Γιατί δεν χρησιμοποιούμε ελληνικές λέξεις;

Γιατί δεν χρησιμοποιούμε ελληνικές λέξεις;

Έχουμε τόσο ωραία και πλούσια γλώσσα, που είναι απορίας άξιο γιατί συνήθως χρησιμοποιούμε ξένες λέξεις και εκφράσεις στο καθημερινό μας λεξιλόγιο.

Γιατί έχει επικρατήσει η ιδεοληψία, πως αν μεταχειριστούμε την ξένη λέξη θα προκαλέσουμε καλύτερη εντύπωση και ο λόγος μας θα γίνει πιο πειστικός;

Πρόκειται άραγε για σύμπλεγμα κατωτερότητας;

Θεωρούμε εκσυγχρονισμό την καθημερινή μας συνεννόηση σε αμερικανο-ελληνικά ή γαλλο-ελληνικά κλπ, διεκδικώντας παγκόσμια πρωτοτυπία.

Ποιος άλλος λαός (του οποίου η γλώσσα διδάσκεται σε σχολεία και πανεπιστήμια του εξωτερικού) προσπαθεί να εξαφανίσει τον γλωσσικό του πλούτο;

Και σ΄ αυτό (δυστυχώς) είμαστε μοναδικοί . . 
.
Προτιμούμε, για παράδειγμα, να λέμε (και το χειρότερο, να γράφουμε!):


Πρεστίζ αντί κύρος
Καριέρα αντί σταδιοδρομία
Ίματζ αντί εικόνα
Σαμποτάζ αντί δολιοφθορά
Γκλάμουρ αντί αίγλη / λάμψη
Μίτινγ αντί συνάντηση
Κουλ αντί ψύχραιμος
Τιμ αντί ομάδα
Πρότζεκτ αντί σχέδιο / μελέτη
Ντιζάιν αντί σχέδιο
Τάιμινγκ αντί συγχρονισμός
Σπόνσορα αντί χρηματοδότης / χορηγός
Τσεκάρω αντί ελέγχω
Μοντάρω αντί συναρμολογώ
Ρισκάρω αντί διακινδυνεύω
Σνομπάρω αντί περιφρονώ / υποτιμώ


Υπάρχουν εκατοντάδες παραδείγματα σαν κι αυτά. Τόσες υπέροχες ελληνικές λέξεις, μένουν στα γλωσσικά ερμάρια (ντουλάπια), γιατί ξεχάσαμε (κάποιοι ίσως δεν έμαθαν ποτέ), πώς και πού να τις χρησιμοποιούμε για να αποδώσουν τα νοήματα όπως πρέπει . . .

Δυστυχώς το αρμόδιο Ελληνικό Υπουργείο, μαζί με το "Παιδαγωγικό Ινστιτούτο", όχι μόνο δεν ενδιαφέρονται για τη διατήρηση, με την κατάλληλη διδασκαλία της Ελληνικής γλώσσας, αλλά κάνουν τα πάντα για την διάβρωση της.

*Από τον Ανδρέα Τσαγκάρη

Κατάπληξη, απογοήτευση και οδύνη για τον αργό θάνατο της κλασσικής παιδείας

Ανοιχτή επιστολή στην πολιτική & πνευματική ηγεσία

Την ώρα που σε ολόκληρο τον πλανήτη ο Επιτάφιος του Θουκυδίδη θεωρείται ένας ανεκτίμητος και διαχρονικός πνευματικός θησαυρός, στην Ελλάδα, το λίκνο της δημοκρατίας, καταργείται η διδασκαλία του!


Εκατόν ενενήντα ένας Πανεπιστημιακοί Καθηγητές και άλλες πνευματικές προσωπικότητες – μέλη του International Hellenic Association (με έδρα το Delaware των ΗΠΑ), απέστειλαν σε ολόκληρη την πολιτική ηγεσία της Ελλάδος (Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας, Πρωθυπουργό, Πρόεδρο του κόμματος της συγκυβέρνησης, τον Υπουργό Παιδείας, τον Αρχηγό της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης, τους Αρχηγούς όλων των πολιτικών κομμάτων, όλα τα μέλη της Βουλής των Ελλήνων), την Ακαδημία Αθηνών, την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος, τα Ελληνικά Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα, τις Ελληνικές Φιλολογικές Ενώσεις (Εταιρεία Ελλήνων Φιλολόγων, Πανελλήνια Ένωση Φιλολόγων), τις εκπαιδευτικές συνδικαλιστικές οργανώσεις ΔΟΕ, ΟΛΜΕ, ΟΙΕΛΕ καθώς και στους εκπροσώπους της πνευματικής ζωής της χώρας ανοιχτή επιστολή με την οποία εκφράζουν την κατάπληξη, την απογοήτευση και την οδύνη τους για τον αργό θάνατο που επιφυλάσσεται στην Κλασσική Παιδεία.

Το πλήρες κείμενο της ανοιχτής επιστολής έχει ως εξής:

Οι υπογράφοντες Έλληνες Πανεπιστημιακοί Καθηγητές και άλλοι πνευματικοί άνθρωποι με κατάπληξη, απογοήτευση και οδύνη παρακολουθούμε τη διαρκή υποβάθμιση της κλασικής παιδείας στο γυμνάσιο και λύκειο της Ελλάδας, την οποία συστηματικά και εμπρόθετα προωθεί το Υπουργείο Παιδείας.

Μετά την πρωτοφανή κατάργηση στα λύκεια της διδασκαλίας του Επιταφίου που ο Θουκυδίδης αποδίδει στον Περικλή, δηλαδή ενός κειμένου, το οποίο προσφυώς έχει χαρακτηριστεί «Ο διθύραμβος της δημοκρατίας», καταφέρονται τώρα στο γυμνάσιο καίρια πλήγματα κατά της κλασικής παιδείας:

1. Με την αφαίρεση από κάθε τάξη μιας εβδομαδιαίας ώρας διδασκαλίας των Αρχαίων Ελληνικών.

2. Με την τοποθέτηση του μαθήματος εκτός των προαγωγικών και των απολυτηρίων εξετάσεων στο γυμνάσιο – ένα μέτρο που καθιστά τα Αρχαία Ελληνικά στην κυριολεξία «παρία» του ωρολογίου προγράμματος και προοιωνίζεται τη μελλοντική τυπική, πλέον, κατάργησή τους ως διδασκόμενου μαθήματος.

Είναι στ’ αλήθεια τραγικό να αναγνωρίζουν ομόφωνα οι ξένοι την τεράστια συμβολή της κλασικής παιδείας στη διαμόρφωση του πολιτισμού της Δύσης και την ίδια στιγμή να μεθοδεύεται ο οριστικός ενταφιασμός της παιδείας αυτής στην ίδια τη γενέθλια χώρα της! Με κίνδυνο, λοιπόν, να υποχρεωθούμε στην επανάληψη κοινοτοπικών αλλά αδιαφιλονίκητων αληθειών, ας μας επιτραπεί να επισημάνουμε τα εξής.

Στα αρχαία ελληνικά κείμενα διατυπώνονται κατά τρόπο καίριο και σαφή τα μεγάλα ανθρώπινα προβλήματα και συλλαμβάνονται οι αξίες που κατοχυρώνουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Όποιος «ζυμώνεται» με την αρχαία γραμματεία, στην οποία παρακολουθούμε τη σταδιακή επικράτηση και κυριαρχία του λόγου έναντι του μύθου, τείνει να αντιμετωπίζει άφοβα την αλήθεια, συγκινείται από τις εκφάνσεις του ωραίου, εθίζεται στην τήρηση του μέτρου, ασκείται στην αυτογνωσία και τον αυτοσεβασμό, μυείται στην απορία και την έρευνα και ενστερνίζεται το ιδεώδες της ελευθερίας. Αν οι διανοούμενοι και οι φιλόσοφοι σε διεθνές επίπεδο ξεκινούν από την αρχαία γραμματεία και επιστρέφουν διαρκώς σ’ αυτήν για να ανανεώσουν τις πηγές της έμπνευσής τους, αυτό συμβαίνει, γιατί η συγκεκριμένη γραμματεία αποτελεί πρώτης τάξεως αγωγή σκέψης και ήθους. Αυτά όλα βέβαια ισχύουν κατά μείζονα λόγο για τον Έλληνα μαθητή και σπουδαστή, του οποίου η εθνική συνείδηση και η πολιτιστική ιδιοπροσωπία συνδέονται άρρηκτα με τη ζωντανή και δημιουργική επικοινωνία με το γραμματειακό πλούτο του ελληνικού παρελθόντος και ειδικότερα της Αρχαίας Ελλάδας.

Οι αρχαιοελληνικές, όμως, ιδέες και αξίες συνυφαίνονται άμεσα με την αρχαία ελληνική γλώσσα, μέσω της οποίας έχουν συλληφθεί και διατυπωθεί. Η εξοικείωση του Έλληνα μαθητή με την αρχαία ελληνική γλώσσα είναι πολλαπλά ευεργετική, γιατί:

1. Συμβάλλει στη «μετά λόγου γνώσεως» εκμάθηση και χρήση της Νέας Ελληνικής (Δημοτικής).
2. Προστατεύει από την εισβολή στη Νέα Ελληνική ξενόφερτων όρων και νεολογισμών.
3. Ελαχιστοποιεί τις περιπτώσεις κακοποίησης της μητρικής γλώσσας.
4. Καταπολεμά την τάση για εκφραστική προχειρότητα και γλωσσική ασυδοσία. Και το πιο σημαντικό,
5. Καθιστά δυνατή την εξοικείωση με τις παλαιότερες μορφές της γλώσσας μας, ώστε να επιτευχθεί η επικοινωνία με τη διαχρονική γραμματειακή παραγωγή της Ελλάδας.


Με αυτά τα δεδομένα, απευθύνουμε έκκληση στην πολιτική και την πνευματική ηγεσία της χώρας να μεριμνήσει για την ουσιαστική αναβάθμιση και ενίσχυση των κλασικών σπουδών στην ελληνική Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Η Αρχαία Ελληνική γλώσσα είναι το έδαφος στο οποίο ή Νέα Ελληνική ριζώνει και ανθοφορεί και όχι ο αντίπαλος της Νέας Ελληνικής. Καλούμε επομένως και τις Ελληνίδες και τους Έλληνες φιλολόγους να βάλουν με τον εαυτό τους και με την παιδεία του τόπου ένα ιστορικό στοίχημα: επιστρατεύοντας το πάθος, τον ενθουσιασμό, την έμπνευση, την ευρηματικότητα, το ταλέντο και το μεράκι που διαθέτουν, να εισαγάγουν αλλαγές στην διδασκαλία των Αρχαίων Ελληνικών με σκοπό να εμπνεύσουν στους μαθητές τους την αγάπη και το σεβασμό για το μάθημα, συμβάλλοντας έτσι στην παιδευτική ανάκαμψη και την πολιτιστική αναγέννηση της χώρας.

Οφείλουμε, επί τέλους να συνειδητοποιήσουμε ότι σε μια χώρα με υπογεννητικότητα, οξύτατη οικονομική κρίση, μαζική μετανάστευση νέων επιστημόνων στο εξωτερικό και εισροή χιλιάδων μεταναστών και προσφύγων, η μεθοδευμένη αποκοπή των Ελλήνων μαθητών από την αρχαία ελληνική γλώσσα είναι για την παιδεία του τόπου ένα είδος πολιτιστικής γενοκτονίας, που μακροπρόθεσμα θέτει σε κίνδυνο την ίδια την εθνική επιβίωση του ελληνισμού. Αντίθετα, αν για την πολλαπλά χειμαζόμενη Ελλάδα ο τουρισμός θεωρείται η «βαριά βιομηχανία» της, η ζωντανή σύνδεση των Ελλήνων μαθητών με την αρχαία ελληνική γλώσσα, καθώς και με τον αξιακό και το νοηματικό πλούτο της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, αποτελεί την ιδανικότερη αμυντική θωράκιση του ελληνισμού και μία από τις βασικότερες προϋποθέσεις για πολιτιστική και εθνική αναγέννηση της χώρας.

Ας πάψουμε να πριονίζουμε εμείς οι ίδιοι το πολιτιστικό κλαδί στο οποίο ακουμπάμε ως έθνος.

Οι καιροί δεν επιτρέπουν να «παίζομεν εν ου παικτοίς».

Ο καθένας ας αναλάβει τις ευθύνες του και ας εκπληρώσει το χρέος του.

Τα 191 ονόματα που προσυπογράφουν την ανοιχτή επιστολή αναφέρονται, κατά σειρά προσθήκης του ονόματος τους στον κατάλογο, στην ιστοσελίδα του ΙΗΑ.



Λεωνίδας Κουμάκης

Το διαβάσαμε από το: Κατάπληξη, απογοήτευση και οδύνη για τον αργό θάνατο της κλασσικής παιδείας http://thesecretrealtruth.blogspot.com/2016/10/blog-post_6877.html#ixzz4NjZO8luR

Ο "Mυστικός" κήπος της Γνώσεις ...

