε ίσα μερίδια. Επίσης έδωσε ίσα μερίδια γης και στους
Περίοικους.
Με άλλους νόμους, απαγόρευσε την χρήση χρυσού και
ασημιού και στην θέση τους χρησιμοποίησε σιδερένιο νόμισμα, πολύ βαρύ και πολύ
μικρής αξίας. Επίσης απαγόρευσε στους Σπαρτιάτες να φτιάχνουν τα σπίτια τους με
άλλα εργαλεία εκτός από το τσεκούρι και το πριόνι.
Οι άγραφοι νόμοι του Λυκούργου, πάνω από όλα είχαν
στόχο την ευνομία. Σε μια περίοδο ολίγων ετών μετά την εφαρμογή τους, η Σπάρτη
κατέκτησε σχεδόν όλη την Λακωνία. Η εξέχουσα πόλη των Αμυκλών της οποίας ο
πληθυσμός πολύ πιθανόν αποτελείτο από Αχαιούς, μετά από σθεναρά πολιορκία
κατελήφθη γύρω στα 750 π.Χ., αλλά οι πολίτες της έτυχαν καλής μεταχειρίσεως.
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΟΜΗ ΤΗΣ
ΣΠΑΡΤΗΣ
Τρεις κοινωνικές τάξεις υπήρξαν στην αρχαία Σπάρτη.
Ήταν οι τάξεις των Σπαρτιατών, των περιοίκων και των ειλώτων
ΣΠΑΡΤΙΑΤΕΣ
Οι Σπαρτιάτες ονομάζονται μεταξύ τους και «όμοιοι»
που σημαίνει ίσοι ή ευπατρίδες. Όπως και σε άλλες πόλεις, έτσι και στην Σπάρτη
υπήρχε η τάξη των ευγενών, από την οποία προήρχοντο οι γνήσιοι Σπαρτιάτες, οι
¨όμοιοι¨ δηλαδή πολίτες, οι οποίοι αριθμούσαν περί τα 1500-3000 άτομα. Ο
αριθμός αυτός βέβαια ανήκει στους όμοιους πολεμιστές και αναφέρεται στα πρώτα
χρόνια της κλασικής αρχαιότητας. Αργότερα ο αριθμός των ομοίων πολεμιστών
μεγάλωσε φτάνοντας γύρω στους 9000.
Η κύρια και βασική υποχρέωση των ομοίων πολεμιστών,
ήταν η συνεισφορά τους στα συσσίτια, η οποία αποτελείτο από ορισμένη ποσότητα
κριθάλευρου, κρασιού, αποξηραμένων σύκων, τυριού και κρέατος.
Η δεύτερη υποχρέωση του όμοιου πολεμιστή προς την
πατρίδα ήταν να είναι ικανός και γενναίος πολεμιστής. Ένα γεγονός που ξεκινούσε
πριν ακόμα γεννηθεί αφού οι γονείς έπρεπε να διατηρούν υγιή και γυμνασμένα
σώματα, καθώς επίσης και να βρίσκονται στην κατάλληλη ηλικία τεκνοποίησης, ώστε
το παιδί που θα γεννηθεί να έχει τις καλύτερες σωματικές προϋποθέσεις για να
γίνει ένας υγιής και δυνατός πολεμιστής. Μετά την γέννηση βέβαια ακολουθούσε η
εκπαίδευση η οποία άρχιζε από την νηπιακή και συνεχιζόταν στην παιδική και
εφηβική ηλικία. Ήθελε λοιπόν ο Λυκούργος να επιβάλλει με τους νόμους του στους
Σπαρτιάτες να αγαπούν την πατρίδα τους περισσότερο από κάθε άλλο, δείχνοντας το
με το θάρρος τους στις μάχες.
Η περιουσία των ομοίων αποτελείτο από την γη τους
(κλήρος), από την πανοπλία τους, την κατοικία τους, τους είλωτες, τα άλογα και
τα σκυλιά τους, πράγματα τα οποία είχαν την δυνατότητα να δανειστούν μεταξύ
τους, κάνοντάς το μάλιστα με μεγάλη προθυμία. Η περιουσία των ομοίων αποτελείτο
από την γη τους (κλήρος), από την πανοπλία τους, την κατοικία τους, τους
είλωτες, τα άλογα και τα σκυλιά τους, πράγματα τα οποία είχαν την δυνατότητα να
δανειστούν μεταξύ τους, κάνοντάς το μάλιστα με μεγάλη προθυμία.
ΠΕΡΙΟΙΚΟΙ
Η τάξη των περιοίκων αποτελείτο από τον πληθυσμό που
κατοικούσε πέριξ της Σπάρτης και η κύρια ασχολία του ήταν η κτηνοτροφία, η
γεωργία, τα χειρωνακτικά επαγγέλματα, η αλιεία και το εμπόριο. Είχαν αυτονομία
και ήταν αυτοδιοικούμενοι, καθώς είχαν το δικαίωμα να θεσπίζουν δικούς τους
νόμους. Οι Σπαρτιατικοί νόμοι δεν εφαρμόζονταν στους περιοίκους, αλλά
υπερίσχυαν πάνω στους νόμους των περιοίκων.
Υποχρεώνονταν από τους Σπαρτιάτες να ακολουθούν τους
ίδιους συμμάχους, να έχουν τους ίδιους εχθρούς, και παρατάσσονταν στις μάχες
σαν οπλίτες με βαρύ οπλισμό.
Αν και υστερούσαν σε μαχητική αξία σε σχέση με τους
Σπαρτιάτες πολεμιστές μιας και ήταν αγρότες, συμπλήρωναν -ανάλογα βέβαια με τις
περιστάσεις- τον απαιτούμενο αριθμό των μορών. Η Σπαρτιατική πολιτεία υποχρέωνε
τους περίοικους να υπηρετούν την στρατιωτική τους θητεία και να πληρώνουν φόρο.
Διοικούνταν από διορισμένους Σπαρτιάτες αρμοστές (διοικητές).
ΕΙΛΩΤΕΣ
Η άποψη ότι οι είλωτες ήταν δούλοι με την συνηθισμένη έννοια
είναι λανθασμένη. Θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν καλύτερα σαν ένα είδος δούλων
της πολιτείας. Για να κατανοήσουμε καλύτερα αυτή την έννοια θα πρέπει να δούμε
ποιες ήταν οι αρμοδιότητές τους.
Δούλευαν λοιπόν για λογαριασμό των Σπαρτιατών την γη και
έδιναν στον ιδιοκτήτη ένα μέρος του εισοδήματος που είχε προσδιοριστεί από
πριν. Ο Σπαρτιάτης ιδιοκτήτης δεν είχε δικαίωμα να αθετήσει τον λόγο του και να
πάρει περισσότερο από το συμφωνημένο εισόδημα, γιατί σε τέτοια περίπτωση
τιμωρείτο με κατάρα από την πολιτεία. Οι είλωτες κρατούσαν συνήθως το μισό της
παραγωγής και το πλεόνασμα της συγκομιδής (Αιμιλιανός Ποικ. Ιστορ.)
Οι οικογένειες των Ειλώτων ζούσαν στα κτήματα (κλήρους), όχι
μέσα στην πόλη της Σπάρτης αλλά πέριξ αυτής, και ήταν υποχρεωμένοι να παίρνουν
μέρος στις εκστρατείες των Σπαρτιατών. Στις εκστρατείες αυτές οι είλωτες έκαναν
συνήθως διάφορες βοηθητικές δουλειές όπως το να επιβλέπουν τα ζώα η τις
αποσκευές η να φυλάγουν το στρατόπεδο. Υπήρχαν όμως και περιπτώσεις που οι
είλωτες έπαιρναν μέρος σε μάχες μιας και πολλές φορές η πολιτεία χάριζε την
ελευθερία σε αυτούς που ανδραγαθούσαν. Έτσι έφευγαν από τις τάξεις των ειλώτων
και συγκροτούσαν μια καινούργια τάξη, τους νεοδαμώδεις. Με τον τρόπο αυτό οι
είλωτες αυτοί αφού αποκτούσαν την ελευθερία τους, πολύ συχνά συμπλήρωναν τις
τάξεις του Σπαρτιατικού στρατού ως βαριά οπλισμένοι η ψιλοί.
