**Ένα βιβλίο η ζωή μας** Εδώ γράφω αυτό που σκέφτομαι , καθώς και κείμενα που τα έχω ξεχωρίσει
Δευτέρα 24 Φεβρουαρίου 2014
Η ελληνική σπείρα στη μέση της ερήμου που φαίνεται από το διάστημα
Η ελληνική σπείρα στη μέση της ερήμου που φαίνεται από το διάστημα
Ένα έργο που βρίσκεται σε κατάσταση αργής αποσύνθεσης, αλλά παραμένει ορατό μετά από 17 χρόνια, ακόμη και από το διάστημα. Ποια η σχέση της σπείρας με τον... Γιάννη Βαρουφάκη (Pics + Vid)
Όχι δεν είναι έργο εξωγήινων. Όχι δεν είναι σκηνή από επεισόδιο των X-Files. Είναι εγκατάσταση τέχνης και ανήκει σε ελληνίδες.
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή
Το 1997, 17 χρόνια πριν δηλαδή, η καλλιτέχνιδα και σύντροφος του γνωστού οικονομολόγου Γιάννη Βαρουφάκη, Δανάη Στράτου, η αρχιτέκτονας Αλεξάνδρα Στράτου και η αρχιτέκτονας Στέλλα Κωνσταντινίδη αποφάσισαν να εγκαταστήσουν το "Desert Breath" στην καρδιά της ερήμου.
Πρόκειται για εικαστικό έργο τέχνης που δεσπόζει στην περιοχή Ελ Γκούνα της Αιγύπτου, στη μέση της Σαχάρας.
Για την υλοποίηση του, οι τρεις Ελληνίδες εργάστηκαν μαζί για δύο συναπτά έτη.
Για το "Desert Breath" η Δανάη Στρατού και η ομάδα της δημιούργησαν ένα κολοσσιαίο έργο επιφάνειας 100.000μ2, που αποτελείτο από δυο αλληλένδετες λογαριθμικές σπείρες 178 κώνων.
Οι κώνοι της μιας σπείρας προεξείχαν από τη γη, ενώ της δεύτερης ήταν σκαμμένοι σε αυτήν. Όσο προχωρούσε κανείς από το κέντρο στις παρυφές του έργου οι κώνοι γίνονταν πιο μεγάλοι. Στο κέντρο υπήρχε μια μικρή κυκλική λίμνη.
Παρότι το έργο βρίσκεται σε κατάσταση αργής αποσύνθεσης, παραμένει ορατό μετά από 17 χρόνια, ακόμη και από το διάστημα.
"Βρίσκεται στο σημείο όπου η απεραντοσύνη του νερού συναντά την απεραντοσύνη της ερήμου και τα δύο αυτά στοιχεί
Οι φωτογραφίες είναι σίγουρα, εντυπωσιακές:
ΤΗΝ ΠΟΡΤΑ ΣΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΟΥΣ ΓΑΛΑΚΤΟΣ ΚΛΕΙΝΟΥΝ ΟΙ ΓΑΛΑΚΤΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΕΣ ΔΕΛΤΑ ΚΑΙ ΦΑΓΕ
ΤΗΝ ΠΟΡΤΑ ΣΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΟΥΣ ΓΑΛΑΚΤΟΣ ΚΛΕΙΝΟΥΝ ΟΙ ΓΑΛΑΚΤΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΕΣ ΔΕΛΤΑ ΚΑΙ ΦΑΓΕ
Και ενώ οι Έλληνες γαλακτοπαραγωγοί ξεπουλάνε το γάλα που παράγουν στις γαλακτοβιομηχανίες που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα, κάποιες εταιρίες αναζητούν περισσότερο κέρδος και κατώτερη ποιότητα για να ταΐσουν τα Ελληνόπουλα.
Γάλατα από την μακρινή Τσεχία και Ουγγαρία. Γάλατα από την βιομηχανοποιημένη Γερμάνια, Γαλλία, και Ιταλία μας προτείνουν οι γαλακτοβιομηχανίες Δέλτα και Φάγε για να ταΐσουμε τα παιδιά μας την ώρα που το Ελληνικό αγελαδινό και αιγοπρόβειο γάλα αγγίζει ποιοτικά να είναι ένα από τα καλύτερα της Ευρώπης.