Η νόηση και κατά συνέπεια η γνώση που είναι το αποτέλεσμα της, αποτελεί το χαρακτηριστικό γνώρισμα του ανθρώπινου είδους, καθώς ο άνθρωπος είναι το μόνο ον που όχι μόνο υπερβαίνει τα άλλα έμβια όντα, αλλά είναι και σε θέση να τροποποιήσει και να διαχειριστεί το φυσικό περιβάλλον σύμφωνα με τις ανάγκες του. Ο άνθρωπος όχι μόνο διαθέτει νόηση και ελεύθερη βούληση, αλλά έχει συνείδηση της χρονικά περιορισμένης ύπαρξης του. Δεν επιβιώνει απλά κυριαρχούμενος μόνο από πάθη και ένστικτα όπως συμβαίνει στο υπόλοιπο ζωικό βασίλειο, αλλά τροποποιεί, δημιουργεί, και τελικά παρεμβαίνει καταλυτικά στην Φύση, δημιουργώντας εν τέλει την Ιστορία.
Η γνώση αποτελεί μια συσσωρευτική διαδικασία στον χρόνο, κατά συνέπεια η γνώση αφορά μία γραμμική διαδικασία που μεταφέρεται και εμπλουτίζεται από γενιά σε γενιά.
Με τη γνώση μπορεί ο άνθρωπος να φθάσει σε ουσιαστικές κατακτήσεις τόσο του εαυτού του, όσο και της φύσης. Η γνώση διακρίνεται τόσο στην «εξωτερική»που αφορά το πεδίο των πέντε αισθήσεων, όσο και στην «εσωτερική» που αφορά την υπερσυνείδητη γνώση που λίγοι ίσως μπορούν να κατακτήσουν.
Η ικανότητα της νόησης και της γνώσης υπήρξε καταλυτική για την θέση του ανθρώπου στο πλανητική ιστορία. Για το πότε και πως ενεργοποιήθηκε στο απώτατο παρελθόν αυτή η ικανότητα στον άνθρωπο, μόνο εικασίες μπορούν να γίνουν. Η σημαντικότητα της όμως έχει μεταφερθεί σε εμάς από την αρχαιότητα δια μέσου αρχετυπικών μύθων αλλά και θρησκευτικών κειμένων. Όπως θα περιγραφεί παρακάτω, η ικανότητα της γνώσης όπως περιγράφεται σε αρχαία κείμενα, αποτέλεσε Θεϊκό δώρο αλλά ίσως και αιτία έκπτωσης του ανθρώπου, από μία κατάσταση Θεϊκής ευδαιμονίας.
Στην παρούσα έρευνα θα γίνει αναφορά στην Αρχαία Ελληνική παράδοση όπως αυτή έφτασε σε εμάς δια μέσου των μύθων, όσο και στην Εβραϊκή θρησκευτική παράδοση όπως αυτή περιγράφεται στην Παλαιά Διαθήκη.
Ανάμεσα στις δύο αντιλήψεις υπάρχουν μεγάλες ομοιότητες αλλά και διαφορές, όπως θα αναδειχθεί στην συνέχεια.
Στην αρχαία Ελληνική μυθολογία η Θεότητα που σχετίζεται με την νόηση είναι η Θεά της σοφίας η Θεά Αθηνά, της οποίας το όνομα ετυμολογείται από το Α-θεο-νόα ή Η-θεο-νόα, δηλαδή η νόηση του Θεού ( ΠλάτωναςΚρατυλος 407b). Πατέρας της Αθηνάς ήταν ο Δίας, και μητέρα της η Θεά της Μήτις. (Η Μήτις για να βοηθήσει το Δία προσέφερε στον Κρόνο ένα βοτάνι που θα τον εξανάγκαζε να ξεράσει τα Θεϊκά παιδιά του που είχε καταπιεί). Η Μήτις σύμφωνα με τον Ησίοδο, ήταν κόρη του Ωκεανού και της Τηθύος. Η Μήτις όπως και η κόρη της Αθηνά, ήταν για τους αρχαίους όχι απλά η Θεά της σοφίας, της φρόνησης και της γνώσης του καλού και του κακού, αλλά και της πονηριάς που ήταν αναγκασμένοι να αντιστρατέψουν οι αδύναμοι άνθρωποι στερούμενοι φυσικών όπλων κατά την διάρκεια της πρωτόγονης εποχής, όταν είχαν να αντιμετωπίσουν στην πάλη της επιβίωσης, τα στοιχεία της φύσης. Σύμφωνα όμως με έναν χρησμό η Μήτις ως σύζυγος του Δία, θα γεννούσε πρώτα μια κόρη (την Αθηνά) και στην συνέχεια έναν γιο που θα ανέτρεπε την εξουσία του Δία, θα γινόταν δηλαδή ότι ακριβώς είχε κάνει Δίας στον πατέρα του Κρόνο. Όταν φυσικά ο Ζευς πληροφορήθηκε τον χρησμό, φοβούμενος μην πάθει ότι και ο πατέρας του Κρόνος, ζήτησε ένα την Γαία ένα βοτάνι το οποίο όποιος το έτρωγε μίκραινε.
Η Γαία φυσικά του το έδωσε, και αυτός το έδωσε αμέσως στην Μήτιδα η οποία ήταν σε εν- Δία- φέρουσα στην Αθηνά να το καταπιεί, λέγοντας πως με αυτό θα έκανε γερά παιδιά. Όταν η Μήτις το κατάπιε άρχισε αμέσως να μικραίνει, και ο Δίας τότε την κατάπιε, μαζί με την Αθηνά την οποία είχε η Μήτις στην κοιλιά της.Ο Δίας από τη στιγμή που κατάπιε τη Μήτιδα κατέκτησε ολόκληρη τη σοφία του κόσμου. Στην συνέχεια όμως από την πολύ... «σοφία», άρχισε να υποφέρει από φρικτούς πονοκεφάλους, τόσο ισχυρούς που δεν άντεχε άλλο. Κάλεσε λοιπόν τον γιο του Ήφαιστο, και του ζήτησε να του ανοίξει το κεφάλι με το τσεκούρι, ώστε να ανακουφιστεί από τον πονοκέφαλο...Παρά τις αντιρρήσεις του ο Ήφαιστος, αναγκάστηκε τελικά να το πράξει, και τότε μέσα από το κεφάλι του Δία ξεπετάχτηκε πάνοπλη η κόρη του Θέα Αθηνά! Κρατούσε ασπίδα, φορούσε περικεφαλαία και κουνούσε απειλητικά το δόρυ της. Το ότι οι αρχαίοι μυθοπλάστες απεικόνισαν την Αθηνά εξερχόμενη πάνοπλη από το κεφάλι του Δία, είναι φυσικά εξαιρετικά συμβολικό. Η νόηση αφορά την λειτουργία του εγκεφάλου από όπου εξήλθε η Αθηνά, ενώ η λογική μας δίνει τα αναγκαία εκείνα όπλα που είναι απαραίτητα στον άνθρωπο για να πολεμήσει στην μάχη της επιβίωσης και της επικράτησης, ώστε να είναι σε θέση να αντεπεξέλθει στις δυσκολίες της ζωής. Η Ασπίδα της Αθηνάς έφερε επάνω της το Γοργώνειο, το κεφάλι της Μέδουσας με τα φιδίσια μαλλιά. Η Μέδουσα στην ασπίδα της Αθηνάς συμβολίζει το διττό αποτέλεσμα της νόησης, που προκύπτει από τις πράξεις μας, οι οποίες μπορούν να προκαλέσουν τόσο το καλό όσο και το κακό βάσει των συνειδητών επιλογών μας. Η Μέδουσα συμβολίζει τις φοβίες τα πάθη και το σκοτεινό τμήμα του ασυνείδητου. Η Αθηνά φέρνει τη λογική και την συνείδηση, που είναι το ακριβώς το αντίθετο της παραλυτικής απραξίας της Μέδουσας(παραλύει όποιον την κοιτάξει). Εάν δεν αναπτύξουμε την λογική και την συνείδηση μας, δεν αναπτύξουμε δηλαδή αντιστάσεις (ασπίδα) στο παράλογο και στη κυριαρχία του ασυνείδητου και της ύλης έναντι της διάνοιας, τότε υποβιβαζόμαστε στην ζωώδη κατάσταση. Ο συμβολισμός είναι προφανής, η δύναμη της νόησης έχει πάντα δύο όψεις...! 

Η Αθηνά έφερε δίπλα της τυλιγμένο ένα φίδι. Το φίδι είναι ένα επαναλαμβανόμενο αρχετυπικό σύμβολο συνοδεύει όλες τις θηλυκές θεότητες συνεπώς και τη Μεγάλη Μητέρα. Τυλιγμένο γύρω από οποιοδήποτε αξονικό σύμβολο, συμβολίζει την αφύπνιση της ψυχής και την ροή της ενέργειας στο σώμα. Γενικά το φίδι ως σύμβολο είναι τόσο ηλιακό όσο και σεληνιακό. Συμβολίζει τόσο την ζωή όσο και τον θάνατο. Την σοφία αλλά και την εξάρτηση από τα πάθη, την θεραπεία (Ασκληπιός) όσο και το δηλητήριο. Είναι φαλλικό σύμβολο, η δημιουργική αρσενική δύναμη, «ο σύζυγος όλων των γυναικών».Ζώντας στο έδαφος σχετίζεται με τον κάτω κόσμο του σκότους, συμβολίζοντας τις μαγικές δυνάμεις, και τη μαγεία που κατέχουν οι αόρατες δυνάμεις. Ως τέτοιο είναι εχθρός του ήλιου και αντιπροσωπεύει τις σκοτεινές δυνάμεις στο ανθρώπινο γένος. Κατ’ αυτό τον τρόπο το φως και το σκοτάδι, το θετικό και το αρνητικό, βρίσκονται σε σύγκρουση, όπως ο Δίας και ο Τυφώνας, ο Απόλλωνας και ο Πύθωνας κλπ. Ως έρπων συμβολίζει το πνεύμα που διαπερνά τα πάντα, είναι η εσωτερική φύση του ανθρώπου και η συνείδηση.Δεν είναι τυχαίο πως τα Φίδια αλλά και οι Δράκοι εμφανίζονται ως φρουροί των ναών, φύλακες της εσωτερικής γνώσης και όλων των σεληνιακών θεοτήτων.
Η Ε.Π. Μπλαβάτσκυ λεει πως, φυσιολογικά, το φίδι συμβολίζει την αποπλάνηση της δύναμης από την ύλη (του Ιάσονα από την Μήδεια, του Ηρακλή από την Ομφάλη, του Αδάμ από την Εύα), ενσαρκώνοντας την εμμονή του κατώτερου στο ανώτερο, του «πρότερου» στο «τελικό».
Ένα άλλο σύμβολο της Αθηνάς είναι το ιερό πουλί της, η Γλαύκα (κουκουβάγια). Η κουκουβάγια είναι νυχτόβιο πτηνό το οποίο έχει εξαιρετική όραση. Η Γλαύκα συμβολίζει την σοφία που επιτυγχάνεται με την «εις εαυτόν διείσδυση», ...η οποία μπορεί να επιτευχθεί μόνο μακριά από το φως της ημέρας και την φασαρία, όταν ο άνθρωπος απομονώνεται από το περιβάλλον. Για αυτό τον λόγο και «η γλαύκα της Αθηνάς πετάει μόλις η μέρα γείρει προς την δύση της...».Δεν είναι φυσικά καθόλου τυχαίο, πως οι μυήσεις κατά την διάρκεια των μυστηριακών τελετών γινόταν πάντα νύχτα κάτω από το φως των δαυλών.Την Αθηνά θα την συναντήσουμε και αργότερα όταν θα γίνει λόγος για τα μήλα των Εσπερίδων, πρώτα όμως πρέπει να γίνει αναφορά στον Προμηθέα.

O Προμηθέας ήταν γιος του Τιτάνα Ιαπετού και της Ωκεανίδας Ασίας. Αδέλφια του ήταν οι Επιμηθέας, ο Άτλας και ο Μενοίτιος. Το όνομά του σημαίνει αυτός που πρώτα σκέφτεται και μετά πράττει. Παράγεται από την πρόθεση «προ» και το ρήμα «μανθάνω και σημαίνει «συνετός», «προνοητικός».Κατά τη διάρκεια της Τιτανομαχίας ο Προμηθέας πήρε το μέρος Δία, και γι' αυτό δεν τιμωρήθηκε όπως οι άλλοι Τιτάνες με εγκλεισμό στα Τάρταρα. Η συμβολή του στην εξέλιξη του ανθρώπινου γένους ήταν καταλυτική. Σύμφωνα με τον Λουκιανό, ο Προμηθέας την εποχή της Τιτανομαχίας, δημιούργησε με την αρωγή της θεάς Αθηνάς τον πρώτο άνθρωπο (το Χρυσό Γένος) από πηλό και φωτιά, και κατ’ εικόνα και ομοίωση των Θεών. (1) Τα ζώα δημιουργήθηκαν την ίδια περίοδο από την μίξη υλικών της Γης και της φωτιάς. Η δημιουργία των όντων και του ανθρώπου έγινε μέσα στη γη. Όταν κλήθηκαν όλα τα όντα της Γης να βγουν στο φως, ανατέθηκε στον Προμηθέα και στον Επιμηθέα να δώσουν στο κάθε ον τα χαρακτηριστικά που έπρεπε να έχει. Ο Επιμηθέας έπεισε τον αδελφό του να του επιτρέψει να αναλάβει μόνος αυτή τη δουλειά. Όταν όμως έφτασε στο τέλος η ώρα του Ανθρώπου, δεν είχε μείνει κανένα προτέρημα να του χαρίσει .
Αντιλαμβανόμενος ο Προμηθέας το σφάλμα του Επιμηθέα και βλέποντας την αδυναμία του ανθρώπινου γένους απέναντι στη φύση, αποφάσισε να του χαρίσει τη φωτιά, την οποία πήρα από το εργαστήριο του Ήφαιστου, τοποθετώντας την σε ένα κούφιο καλάμι.
Ο Προμηθέας έμαθε τους ανθρώπους όχι μόνο να ελέγχουν τη φωτιά, αλλά να κατασκευάζουν επίσης εργαλεία, και τους έμαθε τις Επιστήμες και τα Γράμματα. Τέλος για να είναι ικανοποιημένοι οι Θεοί μαζί τους, τους έμαθε να τους λατρεύουν κάνοντας θυσίες σε αυτούς.
Όταν όμως τέθηκε το ζήτημα ποιο κομμάτι του θυσιασμένου ζώου ανήκει στους Θεούς και ποιο στους ανθρώπους, ο Προμηθέας σκέφτηκε ένα κόλπο για να βοηθήσει τους ανθρώπους.
Στη μια μεριά έβαλε τα κόκαλα των ζώων αλειμμένα με λίπος, και στην άλλη το κρέας τυλιγμένο μέσα σε δέρμα και κάλεσε τον Δία να διαλέξει το κομμάτι που θα άξιζε τους Θεούς. Ο Δίας ξεγελάστηκε από τα γυαλιστερά κόκαλα και τα διάλεξε, αφήνοντας το κρέας και το δέρμα στους ανθρώπους.
Στην συνέχεια φυσικά ο Δίας διαπίστωσε το τέχνασμα του Προμηθέα, και ζήτησε από τον Ήφαιστο να φτιάξει μια Γυναίκα. Έτσι δημιουργήθηκε η πρώτη γυναίκα η Πανδώρα, από γη και νερό.
Το όνομα αυτό το πήρε διότι ως δημιούργημα Θεού, έλαβε πολλά δώρα από όλους τους Θεούς. Ένα από αυτά τα δώρα ήταν ένα πιθάρι, το οποίο όμως δεν έπρεπε να ανοίξει. Ο Ερμής την οδήγησε στον αδελφό του Προμηθέα τον Επιμηθέα (ετυμολογικά αυτός που σκέφτεται μετά τις πράξεις του), ο οποίος παρά την συμβουλή του αδελφού του να μην δεχτεί δώρο από τον Δία, την έκανε γυναίκα του.
Όταν η Πανδώρα άνοιξε το πιθάρι που της είχαν χαρίσει οι Θεοί, ξεχύθηκαν όλα τα δεινά των ανθρώπων, καθώς έως τότε οι άνθρωποι που ζούσαν στη γη δεν γνώριζαν από το κακό τους πόνους και τις αρρώστιες . Την τελευταία στιγμή όμως η Πανδώρα πρόλαβε να κλείσει το πιθάρι και έμεινε μέσα η ελπίδα για το ανθρώπινο γένος. Η Πανδώρα στο μύθο του Προμηθέα συμβολίζει την αρχή του κακού για τον άνθρωπο. Δημιουργήθηκε ως αντιστάθμισμα στην ευεργεσία που έκανε ο Προμηθέας να δωρίσει τη φωτιά στους ανθρώπους. Η φωτιά αναγνωρίζεται σαν «θεία δωρεά» και «θεία δύναμη» που την καθιστά όπλο του ανθρώπου και τον κυριότερο παράγοντα πολιτισμού.
Στην συνέχεια ο Δίας θέλοντας να τιμωρήσει εκ νέου τους ανθρώπους, που είχαν γίνει κακοί και άδικοι, προκάλεσε τον κατακλυσμό.
Ο Προμηθέας όπως και πάλι χάλασε τα σχέδια του Δία προειδοποιώντας τον γιο του Δευκαλίωνα, και συμβουλεύοντας τον να φτιάξει μια κιβωτό, να την γεμίσει με εφόδια και ζώα και να μείνει μέσα μαζί με την γυναίκα του Πύρρα, η οποία ήταν κόρη του Επιμηθέα.
Ο Δευκαλίωνας με την Πύρρα όχι μόνο σώθηκαν από τον Κατακλυσμό, αλλά δημιούργησαν και το Τέταρτο Γένος, το Γένος των Ηρώων, αλλά και των Ελλήνων. Αυτό εξόργισε ακόμη περισσότερο τον Δία ο οποίος έδεσε τον Προμηθέα σε βράχο στον Καύκασο, διατάσσοντας έναν αετό να του τρωει το συκώτι κάθε πρωί. Εξαιτίας όμως του γεγονότος της Αθανασίας Προμηθέα, κάθε βράδυ το συκώτι του ανανεωνόταν.