Κάθε Σπαρτιάτης προμηθευόταν τα προς το ζην από τον κλήρο
του, αφού οι Σπαρτιατικοί νόμοι απαγόρευαν στους όμοιους Σπαρτιάτες να
εργάζονται. Ολόκληρη η Λακωνική γη ήταν χωρισμένοι σε ίσους (παραγωγικά και όχι
σε έκταση) κλήρους, τους οποίους επιφορτισμένοι να τους καλλιεργούν ήταν οι
είλωτες.
ΠΛΗΘΥΣΜΙΑΚΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ
Αν μελετήσουμε την αναφορά του Ηροδότου για την μάχη
των Πλαταιών μπορούμε να συμπεράνουμε περίπου την πληθυσμιακή κατανομή των
τριών τάξεων κατά την περίοδο αυτή.
Αναφέρει λοιπόν ο Ηρόδοτος ότι οι Λακεδαιμόνιοι μαζί
με τους πέντε χιλιάδες οπλίτες που έστειλαν στις Πλαταιές, έδωσαν και συνοδεία
ελαφρά οπλισμένων. Από αυτούς, πέντε χιλιάδες περίοικοι πολέμησαν ως ψιλοί, ενώ
σε κάθε όμοιο πολεμιστή από τους πέντε χιλιάδες οπλίτες αντιστοιχούσαν επτά
είλωτες.
ΑΛΛΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΤΑΞΕΙΣ
Πέρα από τις τρεις μεγάλες κοινωνικές τάξεις στην
αρχαία Σπάρτη, κυρίως η ανάγκη αύξησης του πληθυσμού οδήγησε στην δημιουργία
και άλλων τάξεων.
ΜΟΘΑΚΕΣ – ΝΕΟΔΑΜΩΔΕΙΣ
Μόθακας ονομαζόταν το παιδί μιας ειλώτισσας και ενός
ομοίου. Τα παιδιά αυτά μπορούσαν να αποκτήσουν πολιτικά δικαιώματα μόνο αν
ακολουθούσαν την Σπαρτιατική αγωγή. Αυτό μπορούσε να γίνει αν ο μόθακας γινόταν
σύντροφος ενός συγκεκριμένου Σπαρτιατόπουλου και ακολουθούσε μαζί του την
αγωγή.
Έτσι λοιπόν αφού ο μόθακας παρακολουθούσε την αγωγή,
μπορούσε μετά να γίνει πολίτης της Σπάρτης και να αποκτήσει κλήρο και
δικαιώματα. Με τον τρόπο αυτό λοιπόν κάποιος που δεν γεννήθηκε γνήσιος
Σπαρτιάτης μπορούσε να γίνει όμοιος πολεμιστής. Σε αυτή την περίπτωση και μετά
την ολοκλήρωση της Σπαρτιατικής αγωγής, ο μόθακας ονομαζόταν «νεοδαμώδης», και
ήταν πλέον όμοιος Σπαρτιάτης πολεμιστής.
Μια άλλη περίπτωση για να γίνει κάποιος «νεοδαμώδης»,
ήταν και η περίπτωση πολιτογράφησης ειλώτων, οι οποίοι έδειχναν μεγάλη
γενναιότητα στην μάχη. Το μέτρο αυτό θεσπίστηκε, επειδή η Σπάρτη λόγω των
συχνών πολεμικών συρράξεων, αλλά και των ιδιόμορφων συνθηκών που επικρατούσαν,
υπέφερε από λειψανδρία. Έτσι θεσπίζοντας την τάξη των νεοδαμωδών, η Σπάρτη
επιχειρούσε ουσιαστικά, να μεγαλώσει τεχνητά τον πληθυσμό της, χωρίς όμως να
αλλοιώσει τα φυλετικά του χαρακτηριστικά, αφού και στις δύο περιπτώσεις οι
καινούργιοι «όμοιοι» πολεμιστές που προέκυπταν, δεν προέρχονταν από αλλόφυλες
βαρβαρικές φυλές, αλλά ήταν γηγενείς Έλληνες από την τάξη των ειλώτων.
Οι απελεύθεροι αυτοί είλωτες, αλλά και οι μόθακες,
εντασσόμενοι στην τάξη των νεοδαμωδών, απολάμβαναν όλα τα προνόμια των ομοίων
Σπαρτιατών πολεμιστών, αλλά και τις υποχρεώσεις τους προς την πολιτεία.
Αποκτούσαν κλήρο, και συνήθως έπαιρναν τα κτήματα των ομοίων σπαρτιατών
πολεμιστών που δεν είχαν κληρονόμο, και ζούσαν εκεί. Σε περιπτώσεις που
απελευθερώνονταν αρκετοί νεοδαμώδεις, τους δίνονταν κτήματα στην μεθόριο της
Λακεδαίμονος, όπου πολλές φορές τα καλλιεργούσαν και μόνοι τους. Σε αυτές τις
περιπτώσεις οι νεοδαμώδεις εντάσσονταν στην συνοριακή φρουρά της Σπάρτης.
Συμπερασματικά θα μπορούσαμε να πούμε ότι οι
νεοδαμώδεις αποτελούσαν ένα σημαντικό κομμάτι του Σπαρτιατικού στρατού, αφού
ανεξάρτητα με την περιοχή την οποία κατοικούσαν, εκτελούσαν υπηρεσία οπλίτη,
παίρνοντας μέρος στην στρατιωτική εκγύμναση, όπως όριζαν οι νόμοι του Λυκούργου
για τους όμοιους Σπαρτιάτες πολεμιστές.
ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΩΝ ΣΠΑΡΤΙΑΤΩΝ
Μελετώντας κανείς την πολιτεία της Σπάρτης και
εξετάζοντας την κοινωνική αλλά και την οικονομική της δομή, θα καταλάβει εύκολα
γιατί οι αρχαίοι Σπαρτιάτες είχαν αναπτύξει σε τόσο υψηλό βαθμό το αίσθημα της
φιλοπατρίας, βάζοντας πάντα το συμφέρον της πατρίδας πάνω από το προσωπικό
τους. Στην πράξη η ίδια η πολιτεία ήταν αυτή που γαλουχούσε τους πολίτες της με
αυτά τα πρότυπα, παραδειγματίζοντας τους με την σωστή λειτουργία της.
Στην Σπαρτιατική πολιτεία τα απαραίτητα προϊόντα
εξασφαλίζονταν μέσα από την οικιακή οικονομία. Το κράτος ήταν υπεύθυνο για την
κοινωνική μέριμνα, αλλά και την ισότητα των πολιτών απέναντι στον νόμο. Έτσι το
αίσθημα αυτό της ισότητας οδηγούσε στην πιστή τήρηση των νόμων, οι οποίοι για
τους Σπαρτιάτες αποτελούσαν τρόπο ζωής. Ο πλούτος ήταν ανύπαρκτος και το
χρυσάφι καθώς και τα άλλα πολύτιμα μέταλλα δεν είχαν καμία αξία στην Σπάρτη.
Πλούτος και κόσμημα για τον Σπαρτιάτη πολίτη ήταν το όμορφο και εύρωστο σώμα,
και όχι τα φανταχτερά κοσμήματα.
Επιχειρώντας να αναλύσουμε την κατάσταση που
επικρατούσε στην αρχαία Ελλάδα σε σχέση με την στρατιωτική δομή των πόλεων –
κρατών θα οδηγηθούμε σε μερικά συμπεράσματα.
Σε όλες τις υπόλοιπες ελληνικές πόλεις – κράτη το
μεγαλύτερο τμήμα του στρατού αποτελείτο από «ερασιτέχνες» πολεμιστές, οι οποίοι
έπιαναν ουσιαστικά τα όπλα μόνο σε περίπτωση ανάγκης της πατρίδας τους, ενώ την
ειρηνική περίοδο απασχολούνταν με κάποιο βιοποριστικό επάγγελμα, μέσα από το
οποίο είχαν την δυνατότητα να πλουτίσουν.