Χρόνια τώρα οι άλλοτε μεγαλύτερες βιομηχανίες γάλακτος Δέλτα και Φάγε έλεγχαν την μεγαλύτερη πίτα της αγοράς. Τα τελευταία χρόνια η τεράστια προσπάθεια των μικρών τοπικών γαλακτοβιομηχανιών για ακόμη καλύτερο Ελληνικό φρέσκο γάλα ανάγκασαν τις δυο εταιρίες να προσφύγουν στην αγορά της Ευρώπης και να αγοράζουν ακόμη φθηνότερο γάλα και να το χρησιμοποιούν σε κάποια από τα προϊόντα τους.
Μήπως κύριοι της Δέλτα και της Φάγε να εξαφανίσουμε τους Έλληνες γαλακτοπαραγωγούς που παράγουν το καλύτερο αγελαδινό και αιγοπρόβειο γάλα της Ευρώπης και να αγοράζουμε τα πάντα από τους Ευρωπαίους;
Ότι ακριβώς έγινε και με την βιομηχανία ζάχαρης;
Ότι ακριβώς έγινε και με την βιομηχανία ζάχαρης;
Δείτε παρακάτω τις εικόνες…
Η Ηρωίδα Του Διρού Και Η Συμβολή Των Μανιατών Στους Εθνικούς Αγώνες
Η Ηρωίδα Του Διρού Και Η Συμβολή Των Μανιατών Στους Εθνικούς Αγώνεςby maniatika |
Εκδήλωση προς τιμήν της Μάνης, με θέμα : «η ηρωίδα του Διρού και η συμβολή των Μανιατών στους Εθνικούς Αγώνες», θα πραγματοποιηθεί στο Αμφιθέατρο του Πολεμικού Μουσείου (Βασ. Σοφίας και Ριζάρη 2), στην Αθήνα, την Τετάρτη 26 Φεβρουαρίου 2014, στις 18:30.
Κατά την εκδήλωση, θα πραγματοποιηθούν τα αποκαλυπτήρια του ζωγραφικού έργου «Η εποποιία των δρεπανηφόρων γυναικών της Μάνης στη μάχη του Διρού κατά των Αιγυπτίων του Ιμπραήμ (Ιούνιος 1826)», που φιλοτεχνήθηκε, κατόπιν εντολής του Πολεμικού Μουσείου, από τον ζωγράφο – καλλιτεχνικό επιμελητή του Πολεμικού Μουσείου, Κώστα Ι. Σπυριούνη και θα εκτίθεται μόνιμα στον εκθεσιακό χώρο του Μουσείου.
Συνδιοργανωτές είναι: ο Δήμος Πειραιά, ο Δήμος Μεγαρέων, η Ένωση των Απανταχού Μανιατών «Η Μάνη», η Πανελλήνια Ένωση Γυναικών Μάνης, η Παλλακωνική Ομοσπονδία Ελλάδος, η Διεθνής Ένωση Γυναικών Λακωνίας «Λάκαινες», ο Εκπολιτιστικός και Μορφωτικός Σύλλογος «Ο Διρός», ο Σύλλογος Αρεοπολιτών Μάνης «Πέτρος Μαυρομιχάλης» και ο Σύλλογος «Αμαζόνες».
Ακολουθεί το πρόγραμμα της εκδήλωσης:
- Προσφώνηση από τον Πρόεδρο του Δ.Σ. του Πολεμικού Μουσείου, Ταξίαρχο Παναγιώτη Καπερώνη
-Χαιρετισμοί επισήμων
- «Στο ρημοκλήσι του Διρού…»
Απαγγελία από τον Αντώνη Ξεπαπαδάκο
Απαγγελία από τον Αντώνη Ξεπαπαδάκο
-Ομιλία της Αν. καθηγήτριας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Μαρίας Μαντουβάλου με θέμα :
«Η Μάνη, διαχρονικά»
«Η Μάνη, διαχρονικά»
-Αποκαλυπτήρια του ζωγραφικού έργου «Η εποποιία των δρεπανηφόρων Γυναικών της Μάνης στη μάχη του Διρού κατά των Αιγυπτίων του Ιμπραήμ (Ιούνιος 1826)»
-Προβολή ντοκιμαντέρ «Μάνη, η ανυπότακτη ψυχή των Ελλήνων». Σκηνοθεσία Γιάννη Κοροδήμου.