Ο αετός είναι το ιερό πουλί του Δία, καθώς είναι ο Βασιλιάς των αιθέρων, πανόπτης της Γης και των αιθέρων όπως και ο Βασιλιάς των Θεών και ανθρώπων. Ο αετός ο οποίος τρωει το συκώτι του Προμηθέα, ίσως συμβολίζει την νόηση (αετός- πνεύμα) που μπορεί να χαλιναγωγήσει τα πάθη (συκώτι) , αλλά και ότι τα πάθη μπορούν να κρατήσουν δέσμιο τον άνθρωπο (δεσμά του Προμηθέα) .
Σε αυτό το σημείο εμπλέκεται στην ιστορία ο Ηρακλής ο οποίος κατά την διάρκεια του ενδέκατου Άθλου που του είχε ανατεθεί από τον Ευρυσθέα, (αναζήτηση των Μήλων των Εσπερίδων), φτάνει στον Καύκασο σκοτώνει τον Αετό, και ελευθερώνει τον Προμηθέα, δίνοντας έτσι τέλος στο μαρτύριο του. Ο Προμηθέας από ευγνωμοσύνη προς τον Ηρακλή του αποκάλυψε πως θα πάρει τα Χρυσά Μήλα.
Τα μήλα των Εσπερίδων ήταν οι χρυσοί καρποί των δέντρων που βρίσκονταν στον ομώνυμο κήπο. Σύμφωνα με το Φερεκύδη οι μηλιές αυτές είχαν δοθεί ως γαμήλιο δώρο από τη Γη στον Δία και την Ήρα. Η Ήρα φύτεψε τα δέντρα στον κήπο των Θεών, ο οποίος βρισκόταν στη χώρα του Άτλαντα (εκ του α και του τλάν = τα πάντα υπομένοντας) , ο οποίος είχε τιμωρηθεί από τον Δία να κουβαλάει στους ώμους του Ουρανό.Οι κόρες του Άτλαντα έκλεβαν όμως τα μήλα, γι' αυτό και η Ήρα ανέθεσε τη φύλαξή τους στις νύμφες Εσπερίδες και στο δράκοντα Λάδωνα με τα εκατό κεφάλια, ο οποίος ήταν γιος του Τυφώνα και της Έχιδνας.
Στην αρχή της αναζήτησης του ο Ηρακλής συνάντησε τον Νηρέα, «τον σοφό των θαλασσών» ο οποίος είχε το χάρισμα της μαντικής, άλλαζε πολλές μορφές και δεν απαντούσε ευθέως. Ο Ηρακλής κάποια στιγμή από τα λεγόμενα του Νηρέα, κατάλαβε πως ίσως θα έπρεπε να πάει νότια. Καθ’ οδών νίκησε τον γίγαντα Ανταίο (γιο του Ποσειδώνα και της Γαίας) ο οποίος έπαιρνε υπεράνθρωπη δύναμη από την Γη. Ο Ηρακλής κατάφερε να τον νικήσει σηκώνοντας τον στο αέρα, ώστε να μην μπορεί να αντλήσει δύναμη από την Γη. Στην συνέχεια συνάντησε τον Βούσιρη (γιο του Ποσειδώνα και μίας θνητής). Ο Βούσιρης ήθελε να τον θυσιάσει, ο Ηρακλής όμως του ξέφυγε και τελικά σκότωσε αυτός τον Βούσιρη.
Μετά συνάντησε τον Προμηθέα δεσμώτη στο βράχο τον απελευθερώνει σπάζοντας τα δεσμά του, και εκείνος του εξηγεί πώς να βρει και να πάρει τα χρυσά μήλα.
Οι δοκιμασίες για την Εύρεση των μήλων των Εσπερίδων ίσως σχετίζονται συμβολικά με διαδικασίες μύησης , και τα 4 Στοιχεία την Γη, το Νερό, τον Αέρα, την Φωτιά, και την πορεία του ανθρώπου προς την πνευματική και ηθική του«τελείωση».
Το πρώτο εμπόδιο που πρέπει να ξεπεράσει ο Ηρακλής σε αυτό τον άθλο είναι ο Νηρέας (θαλάσσια θεότητα- στοιχείο ΝΕΡΟ) ο οποίος άλλαζε συνεχώς μορφές, συμβολίζοντας ίσως τα διαφορετικά μονοπάτια που μπορεί ο «μαθητής» να ακολουθήσει προς την γνώση.
Στην συνέχεια ο Ηρακλής παλεύει με τον γίγαντα Ανταίο, ο οποίος αντλούσε την δύναμη του από την Γη (στοιχείο ΓΗ) που συμβολίζει ίσωςτην πάλη του πνευματικού ανθρώπου με την προσκόλληση στην ύλη και τον κατώτερο εαυτό του.
Κατόπιν ο Βούσιρης θέλει να θυσιάσει τον Ηρακλή (Θυσία - στοιχείο ΦΩΤΙΑ) ο Ηρακλής όμως σπάει τα δεσμά του και σκοτώνει τον Βούσιρη . Ο αναζητητής εφόσον έχει ήδη «θυσιάσει» το κατώτερο εαυτό του, αναγεννάται σε ένα νέο συνειδησιακό επίπεδο όπου εμφανίζεται η φιλευσπλαχνία, με τη βοήθεια που παρέχει στον Προμηθέα.
Ο Προμηθέας (στοιχείο ΑΕΡΑ- πνεύμα) είναι αυτός που τιμωρείται από τον Δία διότι μετέδωσε τη γνώση σε αμύητους και αυτή σπαταλήθηκε ή κακοποιήθηκε. Ο Προμηθέας ανταμείβει τον Ηρακλή για τη πράξη του και τον συμβουλεύει πώς να βρει τα μήλα, των Εσπερίδων δηλαδή πώς να επιτύχει την πεμπτουσία της«γνώσης». (2)
Στον δρόμο προς τις Εσπερίδες, ο Ηρακλής παίρνει τον Ουρανό στους ώμους του αντικαθιστώντας τον Άτλαντα. Είναι το σημείο που λαμβάνει χώρα μία συμβολική επίσης κίνηση, καθώς σηκώνει το βάρος της ανθρωπότητας, κάτι που θα τον οδηγήσει τελικά στην ανταμοιβή των χρυσών μήλων, τα οποία φύλαγε ο άυπνος δράκος Λάδωνας ο όποιος είχε εκατό κεφάλια.
Ο δράκος τελικά φονεύεται και ο Ηρακλής παρέδωσε τα μήλα τον Ευρυσθέα.
Τα μήλα των Εσπερίδων επιστράφηκαν τελικά από την Αθηνά στον κήπο των Εσπερίδων, καθώς εκεί ήταν η θέση στην οποία έπρεπε να βρίσκονται.

Ο Δράκος με την σειρά του είναι επίσης ένα παγκόσμιο αρχετυπικό σύμβολο. Οι δράκοι είναι οι χθόνιοι φύλακες των πυλών της εσωτερικής γνώσης ενάντια στους οποίους οφείλουν να πολεμήσουν οι ήρωες.
Ο αγώνας με το δράκοντα συμβολίζει τις δυσκολίες που υπάρχουν για να κερδίσει κάποιος τους καρπούς της «εσωτερικής γνώσης». Το σκότωμα του δράκοντα είναι η σύγκρουση ανάμεσα στο φως και στο σκοτάδι. Είναι η τελική νίκη του ανθρώπου ο οποίος πολεμά και υπερνικά τη δική του σκοτεινή φύση, επιτυγχάνοντας αυτογνωσία που τον απελευθερώνει από το πολύ περιορισμένο κέντρο του «εγώ», και την κατάκτηση της υπερσυνειδησιακής εκείνης κατάστασης που του επιτρέπει να βιώσει την «ενότητα των πάντων».
Ο Ηρακλής τέλος συμβολίζει τον αρχετυπικό αλλά μη τελειοποιημένο άνθρωπο που παίρνει στα χέρια του την κατώτερη φύση και την υποβάλλει πρόθυμα σε πειθαρχία, κάτι που θα προκαλέσει τελικά την ανάδυση της Θεϊκής του φύσης.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο ο ήρωας υποβάλλεται σε μερικές συμβολικές δοκιμασίες, η ενδέκατη των οποίων είναι τα χρυσά μήλα των εσπερίδων. Πρέπει να τιθασεύσει τον κατώτερο εαυτό του, να τον πειθαρχήσει και να τον ξεπεράσει, ευθυγραμμίζοντάς τον με το «Εγώ», και να επιστρέψει στην κατοικία του πατέρα του Δία, με τη πολύτιμη συνδρομή της θεάς της σοφίας, Αθηνάς।Πολλοί ερευνητές υποστηρίζουν πως οι (12 όσοι και τα ζώδια) άθλοι του Ηρακλή σχετίζονται επίσης με το Ζωδιακό. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η Bailey: «σε κάθε ζώδιο εκφράζει τα χαρακτηριστικά του και σε κάθε ζώδιο αποκτά και μια νέα γνώση του εαυτού του και δια της γνώσης αυτής καταδεικνύει τη δύναμη του ζωδίου κι αποκτά τα δώρα που δίνει το ζώδιο (…) καταδεικνύει το γεγονός ότι τα ζώδια επηρεάζουν αλλά δεν ελέγχουν».Στην συνέχεια θα αναδειχθούν οι ομοιότητες όπως επίσης και οι διαφορές του κήπου των Εσπερίδων, με τον αντίστοιχο κήπο της Εδέμ των πρωτόπλαστων της Παλαιάς διαθήκης.
Η αναφορά στον κήπο της Εδέμ, θα είναι σύντομη καθώς είναι περισσότερο ή λιγότερο γνωστή στους περισσότερους (τουλάχιστον σε σχέση με την Αρχαιοελληνική του κήπου των Εσπερίδων).
Στον κήπο της Εδέμ ο Θεός δημιουργεί την φύση, τον Αδάμ και την Εύα, όπου ζούσαν σε κατάσταση ευδαιμονίας και μακαριότητας. Ο Θεός τους προειδοποιεί πως απαγορεύεται να φάνε τον καρπό του δέντρου της γνώσης, διότι εάν το κάνουν αυτό θα πεθάνουν. (Θα πρέπει εδώ να σημειωθεί πως στην αφήγηση της Παλαιάς Διαθήκης δεν γίνεται πουθενά λόγος για μήλο αλλά μόνο για δέντρο της γνώσης του καλού και του κακού) .
Αντίθετα η φωνή της γης ο Όφις, τους είπε πως εάν έτρωγαν από τον καρπό του δέντρου της γνώσεως, θα τους «άνοιγαν τα μάτια» και θα γίνονταν σαν τον Θεό...