Αντίθετα στην Σπάρτη, οι νόμοι του Λυκούργου -που για
πολλούς αποτελεί μυθικό η και ανύπαρκτο πρόσωπο- απαγόρευαν στους όμοιους
πολεμιστές οποιαδήποτε σωματική και βιοποριστική εργασία, επιτρέποντάς τους μόνο
να εργάζονται σε ότι θεωρούσαν ότι εξασφάλιζε την ελευθερία και την ενδυνάμωση
της πόλης τους. Και η εργασία αυτή δεν ήταν άλλη από την συνεχή στρατιωτική
εκπαίδευση, και την αρετή.
Μια άριστη άσκηση για τους Σπαρτιάτες ήταν και το
κυνήγι, το οποίο πίστευαν ότι αποτελεί μια πολύ καλή σωματική άσκηση, δεδομένου
ότι οι συνθήκες του μοιάζουν πάρα πολύ με τις στρατιωτικές. Μπορούσαν να
δικαιολογήσουν μάλιστα και την απουσία κάποιου, ο οποίος έλειπε για κυνήγι, από
το φυδίτιο, με την υποχρέωση όμως αυτός να στείλει ένα μέρος του θηράματος για
τους συντρόφους του.
Μέσα στην ευρύτερη μέριμνα της σπαρτιατικής πολιτείας
ήταν και ο καθορισμός των δημοσίων αξιωμάτων. Στα δημόσια αξιώματα λοιπόν
εκλέγονταν Σπαρτιάτες οι οποίοι έφθαναν στην ανδρική ηλικία, και ανάλογα με την
πρόοδο τους, την σωματική τους διάπλαση, αλλά και τη γενναιότητα τους,
προωθούνταν στα κατάλληλα αξιώματα.
Παρατηρούμε λοιπόν ότι η πολιτεία ενδιαφερόταν για
τους πολίτες της, σε όλη την διάρκεια της ζωής τους, αντίθετα με άλλες
ελληνικές πόλεις, στις οποίες οι πολίτες μετά την εφηβεία έφευγαν από την
μέριμνα της πολιτείας, ενώ αυτή μπορούσε να τους επιστρατεύσει όποτε ήθελε.
ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΔΟΜΗ ΤΗΣ ΣΠΑΡΤΗΣ
ΟΠΛΙΣΜΟΣ
Τα ενδύματα των Σπαρτιατών είχαν ερυθρό χρώμα, γιατί
κατά τον Λυκούργο το χρώμα αυτό δημιουργεί αρνητική επίδραση στον αντίπαλο,
αλλά και έχει την δυνατότητα να κρύβει την πληγή, σε περίπτωση που ο πολεμιστής
τραυματιζόταν.
Οι Σπαρτιάτες συνήθιζαν ακόμα να έχουν μακριά μαλλιά
όταν περνούσαν την εφηβική ηλικία. Υπάρχουν μαρτυρίες σύμφωνα με τις οποίες
μετά την μάχη για την κατάληψη της Θυρέας με τους Αργείους, έναν από τους
μεγαλύτερους εχθρούς των Σπαρτιατών, οι Σπαρτιάτες σταμάτησαν να αφήνουν πλέον
μακριά μαλλιά, θέλοντας έτσι να διαφοροποιηθούν από τους Αργείους οι οποίοι
έκαναν το ίδιο. Η άποψη του Λυκούργου σχετικά με την μακριά κόμη ήταν πως αυτή
κάνει τον άνδρα να δείχνει ψηλότερος, πιο επιβλητικός και να προκαλεί
περισσότερο φόβο στον εχθρό κατά την διάρκεια της μάχης.
Ο οπλισμός των Σπαρτιατών αποτελείτο από έναν χάλκινο
η δερμάτινο θώρακα, από ασπίδα χάλκινη στρογγυλή η οποία είχε ξύλινη η
δερμάτινη επένδυση. Η ασπίδα είχε την δυνατότητα να καλύψει ένα αρκετά μεγάλο
τμήμα του σώματος του πολεμιστή (από τα γόνατα μέχρι και πάνω από τους ώμους),
προστατεύοντας τον έτσι αρκετά, κατά την διάρκεια της μάχης.
Εσωτερικά στην ασπίδα έμπαιναν λεπτές ξύλινες
σανίδες, ενώ το στεφάνι της ασπίδας ήταν ενισχυμένο με χαλκό σε όλο του το
μήκος. Πάνω σε αυτό το στεφάνι στερεωνόταν και η μια λαβή από την οποία οι
πολεμιστές κρατούσαν την ασπίδα. Η ασπίδα διέθετε επίσης και ιμάντες με τους
οποίους ο πολεμιστής είχε την δυνατότητα να την αναρτήσει στην πλάτη του κατά
την διάρκεια της πορείας. Στο εσωτερικό μέρος της ασπίδας και ακριβώς στο
κέντρο της, βρισκόταν ο πόρπακας, η μεταλλική δηλαδή λαβή μέσα στην οποία
περνούσε το αριστερό χέρι, ώστε να είναι δυνατή η συγκράτηση της ασπίδας από
τον πολεμιστή. Το αριστερό χέρι λοιπόν περνούσε μέσα από τον πόρπακα και
εφάρμοζε πάνω σε αυτόν, λίγο πριν τον αγκώνα, ενώ η αριστερή παλάμη του πολεμιστή
συγκρατούσε την δεύτερη λαβή, η οποία βρισκόταν πάνω στο μεταλλικό στεφάνι της
περιμέτρου της ασπίδας.
Ο πόρπακας ήταν έτσι σχεδιασμένος ώστε να μπορεί να
αφαιρεθεί από την ασπίδα, όταν ο πολεμιστής το επιθυμούσε. Αυτό ήταν ένα μέτρο
ασφαλείας από πλευράς των Σπαρτιατών, ώστε σε ενδεχόμενη εξέγερση των ειλώτων,
να μην είναι δυνατή η χρήση των ασπίδων, σε περίπτωση που αυτές θα έπεφταν στα
χέρια τους.
Το δόρυ που χρησιμοποιούσε ο Σπαρτιατικός στρατός
είχε μήκος 2,5 – 3 μέτρα
ενώ το ξίφος που χρησιμοποιούσε ονομαζόταν ξυήλη. Το κράνος ήταν συνήθως
χάλκινο ενώ το λοφίο του ήταν διακοσμημένο με διάφορα χρώματα. Μία αξιοσημείωτη
διαφορά στα κράνη των Σπαρτιατών αξιωματικών, είναι ότι το λοφίο βρισκόταν σε
πλάγια θέση πάνω στο κράνος, κάτι που δεν ίσχυε σε άλλους στρατούς της εποχής
εκείνης.
Εκτός από το κράνος Κορινθιακού τύπου, υπήρχε και το
ανοιχτό πιλόσχημο κράνος, το οποίο αποτελούσε μια παραλλαγή του μάλλινου
καπέλου. Το χαρακτηριστικό αυτού του κράνους ήταν ότι στο πίσω μέρος του,
υπήρχε γείσο το οποίο εκτεινόταν προς τα κάτω, φτάνοντας λίγο πιο πάνω από τον
αυχένα.
Οι Σπαρτιάτες στις ασκήσεις αλλά και στο κυνήγι
φορούσαν υποδήματα. Στις μάχες όμως δεν συνήθιζαν να φορούν για να έχουν
καλύτερο και σταθερότερο πάτημα, αφού στις συμπλοκές σώμα με σώμα, και όταν οι
δύο αντίπαλοι στρατοί προσπαθούν να σπρώξουν ο ένας τον άλλο ώστε να διασπάσουν
την αμυντική διάταξη του αντιπάλου, χρειάζεται να πατούν γερά, πράγμα που
επιτυγχάνεται καλύτερα χωρίς υποδήματα.