Παραγωγή του Κινηματογραφικού Αρχείου του Πολεμικού Μουσείου
Παραγωγή του Κινηματογραφικού Αρχείου του Πολεμικού Μουσείου
-Απονομή τιμητικών πλακετών
Χορωδία Δήμου Μεγαρέων
Χορωδία Δήμου Μεγαρέων
-«Ύμνος της Μάνης» της Γιώτας Ρίτσου
(Ιδρύτριας της Π.Ε.Γ.Μ.)
Απαγγελία από την ηθοποιό Δήμητρα Κατσαφάδου
(Ιδρύτριας της Π.Ε.Γ.Μ.)
Απαγγελία από την ηθοποιό Δήμητρα Κατσαφάδου
-Απόδοση εμβατηρίου από την χορευτική ομάδα της Πανελλήνιας Ένωσης Γυναικών Μάνης
-Εθνικός Ύμνος
-Εθνικός Ύμνος
-Μανιάτικο Κέρασμα
Την εκδήλωση συντονίζει η Ειρήνη Μουσταφέλλου, Πρόεδρος της Παλλακωνικής Ομοσπονδίας Ελλάδος.
Τετάρτη 19 Φεβρουαρίου 2014
ΑΦΙΈΡΩΜΑ ΣΤΗΝ ΤΣΙΚΝΟΠΈΜΠΤΗ 20/2/2014
ΤΣΙΚΝΟΠΕΜΠΤΗ 20/2/2014
Σήμερα η μέρα φεύγει γρήγορα και η νύχτα ξεχνάει να φύγει.
Σήμερα η Κολομπίνα ενδίδει στον Αρλεκίνο
Σήμερα τα χύλη λένε ΄΄σ’ αγαπώ΄΄.
Σήμερα η αρετή αγκαλιάζει την αμαρτία.
Σήμερα η Ζωή πλανεύει το Χάρο.
Σήμερα ο έρωτας γίνεται έπος
Σήμερα τα μάτια σφαλούν μόνο από έρωτα.
Σήμερα το κορμί ταξιδεύει στο πέλαγος του πάθους
Σήμερα το θηλυκό γίνεται πηγή και καλεί το διψασμένο ταίρι
Σήμερα η ερωμένη γίνεται Γη του Πυρός και καλεί τον εξερευνητή της.
Σήμερα η ζωή γίνεται ποίημα και ο έρωτας τραγούδι.
Σήμερα το φεγγάρι φωτίζει μεθυσμένα βήματα...
Σήμερα η zivansi parfem και η opium
χάνονται μπροστά στη τσίκνα της ψησταριάς.
Σήμερα το βαρέλι κερνάει νέκταρ
Σήμερα γλεντάς για να ξορκίσεις το κακό (αύριο πάλι βλέπουμε...).
Σήμερα η Τρόικα σιωπά γιατί φοβάται το... ξόρκι (ες αύριον τα σπουδαία...).
Σήμερα γλεντάμε.
Σήμερα είναι Τσικνοπέμπτη.
Καλά να περάσετε και του χρόνου με υγεία
Στέλιος Τσολάκος
Ιερός Βράχος Ακρόπολης: το μεγάλο μυστικό, πώς προστατεύεται από σεισμούς
Posted: 18 Feb 2014 12:50 PM PST
Πώς προστατεύεται από σεισμούς ο Ιερός Βράχος της Ακρόπολης; Διαβάστε ποιο είναι το μεγάλο μυστικό που προστατεύει τηνΑκρόπολη.
Οι πρόσφατοι σεισμοί της Κεφαλλονιάς υπενθυμίζουν ένα παλιό ερώτημα. Τι κάνει τα κλασικά μνημεία να αντιστέκονται διαχρονικά εκεί που σύγχρονα κτίρια ενίοτε αποτυγχάνουν παραδειγματικά;
Λέγοντας «πρέπει να μάθουμε να ζούμε με τους σεισμούς», οι σεισμολόγοι υπενθύμιζαν το αυτονόητο για μια περιοχή η οποία βρίσκεται μεταξύ ευρασιατικής, αφρικανικής και αραβικής τεκτονικής πλάκας και υφίσταται ασταμάτητα τις υδραυλικές πιέσεις τους.