Η συνέχεια γνωστή η Εύα απλώνει το χέρι τρωει τον καρπό προσφέρει και στον Αδάμ, και τότε «διανοίχθησαν οι οφθαλμοι των δυο και έγνωσαν ότι γυμνοί ήσαν και έραψαν φύλλα συκής και εποίησαν αυτοίς περιζώματα» (Γεν. γ’ ) Όταν έγινε αυτό ο Θεός τους έντυσε με δερμάτινους χιτώνες, τους έδιωξε από τον Παράδεισο και όρισε τα Χερουβείμ να φυλάνε το δέντρο.
Οι ομοιότητες του κήπου των Εσπερίδων με τον αντίστοιχο κήπο της Εδέμ είναι προφανείς.
Και στις δυο αναφορές γίνεται λόγος για ένα κήπο μακαριότητας. Στον κήπο της Εδέμ, έχουμε το Δέντρο της γνώσεως του καλού και του κακού, και το φίδι το οποίο εκπροσωπεί τον πειρασμό και το κακό. Στον ενδέκατο άθλο του Ηρακλή υπάρχει επίσης ο Θεϊκός κήπος, με τα χρυσά μήλα και ο δράκος Λάδων που φυλάει τα μήλα..
Στην περίπτωση όμως του κήπου της Εδέμ το δέντρο βρισκόταν εκεί που κατοικούσαν οι πρωτόπλαστοι, στο μέσο του Παραδείσου, ενώ στην περίπτωση του αρχαιοελληνικού μύθου ο ήρωας χρειάστηκε να περάσει πολλές δοκιμασίες ώσπου να βρει τελικά τον τόπο όπου φύτρωναν τα μήλα.Και στις δύο αναφορές οι καρποί είναι θεϊκής προέλευσης, και η γνώση είναι κλεμμένη από τον Θεό. Αυτό σημαίνει πως αυτή δεν μπορεί να είναι έργο του ανθρώπου, διότι σε οποιαδήποτε έργο του ανθρώπου η γνώση προϋποτίθεται.
Στη Γένεση ο καρπός δημιουργήθηκε από το Θεό και βρίσκονταν στο μέσο του Κήπου που εκείνος έφτιαξε, στην αρχαία ελληνική ιστορία τα χρυσά μήλα δόθηκαν από τη Θεά Γαία ως δώρο σε γάμους Θεών।Τέλος και στις δύο αναφορές με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, οι καρποί παρέμειναν εκεί όπου βρίσκονταν। Στην ιστορία της παλαιάς Διαθήκης ο καρπός του δέντρου της ζωής έμεινε στον Παράδεισο με φύλακες τα Χερουβείμ και στον αρχαιοελληνικό επιστράφηκαν στον κήπο των Εσπερίδων από τη Θεά Αθηνά. Ταυτόχρονα όμως ανάμεσα στην Αρχαιοελληνική και στην Ιουδαϊκή μυθικοθρησκευτική αντίληψη υπάρχει μεγάλη διαφορά όσο αφορά το κοσμοϊστορικό γεγονός την προσέγγισης της γνώσεως. Στην Παλαιά διαθήκη, η γνώση συνιστά έκθεση του ανθρώπου στον κόσμο. Μέσα τον οποίο ο άνθρωπος εκτίθεται και νοιώθει γυμνός και ξένος, είναι δηλαδή «διάφορος του κόσμου».Στην αρχαία Ελλάδα η γνώση συνιστά θέση του ανθρώπου στον κόσμο. Ο άνθρωπος εντίθεται και νοιώθει οικείος, δηλαδή όμοιος του κόσμου. Στην περίπτωση της Παλαιάς διαθήκης επειδή ο άνθρωπος ντρέπεται τον ντύνει ο Θεός. Στην αρχαίο Ελληνική παράδοση, ο άνθρωπος ντύνεται μόνος του επειδή κρυώνει. Στην βίβλο η γνώση συνιστά γεγονός καθοριστικό του ανθρώπου ως ανθρώπου. Εδώ ο άνθρωπος δεν είναι απλώς ένα νοήμων ζώο, όπως στην Ελληνική αντίληψη. Η γνώση βγάζει το άνθρωπο από τον παράδεισο και τον εκθέτη στην Γη. Άρα η γνώση συνιστά την εγκόσμια μοίρα του ανθρώπου, το πεπρωμένο του. Είναι ένα όν που όχι μόνο βαίνει στην γη αλλά την υπερβαίνει, λόγω του ότι η «αρχή» του βρίσκεται αλλού. Συνεπώς ζει την ζωή του ως έκπτωτος.
Αντίθετα η γνώση της Ελληνικής μυθολογίας βγάζει τον άνθρωπο από τα σπήλαια και τον θέτει στην πόλη. Άρα πρόκειται περί του όντως που από «φύση»γίνεται ιστορία. Θα πρέπει όμως σε αυτό το σημείο να αναφέρω, πως σύμφωνα επίσης και με την μετέπειτα αρχαιοελληνική μεταφυσική άποψη (βλέπε Πυθαγόρειους, Ορφισμό, Πλάτωνα κ.λ.π) ο άνθρωπος έχει υπερκόσμια αρχή : «Της Γης παιδί είμαι και του έναστρου Ουρανού. Το γένος μου είναι βεβαίως ουράνιο». Αυτή η θέση εκφράστηκε κυρίως με τον Ορφισμό στον Ελληνικό κόσμο, εισάγοντας το στοιχείο του μυστικισμού και του δυϊσμού ψυχής-σώματος, του πνεύματος και ύλη. Επιστρέφοντας στην διαφορές της Αρχαιοελληνικής και της Ιουδαϊκής παράδοσης, μυστικισμού και του Πριν τους Ορφικούς, και σύμφωνα με την Ομηρική άποψη, η ψυχή ήταν μια σκιά που εγκατέλειπε τον νεκρό τη στιγμή του θανάτου για να οδηγηθεί στο Βασίλειο του Άδη. Οι Ορφικοί υποστήριζαν ότι η ψυχή είναι αυτό που υποκινεί τον άνθρωπο, η αρχή όλων, ενώ το σώμα η φυλακή της ψυχής, κάτι που πέρασε και στον Χριστιανισμό. Πίστευαν ότι η ψυχή είναι θεϊκή και ενσαρκώνεται στην Ελληνική αντίληψη την ενοχή της γνώσεως την παίρνει επάνω του ο Προμηθέας, ενώ ο άνθρωπος χρησιμοποιεί την γνώση προς όφελος του.
Ο Προμηθεικός άνθρωπος είναι αυτός που αναπτύσσει τις «τέχνες» ώστε να καταστήσει πιο άνετη την διαβίωση του. Για αυτό υπάρχει και παραλληλία ανάμεσα στον Προμηθέα και στον Ηρακλή. Ο Προμηθέας χρησιμοποιεί την δύναμη του μυαλού του για να παράγει έργο. Για την ίδια παραγωγή έργου ο Ηρακλής χρησιμοποιεί την μυική του δύναμη.
Η αμαρτία στην Παλαιά διαθήκη μαρτυρεί την απομάκρυνση από τα μέτρα και τις εντολές του Θεού. Αντίθετα στην αρχαίο Ελληνική κοσμοαντίληψη η ύβρις συντελείται όταν υπάρχει εκούσια απομάκρυνση από τα μέτρα του ανθρώπου. Όταν δηλ. ο άνθρωπος αποπειραθεί την υπέρβαση των ορίων της θνητότητας του. Η αμαρτία προκύπτει από την θεοκεντρική αντίληψη. Η ύβρις προκύπτει από την ανθρωποκεντρική αντίληψη.
Ωστόσο οι δύο έννοιες δεν είναι άσχετες μεταξύ τους εφόσον αφορούν αμφότερες τόσο τον Θεό όσο και τον άνθρωπο. Στην Θεοκεντρική αντίληψη η σχέση είναι αμαρτωλού- αναμάρτητου. Στην ανθρωποκεντρική είναι θνητού – αθανάτου. Η σχέση αυτή είναι εφικτή εφόσον μόνο ο άνθρωπος μπορεί να σκέπτεται διαθέτει αυτογνωσία και δρα ως Θεός.
Η γνώση της θνητότητας αφενός οριοθετεί τον άνθρωπο, και αφετέρου ξεχωρίζει τον άνθρωπο από το υπόλοιπο ζωικό βασίλειο οριοθετώντας όλες τις άλλες. Είναι η συνειδητοποίηση του πεπερασμένου σε σχέση με το άπειρο, του Θεϊκού με το ανθρώπινο, άρα σηματοδοτεί τον πνευματικό άνθρωπο και τις μεταφυσικές του ανησυχίες.
Με την γνώση αυτή ο άνθρωπος αποκτά εκείνη την πνευματική δύναμη η οποία υπερβαίνει κάθε άλλη φυσική δύναμη, για αυτό και στο τέλος αυτός ο αδύναμος και ο γυμνός υποτάσσει τις φυσικές δυνάμεις όσο ισχυρές και εάν είναι.
Αυτή του η ικανότητα του γεννά την ικανότητα να γίνει Θεός. Ο άνθρωπος όμως είναι υπαρξιακά πεπερασμένος σε σχέση με την αιωνιότητα από την οποία προήλθε για αυτό τον λόγο καθίσταται εν τέλη θύμα και τιμωρείται.
Με την γνώση ο άνθρωπος τον καθίσταται ικανός να έχει αντίληψη του χρόνου και κυρίως της θνητότητας του. Σε αυτή την γνώση υποκρύπτεται το οντολογικό πρόβλημα της ανώτερης ανθρώπινης φύσης που αφυπνίζεται από την ζωώδη κατάσταση των ενστίκτων, σε ένα αυτόνομο όν που δημιουργεί με την γνωσιολογική του ικανότητα την ιστορία και τον πολιτισμό. (3)

Ο κάθε άνθρωπος επαναλαμβάνει ξεχωριστά τις πρώτες στιγμές της ζωής του την ίδια αγωνία με αυτή της ανθρωπότητας στα πρώτα της βήματα...
Αυτό γίνεται κάθε φορά που ο κάθε ένας από εμάς την στιγμή της γέννησης του έρχεται σε ύπαρξη, ξένος γυμνός και απροστάτευτος, κλαίγοντας λόγω της απώλειας της μακαριότητας και της ευδαιμονίας της μητρικής μήτρας . Το «να υπάρχεις» αποτελεί το ύψιστο θαύμα, μία μοναδική ευκαιρία παρόλες τις δυσκολίες της επιβίωσης. Δημιουργεί όμως ταυτόχρονα την συνθήκη του αναπόφευκτου και του τέλους της ζωής. Η ύπαρξη γεννάει την χαρά και η χαρά την αγωνία. Όπως αναφέρει ο Καζαντζάκης: «Eυτύς ως γεννηθούμε, αρχίζει κι η προσπάθεια να δημιουργήσουμε, να συνθέσουμε, να κάμουμε την ύλη ζωή' κάθε στιγμή γεννιούμαστε. Γι' αυτο πολλοί διαλάλησαν: Σκοπός της εφήμερης ζωής είναι η αθανασία.
....Υπάρχει νίκη; Υπάρχει νικημός; Το σώμα μας θα σαπίσει, θα ξαναγυρίσει στο χώμα, μα Εκείνος που μια στιγμή το διαπέρασε τι θα γίνει;
....Το βαθύ, ανθρώπινο χρέος μας είναι όχι να ξεδιαλύνουμε και να φωτίσουμε το ρυθμό της πορείας του Θεού, παρά να προσαρμόσουμε, όσο μπορούμε, μαζί του το ρυθμό της μικρής, λιγόχρονης ζωής μας.
Ένας βώλος λάσπης είναι η ανθρωπότητα, τέτοιος βώλος λάσπη είναι ο καθένας μας. Ποιο είναι το χρέος μας; Να μαχόμαστε ν' ανθίσει ένα μικρό λουλούδι απάνω στο λίπασμα τούτο της σάρκας και του νου μας..».

Το διαβάσαμε από το: Ο "Mυστικός" κήπος της Γνώσεις ... http://thesecretrealtruth.blogspot.com/2013/01/m_26.html#ixzz4NjXYhQyw

Η ΨΥΧΙΚΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

Αποτελεί αναμφισβήτητο γεγονός η διαπίστωση ότι επί χιλιάδες χρόνια, ανάμεσα στις δοξασίες των ανθρώπων, κυρίαρχη διάσταση κατέχει η προσήλωση στην ιδέα της αθανασίας της ψυχής. Από αυτή τη δήλωση συνάγεται το συμπέρασμα ότι η ψυχική αθανασία ή Παλιγγενεσία όπως απεκαλείτο από τους προγόνους μας, αντίληψη σύμφωνα με την οποία η ψυχή είναι άφθαρτη και παραμένει αναλλοίωτη και μετά τον λεγόμενο θάνατο ή μετάσταση του σώματος, του θνητού της δηλαδή περιβλήματος, δεν είναι ούτε πρόσφατη, ούτε βέβαια και παρωχημένη. Ανάγεται ιστορικά στο απώτατο παρελθόν, η προέλευσή της προέρχεται από την αρχέγονη αρχαιότητα, συνυφασμένη με τα καίρια υπαρξιακά ερωτήματα τα οποία διακατέχουν την ανθρώπινη ύπαρξη, ίσως ακόμη και από κτίσεως κόσμου. Συνδέεται δε άμεσα, λόγω της φύσεώς της, με τα υπαρξιακά και μεταφυσικά ερωτήματα τα οποία προβληματίζουν την ανθρώπινη ύπαρξη. Και αυτό είναι απόλυτα λογικό, αφού η απάντηση σε ένα τέτοιο κρίσιμο όσο και θεμελιώδες ερώτημα, παρέχει αλλυσιδωτά απαντήσεις σε μία σειρά από καίρια ζητήματα σχετιζόμενα με την προέλευση, τον σκοπό της ανθρώπινης ζωής, και την τελική κατάληξή της. Το τρίπτυχο του Εγώ, της ανθρώπινης δηλαδή υποστάσεως, συνίσταται σε πνεύμα, σώμα και ψυχή. Το τρίτο από αυτά τα συστατικά στοιχεία της ζώσης υπάρξεως, είναι Θεϊκό και αθάνατο.

Η πεποίθηση ότι η ψυχή είναι άφθαρτη, αντιπροσωπεύοντας την αθάνατη υπόσταση του ανθρώπου, αποτελεί μία από τις θεμελιώδεις αρχές των Μυστών οι οποίοι διαιωνίζουν την πανάρχαια μυστηριακή παράδοση. Σε αυτή ακριβώς την αρχή, εδραιώνεται και ο Νόμος της Μετενσαρκώσεως. Ένας νόμος ο οποίος πρεσβεύει την επιστροφή της πνευματικής αρχής σε ένα νέο σαρκικό, θνητό, περίβλημα.

Οι Μυστηριακοί θεσμοί, με προεξέχοντες αυτόν των Ορφικών Μυστηρίων και εκείνον της Ελευσίνος, αποτελούσαν τελετουργικά δρώμενα. Διαρθρώνονταν στα Ελάσσονα (ή μικρά) Μυστήρια, κατά τη διάρκεια των οποίων λάμβαναν χώρα προκαταρκτικοί καθαρμοί, ενώ επακολουθούσε η συμβολική απεικόνιση της καταβάσεως της ψυχής στην υλική ουσία, στο σώμα, καθώς και η περιγραφή των δοκιμασιών που υφίσταται, εξαιτίας αυτής της ενώσεως με τον υλικό παράγοντα. Αντιθέτως, τα Μείζονα Μυστήρια, αποσκοπούσαν στο να καταστήσουν τον μυούμενο γνώστη της καταστάσεως εκείνης που επιφέρει την ψυχική ευφορία, η οποία επιτυγχάνεται όταν η αείζωη ψυχική ουσία αποδεσμευθεί από την κατώτερη υλική φύση.

Την αθανασία της ψυχής πρέσβευαν ήδη πρώτοι οι Πελασγοί, μέσω των θρησκευτικών τους αντιλήψεων, κάνοντας λόγο για πέραν του θανάτου ζωή. Στα Ελευσίνια Μυστήρια, κατά την διεξαγωγή της Μυήσεως στο Τελεστήριο, οι μυούμενοι, εν μέσω αμυδρου φωτός, έβλεπαν παραστάσεις από την μετά θάνατον ζωή, προερχόμενες τόσο από τα Ηλύσια Πεδία, όσο και από τον ζοφερό Άδη.