Όπως είναι γνωστό η σκληραγωγία, η αυστηρότητα αλλά
και η συνεχής εκπαίδευση ήταν τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του τρόπου ζωής των
Σπαρτιατών. Αυτό φαινόταν και από την ενδυμασία τους, η οποία ήταν και αυτή
λιτή, δεδομένου ότι τον χειμώνα φορούσαν εξωτερικά μόνο έναν ερυθρό μάλλινο
χιτώνα που ονομαζόταν τρίβωνας. Μέσα από τον χιτώνα αυτό φορούσαν την εξωμίδα η
οποία ήταν και αυτή σε ερυθρό χρώμα, και ονομαζόταν έτσι γιατί άφηνε τον δεξιό
ώμο αλλά και τον βραχίονα ελεύθερο, ώστε να μην εμποδίζει τον πολεμιστή στην
ώρα της μάχης.
ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΕΡΑΡΧΙΑ
Η στρατιωτική δομή της Σπαρτιατικής πολιτείας ήταν
ιεραρχική, και στηριζόταν πάνω σε γερά θεμέλια, δεδομένου ότι η πειθαρχία, η
υπακοή στους ανωτέρους αλλά και η συνεχής εκπαίδευση ήταν τα βασικότερα
χαρακτηριστικά του δυνατότερου στρατού της Ελλάδας.
Ο βασιλιάς ήταν και ο αρχηγός του στρατεύματος, και
μετά ακολουθούσαν οι κατώτεροι στρατιωτικοί βαθμοί. Η Σπάρτη όπως είναι γνωστό,
είχε δυο βασιλείς, έναν από το γένος των Αιγιαδών και έναν από το γένος των
Ευρυπωντιδών. Σε εμπόλεμη κατάσταση, ο ένας βασιλιάς οδηγούσε τον στρατό στην
μάχη, έχοντας και την αρχηγία του στρατεύματος, ενώ ο άλλος παρέμενε στην
Σπάρτη ώστε αυτή να μην μείνει ακυβέρνητη.
Το δεύτερο σε ιεραρχία αξίωμα μετά του βασιλιά στον
Σπαρτιατικό στρατό, ήταν αυτό του Πολέμαρχου. Ο σπαρτιατικός στρατός διαιρείτο
σε έξι μόρες και οι Πολέμαρχοι ήταν οι αρχηγοί των έξι αυτών στρατιωτικών
τμημάτων. Το τρίτο ιεραρχικά αξίωμα ήταν αυτό των τεσσάρων λοχαγών, οι οποίοι
διοικούσαν ουσιαστικά τους τέσσερις λόχους της κάθε μόρας.
Κάθε μόρα διαιρείτο σε οκτώ τμήματα που ονομάζονταν
πεντυκοστύες. Διοικητές αυτών των οκτώ τμημάτων, ήταν οι πεντηκόνταρχοι οι
οποίοι αποτελούσαν και τον τέταρτο βαθμό στην στρατιωτική ιεραρχία του
σπαρτιατικού στρατού. Ο τελευταίος βαθμός της στρατιωτικής ιεραρχίας ήταν αυτός
των ενωμοταρχών, οι οποίοι ήταν οι αρχηγοί κάθε ενωμοτίας.
Εκτός από τα παραπάνω στρατιωτικά αξιώματα, που
αφορούσαν τα πεζοπόρα τμήματα του στρατού, υπήρχε και το σπαρτιατικό ιππικό το
οποίο διοικήτο από τους Ιππαρμοστές, τους διοικητές δηλαδή των έξι ιππικών
ταγμάτων.
Η φρουρά του Βασιλέως που αποτελείτο από τριακόσιους
ιππείς, διοικήτο από τους τρεις Ιππαγρέτες, οι οποίοι ήταν και αυτοί
αξιωματικοί του σπαρτιατικού στρατού.
Τέλος υπήρχε και το στρατιωτικό αξίωμα των ξεναγών,
το οποίο κατείχαν σπαρτιάτες αξιωματικοί, οι οποίοι ήταν εξουσιοδοτημένοι από
την σπαρτιατική πολιτεία να διοικούν τον στρατό συμμαχικών προς την Σπάρτη
πόλεων.
ΑΞΙΩΜΑΤΟΥΧΟΙ
Εκτός από τα στρατιωτικά αξιώματα στην σπαρτιατική
πολιτεία υπήρχαν και πολιτικά αλλά και δικαστικά αξιώματα. Με την επέκταση του
σπαρτιατικού κράτους για παράδειγμα, δημιουργήθηκε το αξίωμα του αρμοστή.
Αρμοστές ονομάζονταν οι Σπαρτιάτες τους οποίους διόριζε η πολιτεία για να
διοικούν τις διάφορες πόλεις που είχε υπό την κυριαρχία της η Σπάρτη. Πριν από
τον Πελοποννησιακό πόλεμο αρμοστές υπήρχαν στις διάφορες Λακωνικές πόλεις καθώς
και στα Κύθηρα, ενώ μετά τον Πελοποννησιακό πόλεμο και την νίκη της Σπάρτης, το
μέτρο της αρμοστείας επεκτάθηκε σε όλες τις περιοχές που έλεγχε η Σπάρτη.
Σημαντική θέση ανάμεσα στους αξιωματούχους της
Σπαρτιατικής πολιτείας κατείχαν και οι Ελλανοδίκες, οι οποίοι ήταν Σπαρτιάτες
δικαστές που εκδίκαζαν υποθέσεις μεταξύ των Σπαρτιατών και άλλων Ελλήνων.
Αξιοζήλευτη θέση στην Σπαρτιατική κοινωνία είχαν και
οι Παραστάτες οι οποίοι είτε ήταν γόνοι ευγενών είτε ήταν νικητές σε
Πανελλήνιους αγώνες.
Τέλος τον σεβασμό της πολιτείας απολάμβαναν και οι
Ολυμπιονίκες, οι αθλητές δηλαδή που είχαν νικήσει σε Ολυμπιακούς αγώνες, αλλά
και οι μάντεις οι οποίοι και ακολουθούσαν τον Σπαρτιατικό στρατό στις πολεμικές
επιχειρήσεις ώστε να μπορούν να ερμηνεύουν τις θεϊκές εντολές.
ΤΡΙΑΚΟΣΙΟΙ
Το σώμα των τριακοσίων αποτελούσε την σωματοφυλακή
του βασιλιά το οποίο παρατασσόταν δίπλα του στην μάχη. Οι οπλίτες που το
αποτελούσαν ονομάζονταν ιππείς αν και άνηκαν στο πεζικό, ονομασία η οποία
παρέμεινε από τα αρχαϊκά χρόνια (7ος – 6ος αιώνας), όταν αποτελείτο από ιππείς.
Στα κλασσικά χρόνια το όνομά τους ήταν απλώς τριακόσιοι.
Το σώμα των τριακοσίων διοικείτο από τους τρεις
Ιππαγρέτες που ήταν κάτω από τις διαταγές του βασιλιά. Οι τρεις αυτοί
Ιππαγρέτες επιλέγονταν από τους Εφόρους της Σπάρτης, ανάμεσα από τους
ακμαιότερους και πιο ρωμαλέους άνδρες της πόλης. Ο κάθε Ιππαγρέτης διάλεγε
εκατό άτομα οι οποίοι ήταν κάτω από τις διαταγές του, συμπληρώνοντας έτσι την
φρουρά των τριακοσίων. Ο κάθε Ιππαγρέτης ήταν υποχρεωμένος να μετά την επιλογή
των εκατό ανδρών να δίνει εξηγήσεις στους εφόρους με πια κριτήρια επέλεξε τους
εκατό αυτούς άνδρες. Το σώμα των τριακοσίων ήταν το εκλεκτότερο του
Σπαρτιατικού στρατού, και η συμμετοχή κάποιου οπλίτη σε αυτό θεωρείτο τιμητική.