Πολύ περισσότερο από τους ανθρώπους, όμως, στην Ελλάδα με τους σεισμούς έχουν μάθει να ζουν τα μνημεία.
Στην πιο σεισμογενή ίσως χώρα της Ευρώπης, κάποια από αυτά επιδεικνύουν επί αιώνες αντοχή που θα ζήλευαν οι πιο προηγμένες αντισεισμικές κατασκευές.
Το ερώτημα παραμένει: πού ακριβώς οφείλεται η επίμονη σταθερότητα του Ιερού Βράχου της Ακρόπολης σε 2.500 χρόνια σεισμικής Ιστορίας;
Θα πρέπει να δηλωθεί, φυσικά, εξαρχής ότι ούτε όλοι οι σεισμοί είναι συγκρίσιμοι μεταξύ τους ούτε διαθέτουν όλα τα αρχαία οικοδομήματα μαγική αντισεισμική συνταγή – το αντίθετο μάλιστα.
Υπήρξαν μνημεία που καταστράφηκαν ολοσχερώς ως αποτέλεσμα σεισμικής δράσης, επισημαίνει στο ΒΗmagazino ο Μανόλης Κορρές, καθηγητής στη Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, η παρουσία του οποίου έχει ταυτιστεί με τη μελέτη και τη σύγχρονη αναστήλωση των έργων της Ακρόπολης.
«Μεγάλοι ναοί, του μεγέθους του Παρθενώνα και μεγαλύτεροι ακόμη, ισοπεδώθηκαν. Ο Ναός της Ολυμπίας, αγέρωχος και στερεός σαν φρούριο, κατέρρευσε από έναν πολύ ισχυρό σεισμό στην Ηλεία πριν από περίπου 2.500 χρόνια, ο Ναός του Απόλλωνα στο Καλαπόδι Φθιώτιδας εξαφανίστηκε από παρόμοια αιτία».
Η αντοχή των υλικών στον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης
Το γιατί η Ακρόπολη δεν είχε τη δική τους τύχη οφείλεται σε τρεις βασικούς παράγοντες: στη χαμηλή σεισμικότητα της Αττικής, στη σύσταση του εδάφους του Ιερού Βράχου και στον τρόπο κατασκευής των μνημείων.
«Από παλιές και νεότερες έρευνες διαφόρων μελετητών, η Αττική προκύπτει ως περιοχή χαμηλής σεισμικότητας» παρατηρεί η Μαρία Ιωαννίδου, τέως διευθύντρια της Υπηρεσίας Συντήρησης Μνημείων Ακρόπολης, σε ανακοίνωσή της στο συνέδριο του Οργανισμού Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας στις 2 Δεκεμβρίου 2013.
Για του λόγου το αληθές, από το 426 π.Χ. ως σήμερα μετρά εννέα ισχυρούς σεισμούς που προκάλεσαν καταγεγραμμένες ζημιές στην Ακρόπολη, εκ των οποίων οι επτά εκδηλώθηκαν εκτός Αττικής, στην Αταλάντη, στον Ωρωπό και στην Κόρινθο.
Οπωσδήποτε η σύνδεση των αρχιτεκτονικών μελών χωρίς αρμούς, με σιδερένιους συνδέσμους και ξύλινους πόλους, η σπονδυλωτή δόμηση των κιόνων και η τοποθέτηση των μεγάλων ορθογώνιων λίθων σε συνδυασμό με τα θεμέλια σε ευνοϊκό έδαφος είναι παράγοντες που πραγματοποιούν ως έναν βαθμό την απόσβεση της σεισμικής ενέργειας.
Θεωρεί, ωστόσο, ότι είναι «εξαιρετικά δύσκολο» να αποφανθεί κανείς ως προς το αν τα ασβεστολιθικά και σχιστολιθικά πετρώματα του εδάφους ή ο τρόπος κατασκευής συνιστά τον αποφασιστικό παράγοντα για την αποδεδειγμένη ανθεκτικότητα των έργων της κλασικής Αθήνας.
Πάντως, «η κατασκευαστική μέθοδος των μνημείων, η κατάλληλη διαμόρφωση του συστήματος δόμησης, η επιλογή των υλικών, η υψηλή ποιότητα κατασκευής και οι λεπτομέρειές της υποδεικνύουν ότι οι δημιουργοί τους έλαβαν υπ” όψιν την πιθανότητα σεισμικών φορτίων».