Αρχικά, θα πρέπει να μας προβληματίσει ένα επιτάφιο επίγραμμα Ιεροφάντου, στο οποίο όπως συνάγεται από την Αρχαιολογική Εφημερίδα (1883, σελ. 81) αναφέρονται τα ακόλουθα: "Ωραία πραγματικά απόκρυφη διδασκαλία (μας μεταβιβάσθηκε) από τους Θεούς. Ότι ο θάνατος, όχι μόνο δεν είναι επιζήμιος για τους ανθρώπους, αλλά αντίθετα είναι ωφέλιμο πράγμα". Πρόκειται για μία επιγραφή, η οποία σαφέστατα αναφέρεται στην αντίληψη της διαιωνίσεως του βίου και μετά την μετάσταση του σώματος, ένα οριακό γεγονός που δίνει τέλος στην ανθρώπινη ύπαρξη, υπό τη γήϊνη-φθαρτή της μορφή.

Το Αθάνατο είναι θνητό. Το θνητό είναι αθάνατο. Ο θάνατος είναι αθάνατη ζωή για τους θνητούς. Για τους αθάνατους, η θνητή ζωή είναι θάνατος", διατείνεται ο φιλόσοφος Ηράκλειτος, ο αποκαλούμενος και "σκοτεινός" (και αυτό διότι το "Περί Φύσεως" σύγγραμμά του απευθυνόταν μόνο σε μυημένους, γi' αυτό και το νόημά του ήταν στριφνό και συνεπώς "σκοτεινό", δυσνόητο για τους αδαείς περί της ουσίας των μυστηρίων). Ο ίδιος φιλόσοφος και μύστης αναφέρει ότι 'Το ίδιο πράγμα είναι ο ζωντανός και ο νεκρός, ο ξύπνιος και ο κοιμισμένος, ο νέος και ο γέρος. Γιατί τα πρώτα αφού αλλάξουν κατάσταση, γίνονται τα δεύτερα και αυτά πάλι όταν αλλάξουν κατάσταση γίνονται τα πρώτα"(Diels, I). 

Πρόκειται ευκρινώς περί μίας φιλοσοφικής ενατενίσεως του ζητήματος της ψυχικής αθανασίας, η οποία μας παρέχει με σαφήνεια την αντίληψη των μυημένων στα αρχαία μυστήρια περί της εννοίας την οποία προσλαμβάνουν οι όροι "θάνατος" και "ζωή", οι τόσο σχετικοί σε περιεχόμενο, από ουσιαστικής απόψεως για όσους δύνανται να δουν την βαθύτερη έννοια των πραγμάτων, σύμφωνα με το προαιώνιο εξελικτικό σχέδιο που διέπει κάθε κοσμική δημιουργία.

Ανατρέχοντας στους ακατάλυτους φυσικούς νόμους, οι οποίοι διέπουν κάθε Κοσμική έκφανση, όντας διακρινόμενη από μία ακατάβλητη ισχύ, καθίσταται αντιληπτό ότι καμμίας υλικής φύσεως μορφή αλλά και κανενός είδους ενέργεια δεν υπόκειται σε οριστικό αφανισμό. Απλά υπόκειται σε αέναες μεταβολές, υφίσταται διάφορους μετασχηματισμούς, επιβεβαιώνοντας τη θεμελιώδη αρχή του Ηρακλείτου 'Τα πάντα ρει". Τίποτε στο κοσμικό βασίλειο δεν αφανίζεται, δεν πεθαίνει, υπόκειται όμως σε μορφική μεταβολή. Με γνώμονα αυτήν την αρχή, θα μπορούσαμε να ισχυρισθούμε ότι τα πάντα βρίσκονται σε ένα διαρκές γίγνεσθαι. Τα πάντα υπόκεινται στον νόμο της μεταβολής, τίποτε δεν παραμένει αμετάβλητο. Παράλληλα όμως δεν υφίσταται κανένα υλικό δημιούργημα το οποίο να αποτελεί μία ύπαρξη ολοκληρωτικά καινούργια. Κάθε έκφανση στο σύμπαν ανάγεται ως προς τα συστατικά της στοιχεία σε μία ανασύνθεση αρχών.Σε αυτή ακριβώς τη διαπίστωση προέβη και ο μέγας φιλόσοφος και επιστήμων Θαλής, όταν αποφαινόταν 'Τίποτε δεν διαφέρει ο θάνατος από τη ζωή" (Διογένους Λαερτίου Βίοι Φιλοσόφου, I, 35).

Συνεπώς, με βάση τα όσα αναφέρθηκαν, επέρχεται η διαπίστωση ότι καμμία από τις μορφές που έρχεται σε εκδήλωση στη φύση δε συνιστά μία νέα δημιουργία. Αντίθετα, αποτελεί μία αναδημιουργία, καθώς συντίθεται από προαιώνιες αρχές και στοιχεία τα οποία ουδέποτε καταστράφηκαν, απλώς υπέστησαν μία διαδικασία μεταστοιχειώσεως. Εφ’ όσον λοιπόν υφίσταται μία μεταλλαγή και κατ’ επέκταση εξέλιξη των υλικών δημιουργημάτων, και κατ' ακολουθία και του φυσικού-υλικού φορέα του ανθρώπου (σώμα), τότε είναι λογικό και απολύτως παραδεκτό ότι θα επέρχεται και μία εξελικτική μεταβολή και του ψυχικού φορέα ο οποίος ζωογονεί την ύλη.

Πριν υπεισέλθουμε στην ουσία του εξεταζομένου ζητήματος, ας επιχειρήσουμε μία ετυμολογική ανάλυση της λέξεως "ψυχή". Θα διαπιστώσουμε ότι προέρχεται από το ρήμα "ψύχω", το οποίο σημαίνει "φυσώ’αλλά και "αναπνέω". Έτσι, η ψυχή κατά τούς Ομηρικούς χρόνους, αποκτά την έννοια της ζωτικής δυνάμεως. Συνεπώς, κατ’ αυτή την αντίληψη, η ψυχή εισέρχεται στο σώμα καθιστώντας το έμβιο ον, με την πρώτη αναπνοή, εγκαταλείπει δε αυτό με την τελευταία αναπνοή. Πνεύμα και ψυχή, αυτές είναι οι ενεργειακές δυνάμεις οι οποίες καθιστούν τη ζωή ενσυνείδητη. Συνεπώς ο άνθρωπος πρωτίστως αποτελεί μία πνευματική οντότητα, η οποία καθ’ όλη τη διάρκεια της υπάρξεώς της, στο γήινο επίπεδο, χρησιμοποιεί ένα θνητό περίβλημα για την ανάπτυξή της. Γι’ αυτό ακριβώς τον λόγο, συχνά αποδίδεται στο σώμα ο χαρακτηρισμός "όχημα της ψυχής". Ασφαλώς επ’ αυτού δεν είναι καθόλου τυχαίος ο ισχυρισμός του Πλουτάρχου ο οποίος στα "Ηθικά" (163 Ε) αποφαίνεται ότι: "Ψυχής γap όργανον το σώμα". Ο δε Ισοκράτης στον "Περί Αντιδόσεως" λόγο του (180) αναφέρει ότι Ή φύση, μας δημιούργησε με σώμα και ψυχή...της μεν ψυχής έργο είναι να σκέπτεται...του δε σώματος να εκτελεί τις αποφάσεις της ψυχής".Στο ίδιο πνεύμα κινείται και η άποψη του Πλάτωνος στον "Μένωνα" (81 β) όπου υποστηρίζει ότι: Ή ψυχή του ανθρώπου είναι αθάνατη και συμβαίνει άλλοτε μεν να τελειώνει -την επίγεια παρουσία της-, πράγμα που ως γνωστάν οι άνθρωποι το ονομάζουν θάνατο, άλλοτε να ξαναγιεννιέται, αλλά ποτέ δεν χάνεται". Την ίδια αντίληψη προβάλλει και στον "Γοργία" (524Β) όπου ισχυρίζεται ότι Ό θάνατος δεν είναι τίποτε άλλο, παρά ο χωρισμός δύο πραγμάτων του ενός από το άλλο, δηλαδή της ψυχής από το σώμα".

Υπό μία γενική έννοια, κυριαρχεί η αντίληψη ότι η ψυχή κατά την επίγεια παρουσία της εξελίσεται μέσω των πράξεων του ατόμου φορέα της. 'Οταν αυτός ο ψυχικός φορέας επιτελέσει την εκπλήρωση της αποστολής του, τότε η ψυχή τον εγκαταλείπει, και μεθιστάμενη εκ νέου στο ουράνιο πεδίο, αναμένει την επανενσάρκωσή της σε ένα νέο υλικό φορέα, προκειμένου να συνεχίσει το έργο της προς την ηθική τελειοποίηση στο γήϊνο και πάλι επίπεδο. Όταν αντίθετα μία ψυχή ενσαρκώνεται, εγκαταλείπει το υπερπέραν και αποχωρίζεται από μία οικογένεια ψυχών, ενώ όταν επέρχεται ο λεγόμενος θάνατος, εισέρχεται εκ νέου στο ουράνιο πεδίο, απ’ όπου άλλωστε έλκει και την προέλευσή της. Εάν η ψυχή κατά την γήϊνη παρουσία της κατόρθωσε να ανελιχθεί σε ικανοποιητικό βαθμό, εκδηλώνοντας τις μέγιστες πνευματικές δυνάμεις, τότε επέρχεται η ολοκλήρωση της αποστολής της και μετά την διάλυση του ανθρώπινου οργανισμού, όντας ευρισκόμενη στην υπέρτατη βαθμίδα της εξελικτικής ανελίξεως (Θέωση), μεταβαίνει στα Ηλύσια Πεδία, έναν ουράνιο χώρο ο οποίος ανταποκρίνεται στην ποιοτική της κατάσταση. Αντίθετα, εάν η τελείωση δεν πραγματώθηκε κατά την διάρκεια του ενσαρκωμένου βίου της, τότε η ψυχή μεθίσταται στον Άδη.

Πλατων, Τιμαιος

Το εκπαιδευτικό έργο που χαρακτηρίζει τη δόμηση της ψυχικής προσωπικότητας, δεν παύει να διεξάγεται κατά τη διάρκεια που η ψυχή παραμένει στο ουράνιο πεδίο. Απλά προσλαμβάνει διαφορετικές εκφράσεις από αυτές με τις οποίες εκδηλώνεται κατά την επίγεια παρουσία της, εκδηλώσεις οι οποίες δεν είναι αντιληπτές με τις αντικειμενικές αισθήσεις. Κατά τον Πλάτωνα, η ψυχή ενσαρκώνεται, μέχρι να επέλθει η τελειοποίησή της, κατά μέσο όρο 777 φορές. Κάθε δε πλήρης κύκλος ενσαρκώσεώς της, διαρκεί κατά μέσον όρο 144 έτη και ακολούθως καλείται εκ νέου να εμψυχώσει έναν υλικό φορέα. Οπωσδήποτε, εάν αποδεχόμαστε την αθανασία της ψυχής μετά τη μετάσταση, ευνόητο είναι ότι θα πρέπει να αποδεχθούμε ότι η αθάνατη υπόστασή της υφίσταται και προ της γεννήσεως. Ο Πλάτων μάλιστα στον 'Τίμαιο"προσδιορίζει και τον σαρκικό φορέα εντός του οποίου θα ενσαρκωθεί η ψυχή, ανάλογα με την πορεία της στον πρότερο βίο. Οι δειλοί θα γίνουν γυναίκες, οι επιπόλαιοι πουλιά, οι αμαθείς άγρια ζώα, ενώ οι διεφθαρμένοι ερπετά.

Καθόλου τυχαία, η ψυχή αποκαλείται ως "ο εσωτερικός άνθρωπος" (Πολιτεία, IX, 589Α). Το καθήκον της ψυχής επικεντρώνεται στο να καταστήσει εφικτό να διεισδύσουν οι αμετάβλητοι νόμοι της Αρμονίας μέσα στο σώμα, νόμοι οι οποίοι κυριαρχούν στον ουρανό. Ο Πλάτων στον 'Τίμαιο" (90 Γ-Δ) υποστηρίζει ότι αρχικά η ψυχή κατοικεί σε ένα άστρο και όταν αποφασισθεί κατέρχεται σε ένα σώμα. Από αυτή την εξ ιστόρηση συνάγεται η διαπίστωση ότι η ψυχή ως προϋπάρχουσα είναι αρχαιότερη του σώματος.

Θα πρέπει λοιπόν να φροντίζουμε ιδιαιτέρως την ψυχική αγωγή και καλλιέργεια, αφού όπως δηλώνει ο Πλάτων στο Συμπόσιο" (209Α), η ψυχή αποτελεί την πηγή της γνώσεως. Έτσι ο ψυχικός παράγοντας αναδεικνύεται σε ένα θεϊκό δώρο, είναι το θείο πνεύμα μέσα στην ανθρώπινη φύση, ο δαίμων εκείνος που πρέπει να κατευθύνει τον άνθρωπο σε κάθε πράξη του, ισχυρίζεται και πάλι ο Πλάτων στον "Τίμαιο" (90Α). Τον κυρίαρχο ρόλο του δαίμονος της ψυχής, όπου δαίμων είναι το πνεύμα, υποδηλώνοντας την αφύπνιση και εγρήγορση του Εσώτερου Εαυτού, διαπιστώνουμε στην περίπτωση του Σωκράτη, ο οποίος ανήγαγε κάθε πράξη του στις παρορμήσεις ή στις αποτροπές που δεχόταν από το δαιμόνιο που έδρευε στον Ναό της ψυχής του.

Ορφικά Μυστήρια και Ψυχη

Τα πρώτα επίσημα στοιχεία για την αθανασία της ψυχής, ενυπάρχουν στα Ορφικά Μυστήρια, τα οποία αποτελούν το υπόβαθρο όλων των Ελληνικών Μυστηρίων. Σύμφωνα με τις ορφικές κοσμογονικές αντιλήψεις, ο άνθρωπος δημιουργήθηκε από την τέφρα των κατακεραυνωμένων Τιτάνων, γι' αυτό και διαθέτει θνητή υπόσταση. Ωστόσο όμως, της κεραυνοβολήσεως των Τιτάνων, προηγήθηκε ο εξ’ αυτών κατασπαραγμός των σαρκών του Διονύσου, γεγονός στο οποίο οφείλεται και η θεϊκή πτυχή της ανθρώπινης προελεύσεως. Με τον διαμελισμό του Διονύσου, επήλθε και ο κατακερματισμός της Θεϊκής ουσίας στις επιμέρους εκφράσεις και μορφές του Κοσμικού Όλου. 