Δεν έφτανε όμως η επιλογή κάποιου οπλίτη από τους τρεις Ιππαγρέτες ώστε αυτός
να μπορέσει να συμμετέχει στο σώμα των τριακοσίων, αλλά και η επιτυχία του στις
κατάλληλες εξετάσεις που γίνονταν για τον σκοπό αυτό. Οι Ιππαγρέτες ήταν κριτές
σε αυτές τις εξετάσεις, όπως και σε άλλες αθλητικές εκδηλώσεις, και αν κάποιος
δεν περνούσε επιτυχώς τις εξετάσεις μπορούσε να προσπαθήσει σε επόμενες.
Οι οπλίτες που συμμετείχαν σε αυτό το σώμα έπρεπε
επίσης να είναι σωστοί απέναντι στον νόμο και τις επιταγές της πολιτείας διαφορετικά
μπορούσαν να χάσουν την τιμητική αυτή θέση, την οποία καταλάμβανε κάποιος άλλος
οπλίτης.
ΟΠΛΙΤΙΚΗ ΦΑΛΑΓΓΑ
Ο σχηματισμός της φάλαγγας αποτελείτο συνήθως από
οκτώ μακριούς στοίχους οπλιτών. Η οπλιτική φάλαγγα υπάκουγε πάντα στα
παραγγέλματα του βασιλιά και βάδιζε προς την μάχη στοιχισμένη και με ρυθμικό
βήμα.
Στο δεξί χέρι κρατούσαν το δόρυ και στο αριστερό την
ασπίδα, παραταγμένοι κατά στοίχους ώστε να προφυλάσσονται μεταξύ τους κατά την
διάρκεια της μάχης. Στα άκρα της φάλαγγας και ιδιαίτερα στις γωνίες,
τοποθετούνταν οι πιο ρωμαλέοι οπλίτες, γιατί αυτά τα σημεία έμεναν συνήθως
ακάλυπτα.
Κατά την διάρκεια της συμπλοκής με τον εχθρό
προσπαθούσαν να μην διασπάσουν αυτή την διάταξη, και συμπλέκονταν μαζί του σώμα
με σώμα μέχρι να τον συντρίψουν η να τον τρέψουν σε φυγή.
Σε περίπτωση φυγής του εχθρού οι Σπαρτιάτες δεν τον
καταδίωκαν, πρώτα γιατί δεν ήθελαν να διασπαστεί η συνοχή της φάλαγγας, και
έπειτα γιατί θεωρούσαν υποτιμητικό να έχουν για εχθρό τους κάποιον που έφευγε
τρέχοντας από το πεδίο της μάχης, δηλαδή έναν δειλό. Την φυγή οι Σπαρτιάτες την
θεωρούσαν υποταγή, και σε αυτή την περίπτωση ο εχθρός περισσότερο τον οίκτο
τους κέρδιζε παρά την αντιπαλότητά τους.
Ο Σπαρτιατικός στρατός εκτελούσε με μεγάλη ευκολία
και ακρίβεια διάφορους ελιγμούς οι οποίοι σε άλλους στρατούς της εποχής θα
ισοδυναμούσαν με διάλυση της συνοχής των τμημάτων. Διάφορα τέτοια παραδείγματα
μας δίνει ο Ξενοφώντας στην Λακεδαιμονίων Πολιτεία, αναφέροντας μας για
παράδειγμα την επί κέρας πορεία. Σε αυτή την διάταξη πορείας η φάλαγγα βαδίζει
κατά ενωμοτίες και σε περίπτωση εμφάνισης εχθρικής φάλαγγας ο ενωμοτάρχης
διευθύνει την ενωμοτία προς τα αριστερά σχηματίζοντας έτσι όλες οι ενωμοτίες
την φάλαγγα παραταγμένη κατά μέτωπο.
Αν τώρα εμφανιστεί εχθρική φάλαγγα στα νώτα τους ο
κάθε στοίχος αραιώνει και κάνοντας μεταβολή βρίσκεται αντιμέτωπος με το εχθρικό
στράτευμα. Ο κάθε στοίχος είναι έτσι συντεταγμένος ώστε σε τέτοια περίπτωση
απέναντι από το εχθρικό στράτευμα, στην πρώτη γραμμή δηλαδή, να βρίσκονται οι
πιο ανδρείοι πολεμιστές.
Σύμφωνα με την προηγούμενη διάταξη ο αρχηγός της
φάλαγγας βρίσκεται στο αριστερό κέρας, αν όμως για οποιονδήποτε λόγο θεωρηθεί
ότι ο στρατηγός πρέπει να βρεθεί στο δεξιό κέρας στρέφουν την φάλαγγα προς τα
δεξιά η αριστερά ώστε ο στρατηγός να βρεθεί στο δεξιό κέρας και η οπισθοφυλακή
να έρθει στο αριστερό. Μελετώντας την Λακεδαιμονίων πολιτεία του Ξενοφώντα,
μπορούμε να δούμε αναλυτικά διάφορους ελιγμούς των στρατιωτικών τμημάτων στην
επί κέρας πορεία και να καταλάβουμε γιατί δίκαια ο στρατιωτικός μηχανισμός των
Λακεδαιμονίων θεωρείτο ίσως ο κορυφαίος της εποχής.
Ο σεβασμός προς τον Βασιλιά και αρχιστράτηγο του
Σπαρτιατικού στρατού, κατά τις πολεμικές επιχειρήσεις φαίνεται και από την
διάταξη της φάλαγγας, όταν αυτή βαδίζει προς την μάχη. Όταν λοιπόν η φάλαγγα
πορεύεται προς την μάχη κανείς εκτός των Σκιριτών και των ανιχνευτών δεν
επιτρέπεται να προπορεύεται του Βασιλιά. Σε περίπτωση όμως που η φάλαγγα
συναντηθεί με τον εχθρό, τότε ο βασιλιάς παίρνει την πρώτη μόρα και την οδηγεί
προς τα δεξιά της παράταξης, ενώ οι υπόλοιπες μόρες αναπτύσσονται είτε προς τα
αριστερά της πρώτης, είτε έχοντας την πρώτη στο μέσον και αυτές τίθενται
αριστερά και δεξιά της, πάντα υπό την καθοδήγηση των πολεμάρχων.
ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΑ ΤΜΗΜΑΤΑ - ΤΑΚΤΙΚΟΙ ΕΛΙΓΜΟΙ
Η οργάνωση του σπαρτιατικού στρατού γινόταν πάντα
σύμφωνα με τις ανάγκες της πόλης. Οι συχνές πολεμικές επιχειρήσεις στις οποίες
εμπλεκόταν ο Σπαρτιατικός στρατός, δημιούργησε την ανάγκη για χωρισμό του
στρατεύματος σε αυτόνομα και αυτοδιοικούμενα τμήματα, τα οποία μπορούσαν να
δράσουν ανεξάρτητα και σε διαφορετικά μέτωπα όταν χρειαζόταν.Τα μεγαλύτερα
αυτοδιοικούμενα τμήματα του σπαρτιατικού στρατού ήταν οι μόρες, είτε αυτές ήταν
οπλιτικές είτε του ιππικού.
Έτσι, αν για παράδειγμα η Σπάρτη χρειαζόταν να
στείλει σε κάποια πόλη Σπαρτιατική φρουρά για να έχει υπό τον έλεγχο της την
διοίκηση της πόλης, μπορούσε να στείλει για παράδειγμα μια μόρα η οποία θα
αναλάμβανε αυτή την αποστολή, αφήνοντας το υπόλοιπο στράτευμα στην διάθεση της
πολιτείας για άλλες αποστολές.
Η κάθε μόρα είχε δύναμη εξακοσίων περίπου οπλιτών
μαζί με τους αξιωματικούς. Όταν η μόρα παρατασσόταν σε μάχη υποβοηθούμενη από
το ιππικό, τότε η ιππική μόρα παρατασσόταν στα πλάγια της μόρας, ανάλογα βέβαια
με το είδος της μάχης, αλλά και την δομή των αντιπάλων στρατευμάτων.