Στον άνθρωπο επομένως συνυπάρχει τόσο το θνητό-τιτανικό, όσο και το αθάνατο-Θεϊκό στοιχείο, τα οποία εκφράζονται από το σώμα και την ψυχή αντίστοιχα. Η συμπεριφορά της ψυχικής προσωπικότητας δεν είναι ανεξέλεγκτη, υπόκειται σε αρχές και κανόνες, καθώς οι Θεοί θέσπισαν τον Νόμο της Ειμαρμένης ή Νόμο της Ανταποδοτικής Δικαιοσύνης. Σύμφωνα με τον Νόμο αυτό, ο οποίος έχει απαρέγκλιτη ισχύ, και εφαρμόζεται έναντι των πάντων, σε έκαστο αποδίδεται αυτό ακριβώς που του αξίζει, σύμφωνα με τα έργα του. Η δε διάπραξη ανομημάτων, επιδέχεται εξιλέωση μόνο δια της διαπράξεως αντιστοίχως αξιόλογων θετικών πράξεων. Η διαδικασία της κρίσεως των έργων τα οποία σχετίζονται προς την ψυχική προσωπικότητα. ονομάσθηκε ψυχοστασία, κατά την οποία η ψυχή του ετοιμοθανάτου ζυγιζόταν, ενώπιον δικαστών (Αίαντας, Αιακός, Ραδάμανθυς), σύμφωνα με τις αντιλήψεις πάντοτε που επικρατούσαν στα αρχαία Μυστήρια, και αποφαίνονταν σε σχέση προς αυτήν. Αξίζει να αποδωθεί έμφαση στο γεγονός ότι στον Πλατωνικό Ταργία"εκφράζεται αυτή η αντίληψη της ψυχοστασίας κατά τρόπο έκδηλο. Συγκεκριμένα αναφέρεται ότι οι υποχθόνιοι δικαστές του Άδη θα εξετάσουν την ψυχή γυμνή, αποστερημένη από το θνητό της περίβλημα που τη συσκοτίζει. Περί της Ειμαρμένης, ο ατομικός φιλόσοφος Λεύκιππος (Αέτιος 1, 24, 4) αναφέρει τα ακόλουθα: 'Τα πάντα γίνονται κατ' αναγκαιότητα, την αναγκαιότητα δε αυτή ονομάζουμε ειμαρμένη".

Κοινή ήταν η αντίληψη στους Ορφικούς μυσταγωγούς (Λίνο, Ορφέα, Μουσαίο κ.α.) αλλά και στους μεταγενέστερους Πυθαγορείους φιλοσόφους, ότι η ψυχή προϋπάρχει του σώματος και επιζεί της μεταστάσεως αυτού. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να τονισθεί ότι ο Πυθαγόρας απέδωσε στην ψυχή ηθική σημασία. Ο Πορφύριος (DK 14, 8α) στον Βίο του Πυθαγόρα, αναφέρει τα ακόλουθα: "Πρώτα λέει (ο Πυθαγόρας) ότι η ψυχή είναι αθάνατη, ύστερα ότι μεταβάλλεται σε άλλα είδη ζωντανών όντων κι ακόμα, ότι όλα ξαναγίνονται σύμφωνα με περιοδικές κινήσεις. Κι όλα τα ζωντανά και έμψυχα είναι συγγενή".

Ορφικοι Μυστες και Ψυχη

Οι Πυθαγόρειοι απέδιδαν ιδιαίτερη έμφαση στην ψυχική καθαρότητα, την οποία επετύγχαναν τόσο καταφεύγοντας στην μέθοδο των σωματικών αποχών, όσο και μέσω της μουσικής τέχνης, η οποία μέσω της αρμονικής της διαστάσεως, καθορίζει το ήθος της ψυχής. Κάτω από αυτή τη θεώρηση, η ψυχή, κατά τους Πυθαγόρειός φιλοσόφους, αποτελούσε παράγοντα αρμονίας, αλλά και εξισορροπήσεως μεταξύ δυνάμεων αντιθέτων τα οποία ενυπήρχαν στο σώμα. Η ίδια αντίληψη εκτίθεται, μεταγενέστερα, και στον πλατωνικό διάλογο "Φαίδων1' (85ε-86δ), όπου ο Σιμμίας ισχυρίζεται ότι η ψυχή συνιστά αρμονία των αντιθέσεων οι οποίες συνθέτουν το σώμα. Από την αντίληψη της ανωτερότητος της ψυχής, απέρρευσε μάλιστα και η Ορφική αντίληψη, σύμφωνα με την οποία το σώμα αποτελεί για την ψυχή μία ασφυκτική φυλακή, είναι το σήμα, δηλαδή ο τάφος που περιορίζει τραγικά τη δράση της ψυχικής προσωπικότητας. Επομένως, κατά τους Ορφικούς φιλοσόφους, η Αληθινή Ζωή εκκινά μετά τον διαχωρισμό της ψυχής από τα δεσμό του σώματος. 

Όπως μας πληροφορεί ο νεοπλατωνικός φιλόσοφος Πρόκλος ("Τίμαιος", Ε'), οι Ορφικοί μύστες διατύπωναν την ακόλουθη ευχή: "Κύκλου τ' αν λήξαι και αναπνεύσαι κακότητος", η οποία είναι ευχή απαλλαγής της ψυχής από το μαρτύριο των ενσαρκώσεων, ούτως ώστε να αναπνεύσουν από την ανθρώπινη κακία. Μέρος μάλιστα της διαδικασίας της νεκρικής τελετής, στον κύκλο των Ορφικών φιλοσόφων, ήταν η απόθεση στα χέρια των μεταστάντων, μίας μικρής πλάκας, προερχομένης από χρυσό, επί της οποίας χαράσονταν τα ακόλουθα λόγια: "Αυτάμ εμοί γένος ουράνιον". Επρόκειτο για μία σαφή δήλωση της ουράνιας καταγωγής του ανθρώπου.

Περί της αντιλήψεως της Θεϊκής καταγωγής της ψυχής, συνηγορούν οι Ορφικές πινακίδες της Πετέλιας, στις οποίες ο νεκρός εμφανίζεται να επαίρεται για την ουράνια καταγωγή του, ενώ σε μία άλλη πινακίδα προερχομένη από τους Θουρίους, άλλος μεταστάς, αναφέρεται αορίστως στην πτώση του στο γήϊνο πεδίο, συνεπεία των αδίκων πράξεων και των συστημάτων τα οποία διέπραξε κατά τη διάρκεια του γήϊνού του βίου.

Σύμφωνα με τους Ορφικούς Μύστες, η ψυχή εξέπεσε από το Θεϊκό πεδίο στο γήϊνο, πλήρης λήθης και ανηθικότητας,όπως συνάγεται και από τον Πλατωνικό "Φαιδρό", κατάσταση όμως η οποία δεν είναι οριστική, καθώς μέσα από τον κύκλο των επανενσαρκώσεών της, η ψυχική προσωπικότητα επιζητεί την επανένωσή της με τη Θεϊκή αρχή, από την οποία άλλωστε και προέρχεται. Από όσα εκτέθηκαν, προκύπτει ότι η πίστη στην επανενσάρκωση των ψυχών στο γή'ίνο επίπεδο αποτελούσε μία πανάρχαιη δοξασία, όμως μόνο οι Ορφικοί φιλόσοφοι και μύστες προσέδωσαν ένα περιεχόμενο μυ- στηριακό σε αυτή την αντίληψη. Στη Θεϊκή καταγωγή της ψυχής αναφέρονται με σαφήνεια και οι Ορφικοί Ύμνοι.

Αξίζει να γίνει μνεία στο γεγονός ότι στα Ορφικά η ψυχή αποκαλείται γλυκύ τέκνο του Διός. Συγκεκριμένα, όπως συνάγεται από τα "Ορφέως Αποσπάσματα" (XXIV, Πρόκλου Εις Τίμαιον, (Λ. 2 σ. 124, 33) υπό τον τίτλο "Ο Θεός πατήρ των Ψυχών", αναφέρεται: "Απεκαλείτο δε (η ψυχή) γλυκύ τέκνον του Διός". Και ολίγον, κατόπιν, αφού προεκάλεσε την Θεολογίαν, που παρεδόθη υπό του Θεού, λέγει λοιπόν η ψυχή περί του Διός, ο οποίος εδημιούργησε το σύμπαν. "...εν μέσω των διανοιών του πατρός, κατοικώ εγώ η ψυχή, που εμψυχώνω τα πάντα με την θερμότητα. Διότι έθεσε τον μεν νουν εντός της ψυχής, την δε ψυχήν εντός του οκνηρού σώματος, ημάς (τον νουν και την ψυχήν) εγκαχέστησεν ο πατήρ των ανθρώπων και των Θεών".

Μετενσαρκωση στην Αρχαια Ελλαδα

Από την παράθεση των ανωτέρω, καθίσταται αντιληπτό ότι η Ψυχή είναι άϋλη και αόρατη, αποτελεί δε τμήμα της Συμπαντικής ψυχής. Μία φάση δε των Ορφικών τελετουργιών, των τόσο μεστών σε περιεχόμενο αλλά και σε συμβολισμούς, περιελάμβανε και την Τελετή του Τροχού, κατά την οποία ο Ιεροφάντης κατηχούσε τους μυουμένους σχετικά με την εσωτερική αντίληψη της επανενσαρκώσεως της ψυχής. Επίσης, αξίζει να τονισθεί ότι κατά την μεγάλη Εορτή των Ανθεστηρίων, η ψυχή αναδυόταν συμβολικά από ένα πιθάρι που αντιπροσώπευε τον τάφο, ένα τελετουργικό δρώμενο το οποίο είναι πρόδηλο ότι έλκει την καταγωγή του από τις εσώτερες Ορφικές παραδόσεις. Η Ψυχή επιπροσθέτως, ασκεί καθοδηγητικό ρόλο, έχει δηλαδή προορισμό όχι να υποτάσσεται και να υπακούει, αλλά να οδηγεί και να άρχει, όπως αναφέρει ο Πλάτων στον "Φαίδωνα" (80.α). Κατά τον Όμηρο, η ψυχή ενυπάρχει στο σώμα, ενώ όταν επέρχεται ο θάνατος, η ψυχή αποσύρεται στον Άδη, όπου και κινείται σαν μία άϋλη σκιά. Για τους Ορφικούς φιλοσόφους, όπως αναφέρθηκε, η ψυχή αποτελεί “πραγματικό ον Θείας φύσεως και αθάνατον ειμαρμένης". Τα Ορφικά Μυστήρια δίδασκαν ότι μόλις η ψυχή απαλλαγεί από το σώμα, εφ’ όσον διήγαγε βίο αγαθό, ανέρχεται σε Ανώτερους Κόσμους, τελειοποιηθείσα, ενώ στην αντίθετη περίπτωση μετενσαρκώνεται, έως ότου ανελιχθεί. Η ψυχή, ανερχόμενη την διαβαθμισμένη εξελικτική κλίμακα των θνητών, ημιθέων, Θεών,ανελίσεται σε ανώτερα πνευματικά στάδια, φθάνοντας τελικά στην ιδεώδη κατάσταση της γαλήνης και της ευδαιμονίας. Δια των διαδοχικών της εξαγνισμών και ανελίξεων, η ψυχή κατορθώνει να αποκτήσει έναν πνευματικό και πλέον υλικό οργανισμό, δια του οποίου ανέρχεται στην ουράνια κλίμακα. Ο μυσταγωγός Πλούταρχος, μυημένος στα Δελφικά Μυστήρια, στο έργο του "Βίοι Παράλληλοι" (Ρωμύ- λος, 28) δικαιώνει αυτή την αντίληψη, προσθέτοντας μάλιστα ότι: "Οι ψυχές. πολύ φυσικά και σύμφωνα με τη Θεία δικαιοσύνη, μεταβάλλονται από ανθρώπους σε ήρωες, από ήρωες σε ημιθέους και από ημιθέους σε Θεούς, αν καθαριστούν και εξαγνιστούν τελείως, αποβάλλοντας κάθε τι που είναι θνητό και που υπόκειται σε πάθη".

Οι Πυθαγόρειοι, όπως αναφέρεται στα “Χρυσά Έπη του Πυθαγόρα", θεωρούσαν ότι μετά το θάνατο και την απαλλαγή από το θνητό περίβλημα, αναδεικνύεται η άφθαρτη υπόσταση του ανθρώπου, επί της οποίας ο θάνατος δεν έχει κυριαρχία. Περί της ψυχικής αθανασίας αποφαίνεται όμως και ο Εμπεδοκλής, στο σύγγραμμά του "Καθαρμοί", όπως άλλωστε και ο Ηράκλειτος, ο οποίος μάλιστα κάνει λόγο για εξωτερικό και εσωτερικό -ψυχικό- φως. Ο "σκοτεινός" Εφέσιος φιλόσοφος ακόμη υπεστήριζε ότι η γνώση της ψυχής έχει άμεση συνάφεια με την γνώση της δομής του κόσμου. Ο Εμπεδοκλής συγκεκριμένα, στο προαναφερόμενο έργο του, υποστηρίζει ότι βρίσκεται στα πρόθυρα της απολυτρώσεως από τον κύκλο των γεννήσεων. Σε αυτή την αντίληψη αποδίδεται και η δήλωση "Αθάνατος εγώ κι όμοιος Θεός.. .Τια τους προσωκρατικούς φιλοσόφους και ειδικότερα για τον Αναξι• μένη (6ος αιών π.Χ.), η ψυχή ταυτίζεται με την αρχή της φύσεως. Σύμφωνα με την κοσμοαντίληψη του Αναξιμένους, η ψυχή εκπροσωπεί την κοσμική τάξη, από τις αρχές της οποίας διέπεται και ο άνθρωπος. Ο γνωμικός ποιητής Φωκυλίδης, θεωρεί ότι η μετάσταση αποτελεί την αφετηρία για την Θέωση και αυτό διότι "αφού θα εγκσταλείψουμε το νεκρό σώμα μας εδώ κάτω, θα γίνουμε Θεοί, γιατί μέσα μας κατοικούν ψυχές αθάνατες και αδιάφθαρ- τες".

Ο Ησίοδος ακόμη στη Θεογονία του υπαινίσσεται τη Θεϊκή καταγωγή της ψυχής αλλά ταυτόχρονα επεσήμανε και τη θνητή υπόσταση του ανθρώπου, απευθυνόμενος δε προς τις Μούσες, τις παρότρυνε:

Ησιοδος Θεογονια

‘Υμνήστε των αθανάτων το Ιερό γένος, που αιώνια ζουν, αυτούς που από τη γη γεννήθηκαν και τον έναστρο ουρανό". Την αθανασία της ψυχής, αποδέχονται και άλλες μεγάλες προσωπικότητες της πνευματικής ζωής της αρχαίας Ελλάδας, όπως ο τραγικός ποιητής Σοφοκλής, ο οποίος ενστερνιζόμενος την αντίληψη ότι η ψυχή απελευθερώνεται μόλις αποδεσμευθεί από το σώμα, ισχυρίζεται ότι το πρώτο από τα αγαθά, είναι να μη γεννηθείς (τελειωθείς πλέον και ανερχόμενος σε Ανώτερα Πεδία), το δεύτερο είναι να πεθάνεις όσο το δυνατόν νωρίτέρα”. Έχοντας διαποτισθεί από ανάλογες αντιλήψεις, ο φιλόσοφος Κλεόμβροτος ο Αμβρακεύς, θα οδηγηθεί στην μέλλουσα ζωή, πηδώντας από έναν πύργο, ενώ ο πασίγνωστος φιλόσοφος Ηγησίας ο Πεισιθάνατος ασκούσε τόσο μεγάλη επιρροή στις τάξεις των μαθητών του, ώστε όταν οι αυτοκτονίες αυξήθηκαν σε σημαντικό βαθμό εξαιτίας των κηρυγμάτων του περί της αξίας του θανάτου και την προσδοκία της μελλούσης ζωής, ο Πτολεμαίος ο Φιλάδελφος έκλεισε τις σχολές του προκειμένου να ανασχέσει αυτό το φιλοσοφικό και κοινωνικό φαινόμενο.

’Αλλο σαφές δείγμα το οποίο υποδηλώνει την προσήλωση στην ιδέα της ψυχικής αθανασίας, προέρχεται από χωρία της Οδύσσειας, όπου εμφανίζεται ο Οδυσσέας, κατερχόμενος στον Άδη, να καλεί τις ψυχές των νεκρών, προκειμένου να συναντήσει και να συμβουλευθεί τον Τειρεσία. Στην Οδύσσεια (Λ 489-491), ο Όμηρος παραθέτει τον διάλογο που λαμβάνει χώρα ανάμεσα στον Οδυσσέα και στην ψυχή του μάντη Τειρεσία, σύμφωνα με τον οποίο, η ψυχή του μάντη φέρεται να λέει: "Θα προτιμούσα να είμαι δούλος ενός φτωχού αγρότη, παρά να είμαι των νεκρών του Άδη βασιλιάς". Πρόκειται για μία φράση που υποδηλώνει την απέχθεια της ψυχής του νεκρού προς το ζοφερό βασίλειο του Κάτω Κόσμου.

Κατά την ομηρική περίοδο, κυριαρχούσε η αντίληψη ότι η ψυχή όχι μόνο ζει μετά την μετάσταση, αλλά ότι καταφεύγει στα οστά του νεκρού. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο οι Έλληνες διατηρούσαν την ωμοπλάτη του Πέλοπος, πιστεύοντας ότι είχαν έτσι εξασφαλισμένη και την συμπαράσταση της ψυχής του. Ο Κίμων ακόμη, πολύ αργότερα, έφερε τα οστά του Θησέως στην Αθήνα, διότι κατ’ αυτόν τον τρόπο θεωρούσαν ότι έτσι επετύγχαναν την υπηρεσία και την βοήθεια της ψυχής του σε αντιξοότητες που ανέκυπταν για την Πολιτεία. Ο Ησίοδος μνημονεύει το γεγονός ότι οι Λακεδαιμόνιοι απέκτησαν "μία μεγάλη ανωτερότητα στις μάχες ενάντια στους 7εγεάτες", όταν μετέφεραν από την Τεγέα στην Σπάρτη τα οστά του Ορέστη.

Δεν θα πρέπει επίσης να παραβλεφθεί η παραδοσιακή αντίληψη που διακατείχε τις οικογένειες των νεκρών κατά το απώτατο παρελθόν, ότι τα πνεύματα και οι ψυχές των μεταστάντων της οικογένειας και κατ' επέκταση της φυλής, διατηρούν τους συνεκτικούς τους δεσμούς με τα οικεία τους πρόσωπα. Ασκούν συμβουλευτικό αλλά και προστατευτικό ρόλο επί αυτών, λαμβάνουν μέρος σε πολέμους και αγωνίζονται "υπέρ βωμών και εστιών", πλησίον των ζώντων.Σύμφωνα με τον Πλούταρχο (Θησεύς, παρ. 35) οι Έλληνες είχαν δει στον Μαραθώνα αλλά και στην Σαλαμίνα, την ψυχή του Θησέως να ηγείται του στρατεύματος και να πολεμά κατά των Περσών, διασπείροντάς τους τον φόβο και τον πανικό. 

Άλλο σχετικό παράδειγμα συμμετοχής των ψυχών στα εγκόσμια, ενισχύοντας την αντίληψη της ψυχικής αθανασίας, αντλείται από τον επικό κύκλο του Τρωικού Πολέμου. Στην Ιλιάδα συγκεκριμένα, οι Θεοί και οι Θεές, που συνιστούν ψυχές αναχθείσες στην Θεϊκή Τάξη, τοποθετούνταν άλλες μεν υπέρ των Ελλήνων, άλλες δε υπέρ των Τρώων. Επίσης ανάλογη περίπτωση έχουμε και με το περιστατικό του Κλεισθένους, τυράννου της Συκιώνος, ο οποίος πολεμώντας τον Άργο, φρόντισε να εξασφαλίσει από τη Θήβα τα οστά του Μελανίππου και του Μενεσθέως, δύο επιφανών πολεμικών μορφών του Θηβαϊκού κύκλου, προκειμένου να αντιτάξει τον δυναμισμό της ψυχής τους στον ήρωα του Άργους Άδραστο.

Ανάλογα και οι Έλληνες της Ομηρικής περιόδου καλούσαν τις ψυχές των νεκρών με τα ονόματά τους, κάνοντας γι* αυτούς ειδικές σπονδές με γλυκό κρασί καθώς και με μελόνερο με πασπαλισμένο αλεύρι (Οδ. XI,26).

Από αυτή την περιγραφή, διαφαίνεται ότι οι αρχαιοέλληνες είχαν καθιερώσει τις χοές ως ένα είδος τελετουργικής επικλήσεως, το οποίο συνεδύαζε τον εξευμενισμό με την έκκληση προς τις ψυχές. Οπωσδήποτε όμως υπήρχαν και ειδικές τελετουργίες με ψυχολατρικές διαστάσεις, οι οποίες εκτελούνταν σε Ιερούς χώρους, στα επωνομαζόμενα Νεκυμαντεία, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγεται και το Ψυχοπομπείο του Ταινάρου.

Σύμφωνα με την Αρχαιοελληνική εξ’ άλλου αντίληψη, η ψυχή αφού υποστεί τη διαδικασία της ψυχοστασίας, στη συνέχεια προπαρασκευάζεται για την προσεχή της επανενσάρκωση, για τα δε αδικήματα που διέπραξε, καλείται να αντιμετωπίσει τη Θεά Νέμεση και τις Ερινύες, οι οποίες και την καταδιώκουν ανηλεώς. Κατά την μεταομηρική περίοδο η οποία τελεί υπό την ιδεολογική επίδραση του Ηρωικού στοιχείου, κυριαρχεί η αντίληψη ότι η ψυχή του τεθνεώντος Ήρωος ανελίσσεται, ακολουθώντας την Ατραπό της Θεώσεως.

Πότε όμως και γιατί επέρχεται ο θάνατος και ποιά είναι η αναγκαιότητα που τον επιβάλλει;

Αναμφίβολα ο θάνατος δεν συνιστά παρά το βιολογικό τέλος το οποίο επισφραγίζει είτε μία δυσαρμονική κατάσταση, είτε δίνει τέλος στην κατάρρευση του οργανισμού η οποία επέρχεται από την νέκρωση των περισσοτέρων κυττάρων του, καθώς πλέον δεν είναι σε θέση να τα αντικαταστήσει με την δημιουργία νέων και υγιών. Ο Πλάτων τόσο στον Ύίμαιο" και στον "Θεαίτητο" όσο και στον διάλογο "Φαιδρός", διαπραγματεύεται το ζήτημα της Αθανασίας της Ψυχής: "Κάθε ψυχή είναι αθάνατη, διότι κάθε τι που κινείται από μόνο του είναι αθάνατο. Κάθε άλλο όμως, που κάτι άλλο κινεί και από κάτι άλλο κινείται, όταν τερματίζει την κίνησή του τερματίζει και τη ζωή του. Μόνο λοιπόν αυτό που κινεί το ίδιο τον εαυτό του είναι και πηγή κίνησης για το υπόλοιπα, όσα κινούνται, επειδή ακριβώς ποτέ δεν εγκαταλείπει τον εαυτό του. Η αρχή επομένως, είναι κάτι που δεν δημιουργείται. Διότι κατ' ανάγκη, κάθε τι που δημιουργείται οφείλει τη δημιουργία του σε μία αρχή. Η αρχή όμως σε τίπστε. Διότι εάν η αρχή πραγματοποιείται από κάτι άλλο, δεν θα ήταν δυνατό να ονομασθεί αρχή. Εφ' όσον λοιπόν δεν δημιουργείται, αναγκαστικά είναι και άφθαρτη. Διότι εάν πραγματικά χαθεί η αρχή, ούτε η ίδια είναι δυνατόν να δημιουργήσει κάτι άλλο, ούτε κάτι άλλο από αυτήν, εάν αναγκαστικά τα πάντα οφείλουν τη δημιουργία τους σε μία αρχή. Έτσι λοιπόν η αρχή της κίνησης είναι το ον εκείνο που κινεί μόνο του τον εαυτό. Αυτό μάλιστα δεν είναι δυνατό ούτε να χαθεί ούτε να γεννηθεί, διαφορετικά και ολόκληρος ο ουρανός και στο σύνολό της η δημιουργία θα καταποντισθούν και θα σταθούν και ποτέ δεν θα έχουν αρχή, από την οποία θα κινηθούν και πάλι. Αφού λοιπόν αποδείξαμε πως είναι αθάνατο αυτό που κινεί τον εαυτό του, δεν θα διστάσει κανείς να ομολογήσει ότι και η ουσία και η αιτία ύπαρξης της ψυχής είναι αυτή η ίδια η ύπαρξη. Διότι κάθε σώμα στο οποίο η κίνηση προέρχεται από εξωτερικές δυνάμεις, είναι άψυχο. Αυτό όμως στο οποίο η κίνηση προέρχεται από τον ίδιο τον εαυτό του, είναι έμψυχο και τέτοιου είδους είναι η φύση της ψυχής. Αν όμως αυτό έτσι έχει, εάν δηλαδή αυτό που κινεί μόνο του τον εαυτό του δεν είναι τίποτε άλλο παρά η ψυχή, αναγκαστικά η ψυχή θα είναι κάτι αδημιούργητο και αθάνατο...''.

Σωκρατης και αθανασια ψυχης

Ο Σωκράτης, δια της μεταστάσεώς του, διδάσκει στους μαθητές του την αρχή της Αθανασίας της Ψυχής. Στον "Φαίδωνα" αναπτύσετα ι η σχετική σωκρατική αντίληψη με ιδιαίτερη ευκρίνεια: Εκείνος που χρησιμοποιώντας καθαρή διάνοια επιδιώκει να συλλάβει την εσωτερική έννοια των πραγμάτων, απαλλαγμένος, όσο μπορεί από τα μάτια και τα αυτιά και όλο γενικά το σώμα, που ταράζει την ψυχή και δεν την αφήνει να αποκτήσει την αλήθεια και τη φρόνηση. Θάνατος δεν ονομάζεται η λύση και ο χωρισμός της ψυχής από το σώμα. Να λύνουν όμως την ψυχή πιο πολλή προθυμία δείχνουν πάντα μόνο εκείνοι που φιλοσοφούν αληθινά και το μελέτημα τούτο είναι χαρακτηριστικό των φιλοσόφων, η λύση και ο χωρισμός της ψυχής από το σώμα. Όπως ανέφερα στην αρχή, θα ήταν φαιδρό ο άνθρωπος να προπαρα- σκευάζεται σε όλη του τη ζωή για να είναι είναι κοντά στον θάνατο και να αγανακτεί σαν έρθει τέλος σ' αυτόν...". Και προσθέτει: "Και μεν το σώμα εστίν ημίν σήμα, της δε ψυχής τούτο". Στον "Γοργία" ο μεγάλος μυσταγωγάς Σωκράτης εκφράζει την ακόλουθη αντίληψη: "Ποιός γνωρίζει εάν η ζωή είναι θάνατος και ο θάνατος ζωή;".

Επανερχόμενοι στις σωκρατικές διδαχές,διαπιστώνεται ότι ο Σωκράτης διαμόρφωσε την ηθική του στάση με γνώμονα την επιδίωξη της απελευθερώσεως της ψυχής από το θνητό της περίβλημα, το σώμα. Σύμφωνα προς αυτήν, η ψυχή με την επανενσάρκωσή της διέρχεται μέσα από τη λήθη και κατά συνέπεια δεν διατηρεί μνήμες από τις προηγούμενες ενσαρκώσεις της. Σε σχέση με το γεγονός αυτό, υφίσταται μία σκοπιμότητα η οποία άπτεται του ιδίου του σχεδιασμού της ζωής. Η ψυχή δεν διατηρεί μνήμες από πρώτερες ενσαρκώσεις της, ώστε να έχει την ευχέρεια να δοκιμασθεί εκ νέου και μέσα από την υπέρβαση των δοκιμασιών που υφίσταται, να εξελιχθεί και να ανελιχθεί. Ωστόσο η ανάμνηση των αιωνίων αρχετύπων υφίσταται υποσυνείδητα. Επειδή η ψυχή είναι άμεσα συνυφασμένη με το Αιώνιο Ον, όταν παραμείνει μόνη της, αποχωριζόμενη από το σώμα, επανακτά τις αναμνήσεις της και επανευρίσκει την Αιώνια Αλήθεια. Τίθεται επομένως το ζήτημα της αθανασίας της ψυχής, όντας αχώριστη από την Αιώνια Αρχή που κυριαρχεί στο σύμπαν. Αυτή η διαπίστωση παρέχει στον Πλάτωνα την ευχέρεια να ισχυρίζεται στον διάλογο "Θεαίτητος"ότι "Κάθε άνθρωπος έχει εν εαυτώ το θειον Άρχον", μετέχει δηλαδή της Θείας ουσίας, δια του ψυχικού τμήματος της δυαδικής υποστάσεώς του. Γι' αυτό λοιπόν, όταν η ψυχή ερευνά μέσα της πηγαίνει κατ’ ευθείαν στο ον το καθαρό, το αιώνιο, το αθάνατο, το αναλλοίωτο, και συγγενεύοντας συνενώνεται πάντα μαζί του απαλλασσόμενη από την προηγούμενη πλάνη και υπάρχει πάντα αναλλοίωτη, αφού ενώνεται και με το αναλλοίωτο εκείνο ον. Η ψυχική αυτή κατάσταση, ονομάζεται φρόνηση, διατείνεται ο Σωκράτης. Και συνεχίζει στον διάλογο "Φαίδων", υποστηρίζοντας τα κατωτέρω: "Σκέψου λοιπόν αν από όσα είπαμε δεν συμπεραίνεται ότι η ψυχή μεν είναι όμοια με το Θείο, το αθάνατο, το λογικό, το αδιάλυτο, και πάντα ίσο, προς τον εαυτό του, ενώ το σώμα είναι όμοιο με κάθε τι ανθρώπινο, θνητό, άλογο, διαλυτό και ουδέποτε ίσο προς τον εαυτό του...".