Σε περιπτώσεις περικύκλωσης της μόρας τότε τα δύο
αυτά τμήματα μπορούσαν να δράσουν ανεξάρτητα, ώστε το ιππικό να αποκρούσει
επίθεση από τα νώτα της μόρας η να διαλύσει τμήματα πελταστών.
Η ιππική μόρα διαιρείτο σε δυο ουλαμούς των πενήντα
ανδρών, και ο κάθε ουλαμός σε πέντε στοίχους των πέντε ανδρών οι οποίοι
ονομάζονταν πεμπάδες, και διοικούντο από τον πεμπάδαρχο. Οι ιππικές μόρες
αποτελούνταν από Σπαρτιάτες ιππείς αλλά και από περίοικους και νεοδαμώδεις, και
παρατάσσονταν σε τετράγωνο σχηματισμό.
Όταν δινόταν το παράγγελμα επιθέσεως ηχούσε η
σάλπιγγα και οι οπλίτες ξεκινούσαν να βαδίζουν προς το μέρος του εχθρού με τα
δόρατα σε φύλαξη, ρυθμίζοντας τον βηματισμό τους με τον ήχο των αυλών. Όταν η
φάλαγγα έφτανε σε μικρή απόσταση από τον εχθρό, οι σάλπιγγα σήμαινε έφοδο και
οι οπλίτες επιτίθονταν τρέχοντας προς το μέρος του εχθρού, προσέχοντας όμως να
μένουν πάντα στοιχισμένοι στους ζυγούς τους κρατώντας τον σχηματισμό της
χελώνης. Οι Σπαρτιάτες πραγματοποιούσαν τον σχηματισμό αυτό τοποθετώντας τις
ασπίδες τους πάνω από το κεφάλι τους σχηματίζοντας ουσιαστικά μια σκεπή η οποία
τους κάλυπτε από τα εχθρικά βέλη των τοξοτών. Ονομάστηκε έτσι γιατί από μακριά
έδινε το σχήμα του καύκαλου μιας χελώνας, και είχε την δυνατότητα να
προστατεύει όλο τον σχηματισμό, ιδιαίτερα σε περίπτωση υποχώρησης για αναζήτηση
καλύτερου εδάφους για συμπλοκή, η σε περιπτώσεις που ο σχηματισμός πλησίαζε
τείχη πολιορκούμενης πόλεως και δεχόταν βέλη από ψηλά.
Σε περίπτωση που η φάλαγγα δεχόταν επίθεση εχθρικού
ιππικού, οι οπλίτες κρατούσαν το δόρυ τους με την λόγχη προς τα εμπρός, ενώ το
πίσω μέρος του στερεωνόταν στο έδαφος. Ο οπλίτης γονάτιζε στο ένα πόδι, και
τοποθετούσε κάθετα την ασπίδα μπροστά του ώστε να τον προστατεύει.
Αυτές ήταν μερικές από τις γνωστές τακτικές που
εφάρμοζε ο σπαρτιατικός στρατός, ενώ ένα πλήθος άλλων ελιγμών και τακτικών δεν
μας είναι γνωστές μέχρι σήμερα, αφού οι Σπαρτιάτες σαν κορυφαίοι στην τέχνη του
πολέμου, τα κρατούσαν σαν μυστικά όπλα για ιδιαίτερες περιπτώσεις στην έκβαση
των συγκρούσεων. Σύμφωνα με τον Ξενοφώντα μάλιστα, ακόμα και στις περιπτώσεις
που ο Σπαρτιατικός στρατός δεχόταν μεγάλη πίεση και οι ζυγοί είχαν σπάσει, και
οι οπλίτες πλέον ήταν παραταγμένοι ανεξάρτητα από ενωμοτίες ο ένας δίπλα στον
άλλο, υπήρχε ειδικός σχηματισμός ακόμα και γι’ αυτούς τους άνδρες οι οποίοι
μπορεί να μην εκπαιδεύονταν μαζί, ώστε αυτοί να μπορούν ακόμα και σε τέτοιες
περιπτώσεις να διατηρούν ένα βαθμό συνοχής.
Η πειθαρχία αποτελούσε τον θεμέλιο λίθο του
σπαρτιατικού στρατού, γι’ αυτό η ανυπακοή στις εντολές των αξιωματικών επέσυρε
βαρύτατες ποινές, ιδιαίτερα σε περίοδο πολεμικής σύγκρουσης.
Η εκπαίδευση του σπαρτιατικού στρατού στο μέρος που
αφορούσε την χρήση του δόρατος και της ασπίδας αποτελείτο από διάφορες
τυποποιημένες στάσεις τις οποίες ακολουθούσε ο οπλίτης για να προφυλάσσεται σε
διάφορες περιπτώσεις.
Στην στάση της ανάπαυσης για παράδειγμα ο οπλίτης
κρατούσε το δόρυ ακουμπισμένο στο έδαφος, ενώ η ασπίδα στηριζόταν κάθετα
μπροστά του η ήταν περασμένη στον ώμο και στηριζόταν με τον ιμάντα της. Αυτή
ήταν και η στάση που κρατούσε και κάποιος ο οποίος είχε καθήκοντα σκοπού.
Στην στάση της φύλαξης το δόρυ μπορούσε να κρατηθεί
στο ύψος της μέσης, η ακόμα και ψηλά αν ο οπλίτης ήθελε να το εκσφενδονίσει
προς τον αντίπαλο, πάντα κοιτάζοντας η λόγχη προς τα εμπρός και παράλληλα με το
έδαφος, ενώ την ασπίδα την κρατούσαν με τον αγκώνα λυγισμένο κοντά στο στήθος.
Στη αμυντική στάση τώρα, την οποία κρατούσαν συνήθως
κατά την επέλαση του εχθρικού ιππικού, η ασπίδα στεκόταν μπροστά και όρθια, ενώ
το σώμα ήταν μισογονατισμένο πίσω από αυτήν και το δόρυ προτεταμένο προς τα
μπροστά, με το πίσω μέρος του στερεωμένο στο έδαφος.
Τέλος μέχρι και στην μέθοδο της οπισθοχώρησης οι
Σπαρτιάτες είχαν εκπαιδευτεί να κρατούν τον κατάλληλο σχηματισμό, ο οποίος
προέβλεπε ότι ο τελευταίος της παράταξης γίνεται πρώτος, ενώ οι υπόλοιποι
βαδίζουν πίσω του χωρίς να διασπούν την διάταξη της φάλαγγας, και χωρίς να
γίνονται σπασμωδικές κινήσεις οι οποίες θα ωφελήσουν τον εχθρό.
Εμπρός ω της εύανδρου Σπάρτης τέκνα πατέρων
πολιτών, δια της αριστεράς χειρός την ασπίδαν προβάλετε, δια της δεξιάς με
τόλμη το δόρυ υψώσατε, μη φειδόμενοι τις ζωές, γιατί αυτό δεν είναι
πατροπαράδοτον στην Σπάρτη
Παιάνας Σπαρτιατών
Σχέση Γερμανών Εθνικοσοσιαλιστών και Αρχαίων
Σπαρτιατών
Η συνάφεια αυτή οφείλεται στην κοινή φυλετική
προέλευση, αναγόμενη στο αποικιστικό έργο των Ελλήνων, που έφθασαν έως την
Απώτατη Θούλη, εγκαθιδρύοντας στο χώρο της σημερινής Αυστρίας - Γερμανίας τη
δωρική παράδοση. Η Μυθολογία, οι ηρωικές παραδόσεις, οι θεολογικές αξίες των
βορείων, είναι ταυτόσημες προς τις ελληνικές.
(...) Στην περιοχή που είναι γνωστή σήμερα ως
Βαυαρία, οι Έλληνες Δωριείς έκτισαν κατά το απώτατο παρελθόν ένα μοναχοχώρι, το
σημερινό Μόναχο.