Στο έργο του Πλάτωνος "Αξίοχρς" (Ε’ 365), ο Σωκράτης υποστηρίζει ότι αφ' ης στιγμής η σύνθεση σώματος-ψυχής παύσει να υφίσταται και η ψυχή εγκατασταθεί πλέον σε οικείο της τόπο, δηλαδή στο Ουράνιο πεδίο, το εναπομείναν σώμα δεν αποτελεί τίποτε άλλο παρά χώμα στερούμενο λογικής και άρα δεν αποτελεί πλέον άνθρωπο. "Ημείς μεν γαρ εσμέν ψυχήν", υποστηρίζει και η ψυχή είναι ένα ζώο αθάνατα εγκλωβισμένο σε θνητό φρούριο, διδάσκει ανά τους Αιώνες ο μύστης Σωκράτης.

Στον Αξίοχο, επίσης, ο Σωκράτης υποστηρίζει ότι η ψυχή μετέχει των ανθρωπίνων δοκιμασιών και πόνων ως συνάλγουσα, επιζητώντας πάντοτε όμως τον συγγενή της αιθέρα. Επομένως, η μετάσταση, συνιστά μεταβολή κακού σε καλό. " Ώστε η του ζην απαλλαγή κακού τινός έστιν εις αγαθόν μεταβολή". Καταλήγοντας, ο Σωκράτης απευθυνόμενος στον ετοιμοθάνατο Αξίοχο, του λέγει τα ακολουθα: “Ώστε ουκ εις θάνατον αλλά εις αθανασίαν μεταβάλλεις ω Αξίοχε". Στον Φαίδωνα εξ' άλλου υποστηρίζει τα ακόλουθα: 'Το μεν θνητόν αποθνήσκει, το δε αθάνατον σων και αφιάφθορον ρίχεται απών υπεκχώρησαν τω θανάτω".

Σύμφωνα με την σωκρατική αντίληψη, όπως αυτή προκύπτει από το έργο "Απομνημονεύματα" του Ξενοφώντος, και τα ζώα διαθέτουν ψυχή, πλην όμως ο Δημιουργός επιμελήθηκε ώστε ο άνθρωπος να αποκτήσει ψυχή αρίστη, δηλαδή απείρως εξελιγμένη. Η ειδοποιός διαφορά μεταξύ ανθρώπων και ζώων. έγκειται στο γεγονός ότι ο μεν άνθρωπος είναι αυτοσυνείδητος, ενώ τα ζώα όχι. Επιπροσθέτως στον "Φίληβο", ο Σωκράτης εκθέτει την αντίληψη ότι "Σοφία μην και νους άνευ ψυχής ουκ αν ποτέ γενοίσθην" δηλαδή νους και σοφία άνευ ψυχής δεν δύνανται να υπάρξουν. Επίσης οι Στωϊκοί φιλόσοφοι, έχοντας δεχθεί επιρροές από την πλατωνική διδασκαλία, δέχονταν ότι η ψυχή αποτελεί τμήμα της αναπόσπαστης ψυχής του Κόσμου. Ακόμη και αυτός ο ορθολογιστής Αριστοτέλης, ο οποίος αντέκρουε τις πλατωνικές ιδέες περί μετεμψυχώσεως και ψυχικής αθανασίας, υπεστήριζε ότι η ψυχή ταυτίζεται με το στοιχείο της ζωής.

Πλατων και Τρισυποστατη Ψυχη

Ο Πλάτων υπεστήριξε ότι η ψυχή είναι τρισυπόστατη, δηλαδή διακρίνεται σε τρία επιμέρους τμήματα. Πρόκειται για το θυμοειδές και επι- θυμητικόν, καθώς και για την ανώτερη ψυχή, η οποία προϋπάρχει της ανθρώπινης γεννήσεως στο γήϊνο πεδίο και επιζεί της μεταστάσεώς της. Πρέπει να αναφερθεί ότι ο Πλάτων, όντας μυημένος,προσέδιδε στην Ψυχή έναν καταφανώς εσωτερικό συμβολισμό, σύμφωνα με τον οποίο η ψυχή απεικονιζόταν ως ένα ζεύγος φτερωτών αλόγων, αγόμενα από τον ηνίοχο. Ο ηνίοχος, που αλληγορικά αντιστοιχεί στον Νου, από κοινού με το λευκό άλογο που αντιπροσωπεύει το θυμικό, προσπαθούν να συμμορφώσουν το μελανό άλογο το οποίο ανταποκρίνεται στο επιθυμητικό, ώστε ευθυγραμμιζόμενο προς τον προορισμό τους, να πορευθούν προς την ουράνια ανάταση, στην οποία οδηγεί η πορεία προς τον μυητικό Όλυμπο. Ακριβώς στο σημείο αυτό πραγματοποιείται σαφής μνεία στις δύο πολικότητες οι οποίες διαπερνούν ολόκληρο το σύμπαν, στη θετική και στην αρνητική δύναμη, η σύνθεση των οποίων άγει και υπηρετεί τον σκοπό της Δημιουργίας.

Σύμφωνα εξ’ άλλου με τον Πλατωνικό διάλογο Τίμαιος", η γένεση της ψυχής του κόσμου ανάγεται στον Ύπατο θεό Δία, στον θεϊκό Τεχνίτη, διαχεόμενη σε ολόκληρη την έκφανση της δημιουργίας.Επιπροσθέτως στη Ζ’ Επιστολή του Πλάτωνος, εκφράζεται η αντίληψη ότι η ψυχή είναι αθάνατη, βρίσκει δε απόλυτη ανταπόδοση για τις πράξεις της μόνο όταν απαλλαγεί από το σωματικό της περίβλημα, οπότε έχοντας καθαρθεί ολοκληρωτικά και εξελιχθεί, μεθίσταται πλέον στα Ηλύσια Πεδία.

Η υπέρτατη αρχή στο Σύμπαν, δημιούργησε τον άνθρωπο κατ' εικόνα και καθ’ ομοίωσή του. Αστό το βαρυσήμαντο γεγονός υποδηλώνει άλλωστε και η ετυμολογική ανάλυση της λέξεως “Άνθρωπος". Ο Άνω Θρώσκων, αυτός που τείνει θα λέγαμε συμβολικά προς τα πάνω, αυτός που είναι προορισμένος να επιτελέσει το σχέδιο της Ανατάσεως. Δεν θα είχε κανένα νόημα η εξελικτική συνέχεια του Πολιτισμού, δεν θα είχε καμμία σημασία η τάση για πρόοδο και ανύψωση σε όλες τις εκφάνσεις του πολιτιστικού γίγνεσθαι, εάν τα πάντα ήταν φθαρτά, εφήμερα, παροδικά. Κάτι τέτοιο όμως δεν συμβαίνει. Οι φυσικοί νόμοι διδάσκουν ότι τίποτε δεν πεθαίνει, απλά όλα μεταβάλλονται. Όπως προαναφέρθηκε, ο ψυχικός παράγοντας και η αείζωη ιδιότητα - ποιότητα αυτού, αναδείχθηκε μέσω των αρχέγονων μυστηριακών θεσμών. Ο βαθύτερος σκοπός των μυσταγωγικών θεσμοθεσιών ήταν η δια τελετουργικών πράξεων Αφύπνιση του Εσώτερου, Αθάνατου, Εαυτού, η ψυχική και πνευματική ανάταση, ο εξαγνισμός και η ανύψωση στον Μυητικό Όλυμπο με στόχο την κατανόηση του ανθρωπίνου προορισμού και τη βαθμιαία επίτευξη της αυτογνωσίας. Τα Ελευσίνια, όπως και όλα τα πανάρχαια Ελληνικά Μυστήρια, δίδασκαν δια της αλληγορίας και των συμβολισμών ότι η Ζωή εκδηλώνεται κατά περιοδικό τρόπο άλλοτε στο γήινο επίπεδο, δια της παρουσίας της Περσεφόνης στον κόσμο των ζώντων, και άλλοτε στον κάτω κόσμο, στο πεδίο των ψυχών δια της παρουσίας της στο βασίλειο του Άδη.

Η αληθινή ευτυχία δεν συνίσταται στην απόκτηση απλά ορισμένων υλικών αγαθών, είναι συνυφασμένη με την εμπέδωση ορισμένων ψυχικών αρετών και εσωτερικών ιδιοτήτων, μεταξύ των οποίων διακρίνουμε το θάρρος, την ευθύτητα στον χαρακτήρα και την ευφυΐα, σύμφωνα με τον διάλογο "Ευθυδημος"Ύου Πλάτωνος (279 Α).

Ίσως βέβαια να υποστηριχθεί η άποψη ότι η ευτυχία στο εξωτερικό επίπεδο διακόπτεται από το οριακό γεγονός του θανάτου, το οποίο νεκρώνει κάθε βιολογική διεργασία του ζώντος οργανισμού. Ωστόσο, όμως, ο κατά τον Πυθαγόρα Γεωμέτρης του Σύμπαντος, ο οποίος έθεσε τα πάντα σε τάξη ηπως επιμαρτυρεί ο Πλάτων στον διάλογο "Φιληβος" (62 Α-Γ). μερίμνησε ωστε η αδιάκοπη εναλλαγή θανάτων και γεννήσεων να προσδίδει στην εξελικτική πορεία της ύλης, μία συμβολική συνέχεια, μία αέναη ανακύκλωση.

Η ψυχή στο αιώνιο ταξίδι της, ακολουθώντας τον Θεό και περιφρονώντας αυτό που άτοπα ονομάζουμε όντα και σηκώνοντας το βλέμμα της προς το μόνο πραγματικό Ον, το είχε θαυμάσει και ξαναθυμάται αυτό που είχε δει, υποστηρίζει ο Πλάτων στον "Φαιδρό", κάνοντας λόγο για τα Αιώνια Αρχέτυπα. Τι επιζητεί όμως η ψυχή. εδραζόμενη εντός της ύλης; Αναμφίβολα επιζητεί το νοητό Αγαθό, το οποίο μόνο μέσα στον Απόλυτο κόσμο των ιδεών ανευρίσκεται. Στην αρχή της εργασίας αυτής υποστηρίχθηκε ότι σύμφωνα με τις αρχέγονες αρχαιοελληνικές μυστηριακές αντιλήψεις, το πνευματικό στοιχείο και η ψυχή ζωτικοποιούν την ύπαρξη. Αυτή ακριβώς η αντίληψη ενυπάρχει αυτούσια στην αρχαία ελληνική φιλοσοφική σύλληψη όπου σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, στο έργο του "Περί Ψυχής" (Α,2, 4030) υποστηρίζεται ότι η ψυχή παρέχει στο ζωντανό ον εντός του οποίου εισέρχεται, την εμψυχωτική κίνηση και την αίσθηση. Η δε ψυχή του Κόσμου, τυγχάνει αλάνθαστη, όπως προκύπτει από τους "Νόμους" του Πλάτωνος (X, 898).

Ποιες είναι όμως οι ιδιότητες που χαρακτηρίζουν την Ψυχή; Η Ψυχή κατ’ αρχήν είναι αόρατη, νοητή και θεία διατείνεται ο μυσταγωγός Πλάτων στο "Φαίδωνα" (80 Β).Διάνοια και Ψυχή βρίσκονται σε άμεση συνάφεια. Μέσω της γυμναστικής και του χορού, η ψυχή επιδιώκει να εμφυτεύσει τους αμετάβλητους και ακατάβλητους νόμους της Αρμονίας εντός του σώματος το οποίο εμψυχώνοντας καλείται παράλληλα και να διαπλάσσει. Ας προσέξουμε την υψηλή αντίληψη της πλατωνικής διδασκαλίας για τον καθο- δηγητικό ρόλο που ασκεί η ψυχή, μία αντίληψη η οποία δικαιολογείται, βρίσκοντας άλλωστε την ιστορική της δικαίωση μέσα από την ανωτερότητα του ίδιου του Ελληνικού Πολιτισμού. Μέσα από τήν ύψιστη εμπειρία της πνευματικής καθοδηγήσεως του σώματος, καθίσταται αντιληπτή η ηγεμονική φύση της ψυχής.

Γιατί όμως η ψυχή ενσαρκώνεται στην ύλη; Στο καίριο αυτό ερώτημα, προηγήθηκε η απάντηση, υποστηρίζοντας ότι μέσω των διαδοχικών ενσαρκώσεων η ψυχή σταδιακά τελειοποιείται, δηλαδή φροντίζει για τον εαυτό της, όπως αποφαίνεται ο Πλάτων στην Απολογία του Σωκράτους, στον Φαίδωνα αλλά και στους Νόμους. Παράλληλα, όμως, ο Πλάτων στον "Φαίδρο" (246 Β) μας αποκαλύπτει και έναν άλλο επιπρόσθετο και εξ’ ίσου σημαντικό ρόλο που ωθεί την ψυχή στην διαδικασία της ενσαρκώσεως. Η Ψυχή είναι επιφορτισμένη να εμψυχώνει αυτό που είναι στερημένο από ψυχή, δηλαδή εμψυχώνοντας τον προηγουμένως άψυχο άνθρωπο, του παρέχει τη δυνατότητα να ανυψωθεί στη Θεϊκή τάξη, κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση του Ύπατου Δημιουργού, έχοντας μέσα του πλέον εμφωλεύσει ο σπινθήρας του Θείου Πνεύματος.

Ενθετο Νο 1, Ιωάννης Θ. Χαραλαμπόπουλος

Πηγη

You might also like:

Το διαβάσαμε από το: Η ΨΥΧΙΚΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ http://thesecretrealtruth.blogspot.com/2013/01/blog-post_3186.html#ixzz4NjUzICtp