(...) Στη χώρα του μέσου του Ίστρου ποταμού ιδρύθηκε
από τους Δωριείς η Ιστρία, που με την πάροδο του χρόνου μετονομάσθηκε σε
Αυστρία. Ακόμη, πολύ βορειότερα, ιδρύθηκε η Μπέρτα (Βέροια), στα ερείπια της
οποίας πολύ αργότερα ιδρύθηκε το Μπερλίν (Βερολίνο). Πιο κάτω, προς τιμήν της
κυπριακής Λίνδου, ιδρύθηκε το Λιντς κ.ο.κ.
[ ] Εν αρχή, λοιπόν, ήταν η λευκή Άρια ομοεθνία
Κελτών, Σκανδιναβών, Γερμανών, Ελλήνων κλπ., στην οποία ηγείτο πολιτισμικά το
ελληνικό φύλο. Η πρωταρχική πατρίδα της Άριας ομοεθνίας ήταν η Υπερβορέα, από
όπου καταγόταν ο υπερβόρειος Απόλλων: (...) οι γερμανικές μυστικιστικές
οργανώσεις, με προεξάρχουσα την Εταιρεία της Θούλης, πρέσβευαν την αντίληψη ότι
η αρία φυλή περιλαμβάνει ένα σύνολο λαών που συγκροτούν την λευκή ομοεθνία,
μεταξύ των οποίων κυρίαρχο ρόλο διαδραμάτιζαν οι Έλληνες. Κατά τη διάρκεια του
τελευταίου παγκοσμίου πολέμου, οι ιθύνοντες του Γ΄ Ράιχ, θέλοντας να αποτίσουν
τιμές στην αρχέγονη κοιτίδα, την Υπερβορέα και την πρωτεύουσά της, την Θούλη,
είχαν αναγείρει εντός του Βερολίνου πανομοιότυπο της αθηναϊκής ακροπόλεως, στην
είσοδο της οποίας είχαν τοποθετήσει επιβλητικό αετό με τον αγκυλωτό σταυρό,
έμβλημα το οποίο έφερε, άλλωστε, και η κεντρική είσοδος στην πόλη της Τροίας.
(...) Ο επιφανής μυστικιστής και στρατηγός, πατέρας
της γερμανικής γεωπολιτικής, Καρλ Χαουσχόφερ, ο άνθρωπος που άσκησε καθοριστική
επιρροή στην διαμόρφωση της ιδεολογίας του Χίτλερ (...), θεωρούσε ότι η
Υπερβορέα ταυτιζόταν με την Ατλαντίδα οι πρώτοι κάτοικοι της οποίας ήταν
ελληνικής καταγωγής.
(...) Ας δούμε όμως τις σχέσεις
Ελληνισμού-Γερμανισμού, σχέσεις οι οποίες ανάγονται στο απώτερο παρελθόν, από
την εποχή της ελεύσεως των μήλων των Εσπερίδων από την Υπερβορέα, ως προσφορά
στον ναό του Δηλίου Απόλλωνος, από την εποχή της ελεύσεως του Απολλωνείου
άρματος από τον Βορρά, μυθικές διηγήσεις από την εποχή του Άβαρη, που
υποδηλώνουν μια φυλετική συγγένεια. [ ]
Αυτό είναι το ένδοξο παρελθόν, το οποίο πρέπει να
επανέλθει δια του ελληνογερμανισμού, σε μια σύνθεση που θα βασίζεται στην
«απολλώνεια φωτεινότητα και πνευματική διαύγεια, και την σιδηρά δωρική
πειθαρχία». Αυτό ήταν και το όραμα των Ναζί: ένας κόσμος στον οποίο θα
κυριαρχούσε η Άρια ομοεθνία με τον ελληνικό Δωρικό Απολλώνειο πολιτισμό,
στηριζόμενο στα γερμανικά όπλα: (...) θα πρέπει να επισημάνουμε ότι, αρχικά
τουλάχιστον, οι Γερμανοί θεωρούν τις χώρες των οποίων οι λαοί ήταν άριας
προελεύσεως, όχι κατακτημένες αλλά τιθέμενες υπό την προστασία τους μέχρι να
ολοκληρώσουν το έργο τους, έργο το οποίο εντοπιζόταν στην ανακάλυψη της
Υπερβορέας, των προγονικών καταβολών, της εκδιώξεως των αλλοφύλων που
ελλόχευαν, και στη σταθεροποίηση του λευκού πολιτισμού.
Όπως γράφει ο Χίτλερ στον Αγώνα του: Ο παθιασμένος
αγώνας μας πρέπει να έχει πλατειά αντικείμενα. Ένας ολόκληρος πολιτισμός
αγωνίζεται για την ύπαρξή του και αυτός ο πολιτισμός θα διαρκέσει εκατομμύρια
χρόνια, γιατί θα ενώσει και θα συνταιριάσει τον Ελληνισμό με τον Γερμανισμό.
The Spartans
certainly impressed Hitler. In February 1945, he told Martin Bormann:
"And if, in
spite of everything, the Fates have decreed that we should once more in the
course of our history be crushed by forces superior to our own, then let us go
down with our heads high and secure in the knowledge that the honour of the
German people remains without blemish. A desperate fight remains for all time a
shining example. Let us remember Leonidas and his 300 Spartans! In any case, we
are not of the stuff that goes tamely to the slaughter like sheep. They may
well exterminate us. But they will never lead us to the slaughter house!"
***
Αδόλφος Χιτλερ: «Δεν ξέρουμε το τι ακριβώς ήταν οι
άνθρωποι πριν από πολλούς αιώνες. Αν χρειαστεί όμως να αναζητήσουμε εδώ στην
Ευρώπη τους προγόνους μας, θα έλεγα αδίστακτα ότι ήταν οι Έλληνες. [ ... ]»
(από την Απογευματινή της 20.5.1965)
«ΑΚΡΑΙΟΙ» ΚΑΙ «ΠΑΡΑΞΕΝΟΙ», ΑΛΛΑ ΠΑΝΤΟΤΕ ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ
«...Οι πρώτοι που γοητεύτηκαν από την Σπάρτη ήταν οι
μαθητές του Σωκράτη Κριτίας και Πλάτωνας στα τέλη του 5ου και στις αρχές του
4ου π.Χ. αιώνα και ακολούθησαν οι Ρωμαίοι, που θεωρούσαν ότι γενετικά
συγγένευαν με τους Σπαρτιάτες, πολλοί στοχαστές της Αναγέννησης και της νεότερης
περιόδου – όπως ο Μουρ, ο Μακιαβέλι και ο Ρουσό, οι οποίοι θαύμαζαν την
εκπληκτική πολιτική της σταθερότητα και την τάξη που επικρατούσε στην Σπάρτη-,
οι Ναζί στον 20ο αιώνα και οι σημερινοί επίδοξοι μιμητές τους. Βαθιά
ξενοφοβικοί, οι Σπαρτιάτες θεωρούνταν στην αρχαιότητα τόσο ενδιαφέροντες,
ακραίοι και παράξενοι, όσο θα τους θεωρούσαμε και εμείς σήμερα...»
Paul Cartledge
Δεν υπάρχει στην παγκόσμια ιστορία πιο υπέρτατη θυσία
από αυτή των 300 Σπαρτιατών στις Θερμοπύλες. Όχι διότι δεν υπήρξαν σε άλλες
εποχές και τόπους άνθρωποι που ήταν θαρραλέοι, ή άνθρωποι που ήταν δυνατοί, ή
άνθρωποι που ήταν έξυπνοι. Αυτοί εξάλλου ήταν στατιστικώς δεδομένο ότι θα
υπήρχαν και θα υπάρξουν- πάντοτε υπάρχει η εξαίρεση στον κανόνα, που στην
προκειμένη περίπτωση είναι ένας ενάρετος άνθρωπος μεταξύ ενός πλήθους μετρίων.
Πότε όμως ξανά δεν υπήρξε τέτοια συνοχή και ομοιομορφία σε ένα σύνολο, τόσες
Αρετές συγκεντρωμένες σε μια Κοινωνία ανθρώπων που ξεπέρασαν τον θρύλο με κάτι
που για αυτούς φάνταζε φυσιολογικό: θυσία για την Πατρίδα, τις Ιδέες, την
Αξιοπρέπεια, την Ελευθερία. Δόξα και Τιμή σε αυτούς λοιπόν, τους Ήρωες της
Φυλής μας και της Ιδεολογίας μας.
Η μικρή παράγραφος που προηγήθηκε ήταν ένας ελάχιστος
φόρος τιμής στους Σπαρτιάτες. Θα μπορούσα να συνεχίσω να γράφω εγκωμιάζοντάς
τους, μιλώντας για τον Ηρωισμό τους και την Ανωτερότητά τους. Αφενός μεν δεν
αισθάνομαι αρκετά συγγραφέας ή αρκετά ποιητής, ώστε να το διατυπώσω με
επιτυχία, αφετέρου δε ακόμα κι αν ήμουν, δεν θα έπαυα να είμαι επίσης ένας
συνειδητοποιημένος Έλληνας που ζει σε έναν διαλυμένο κόσμο, κάτι που για όλους
μας πιστεύω ότι έχει μεγαλύτερη σημασία.
Η Πατρίδα μας έχει κατακτηθεί από καιρό, οι δυνάστες
μας λεηλατούν τις συνειδήσεις όλων αυτών που αγαπάμε, αυτά τα λίγα που μας
έχουν απομείνει χάνονται κι ότι χάνεται δεν πρόκειται να ξαναγυρίσει πίσω.
Είμαστε οι αδικημένοι της ιστορίας, αυτοί που είναι αναγκασμένοι να υποστούν το
μαρτύριο αυτής της ταπείνωσης και το χειρότερο, αυτοί για τους οποίους ο
σύγχρονος τρόπος ζωής είναι η αλυσίδα που κρατάει δέσμια ψυχή και σώμα.
Δεν αρκεί να θαυμάζεις τους Αρχαίους Σπαρτιάτες, εάν
θέλεις να τιμήσεις την Μνήμη τους. Πρέπει να θέσεις ως σκοπό ζωής να τους
φτάσεις. Ή, πιο σωστά, να τους ξεπεράσεις. Διότι αυτό το πνεύμα δεν έχει όρια,
δεν έχει φραγμούς. Κι όταν ζεις σε έναν κόσμο όπως αυτόν που ζούμε εμείς τώρα,
τότε έχεις έναν λόγο ακόμη. Μα αφού μιλάμε για πνεύμα, ας δούμε μέσα από κάποια
παραδείγματα πως οι Σπαρτιάτες έφτασαν στις Θερμοπύλες και την Αιώνια Δόξα.
Οι Σπαρτιάτες ζούσαν σε μια κοινωνία όπου κατασκεύαζαν
τα χρήματα μεγάλα στον όγκο ώστε να αποφεύγει κανείς να τα συλλέγει ή να τα
φέρει, καθώς θεωρούσαν ότι τα λεφτά φθείρουν την ψυχή. Σήμερα το χρήμα
εξουσιάζει.
Στην Σπάρτη η περιουσία ήταν υποτυπώδης έννοια,
μπορούσες κάλλιστα να χρησιμοποιήσεις τα ζώα του γείτονά σου χωρίς να στο
απαγορεύσει κανείς. Σήμερα αδερφός σκοτώνει αδερφό για ένα μέτρο γης.
Στην Σπάρτη τιμούσαν και αναδείκνυαν τις γυναίκες:
«...έχουμε εξουσία πάνω στους άντρες επειδή είμαστε οι μόνες που γεννάμε
άντρες...», είχε πει μια Σπαρτιάτισσα. Οι ίδιες οι μανάδες έλεγαν στα παιδιά
τους «Ή ΤΑΝ Ή ΕΠΙ ΤΑΣ». Η μάνα του Παυσανία ήταν εκείνη που έβαλε την πρώτη
πέτρα στο δωμάτιο όπου προοριζόταν να πεθάνει από πείνα κλειστός ο προδότης
γιος της. Σήμερα οι γυναίκες σκέφτονται ακόμα και το αν θα κάνουν παιδί. Κι άμα
το κάνουν, φροντίζουν να το κάνουν μαμμόθρεφτο μέχρι αηδίας.
Στην Σπάρτη δεν θεωρούσαν «μαγκιά» να πίνεις ένα
μπουκάλι ουίσκι ή δεκαπέντε μπύρες. Και το λέω αυτό γιατί σήμερα θεωρείται.
Στην Σπάρτη έβαζαν τους είλωτες να μεθάνε κι έδειχναν την εξευτελιστική τους
εικόνα στα Σπαρτιατόπουλα, για να τα κάνουν να καταλάβουν πιο είναι το σωστό.
Στην Σπάρτη φορούσαν το ίδιο λεπτό χιτώνα χειμώνα –
καλοκαίρι, είναι εξάλλου αστείο να πιστέψει κανείς ότι το κρύο ενοχλούσε έναν
Σπαρτιάτη. Σήμερα τους περισσότερους λυγίζει ακόμη κι ένας πυρετός.
Στην Σπάρτη γυμνάζονταν, είχαν όμορφα δυνατά κορμιά
κι αυτό είναι αρκετό για κάποιον που σέβεται τον εαυτό του. Σήμερα πρέπει να
φοράς ακριβά κουστούμια και διάσημες φίρμες, για να ισορροπήσεις το κακάσχημο
σώμα που δημιούργησες από την αγυμνασία και την τεμπελιά.
Οι Σπαρτιάτες γνώριζαν ότι θα πεθάνουν και δεν τους
ένοιαζε... ακόμη κι ο θάνατος είχε ηττηθεί από αυτούς τους Άντρες.
Καλώς ή κακώς είμαστε οι μοναδικοί σε αυτήν την
κοινωνία που υποστηρίζουν το πνεύμα των Σπαρτιατών. Ας το αναδείξουμε. Όχι μόνο
αξίζει την όλη προσπάθεια, αλλά είναι κάτι που θα φέρει στην επιφάνεια την
Ιδεολογία μας, όπως έγινε κάποτε τον 20ο αιώνα. Αν είναι λοιπόν να ξανασυμβεί,
τότε ας γίνει τώρα, πρέπει να γίνει τώρα.
«...Να κλαίμε είν’ αρκετό αναπολώντας εκείνη την
πανένδοξην Ελλάδα;
Μας φτάνει της ντροπής η κοκκινάδα ενώ κάθε παλιός αίμα σκορπάει;
Τους κόλπους σας ανοίξτε γη και χάη και βγάλτε Σπαρτιάτες. Βγάλτε μόνον απ’
όλους τους τριακόσιους τρεις. Και ζούνε ευθύς οι Θερμοπύλες. Ξαναζούνε...»
Lord Byron
Δείτε τη μορφή που πρέπει να είχε ένας εξωγήινος όταν ήταν ζωντανός
Η αδελφή Judy Mebosa, αρχιμάγειρας στον καθεδρικό ναό του ST John στο Λονδίνο, δήλωσε ότι τα ευρήματα αυτά «είναι σημάδι ότι το τέλος του κόσμου πλησιάζει. Οτιδήποτε και αν είναι αυτά τα υπολείμματα οι άγιοι πατέρες που τα έθαψαν τότε εκεί το κάνανε για να ξεχαστεί το γεγονός. Και το ότι τώρα ο Θεός επέτρεψε να τα ξαναβρεί ο άνθρωπος είναι σημάδι ότι το τέλος του κόσμου έρχεται»
Η αδελφή Judy Mebosa, αρχιμάγειρας στον καθεδρικό ναό του ST John στο Λονδίνο, δήλωσε ότι τα ευρήματα αυτά «είναι σημάδι ότι το τέλος του κόσμου πλησιάζει. Οτιδήποτε και αν είναι αυτά τα υπολείμματα οι άγιοι πατέρες που τα έθαψαν τότε εκεί το κάνανε για να ξεχαστεί το γεγονός. Και το ότι τώρα ο Θεός επέτρεψε να τα ξαναβρεί ο άνθρωπος είναι σημάδι ότι το τέλος του κόσμου έρχεται»