Το βέβαιο είναι ότι για να υποστεί ζημιές ο Παρθενώνας απαιτείται ένα σεισμικό γεγονός μεγάλου μεγέθους. Πόσο ακριβώς;
Σε άρθρο του 1996, στον τόμο «Archaeoseismology» με τίτλο «Σεισμικές φθορές στα μνημεία της Ακρόπολης των Αθηνών», ο Μανόλης Κορρές σημείωνε ότι αν και «τα τελευταία 100 χρόνια διάφοροι σεισμοί έπληξαν την Αθήνα, μόνο εκείνος του 1981, μεγέθους 6,7 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ, με επίκεντρο περίπου 70 χλμ. από την Αθήνα, προξένησε μια μετατόπιση μικρότερη του ενός εκατοστού στους γωνιαίους κίονες της ανατολικής πλευράς του μνημείου», ενώ ενδεικτικά ο ισχυρότερος μετασεισμός, της τάξης των 6,4 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ, δεν επέφερε καμία απολύτως μετατόπιση.
Αυτό δεν σημαίνει, φυσικά, ότι ο ναός βγήκε αλώβητος από την τότε σεισμική ακολουθία: στο άνω μέρος του υπήρξαν σοβαρές παραμορφώσεις, καθώς κίονες και δοκοί μετακινήθηκαν έως και 4 εκατοστά.
Ωστόσο, για να συμπληρωθεί η εικόνα, θα πρέπει να προστεθεί εδώ ότι ακόμη και ο ισχυρός σεισμός της Πάρνηθας το 1999, ο φονικότερος στην Ελλάδα κατά τα τελευταία 50 χρόνια, με 145 νεκρούς, επηρέασε σε αμελητέο βαθμό τον Παρθενώνα.
Οι πραγματικές καταστροφές
Αυτός είναι άλλωστε ο λόγος για τον οποίο οι μελετητές δεν καταμετρούν παρόμοιες φθορές μεταξύ των σημαντικότερων καταστροφών που γνώρισε ιστορικά το μνημείο.
«Τρεις είναι οι βασικότερες καταστροφές του Παρθενώνα κατά σειρά μεγέθους» θα πει ο κ. Κορρές.
«Η πυρκαγιά κατά την ύστερη αρχαιότητα από το πέρασμα μιας βαρβαρικής ορδής, πιθανώς των Ερούλων, το 267 μ.Χ.
Το ξύλινο, χρυσελεφάντινο άγαλμα της Αθηνάς, τα δύο ξύλινα θυρόφυλλα, βάρους τριών τόνων το καθένα, και η στέγη κατέπεσαν φλεγόμενα και η κολοσσιαία θερμότητα που αναπτύχθηκε κατέστρεψε εσωτερικά τους κίονες και τους τοίχους.
Αυτή ήταν και η μεγαλύτερη ζημιά που υπέστη ο Παρθενώνας.
Επεται η ανατίναξη του Μοροζίνι κατά τη διάρκεια του ενετοτουρκικού πολέμου, το 1687, και στη συνέχεια η αναστήλωσή του από το ελληνικό κράτος κατά τον 19ο αιώνα και ως τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, μια και η τεχνολογία ήταν ολέθρια:
Τα σίδερα που χρησιμοποιήθηκαν προκάλεσαν μεγάλες καταστροφές στα μνημεία – σκούριαζαν, φούσκωναν και έσπαζαν τα μάρμαρα σε διάφορες θέσεις.
Από μια άποψη, αυτή είναι η δεύτερη μεγαλύτερη καταστροφή, οπότε η ανατίναξη, ως αυτοτελές γεγονός, πέφτει στην τρίτη θέση.
Στην πραγματικότητα, βέβαια, δεν είναι ακριβώς έτσι, γιατί το 1753-1754 οι Τούρκοι τεμάχισαν τα πεσμένα λίθινα τμήματα (τα οποία δεν είχαν πάθει σοβαρές ζημιές λόγω του μεγέθους τους, περίπου 1.500 κιλά όσον αφορά τους ορθογώνιους λίθους) και έχτισαν με αυτά το νότιο τείχος της Ακροπόλεως.
Το πρόβλημα, δηλαδή, με την έκρηξη δεν είναι τόσο η ανατίναξη, το ότι ελάττωσε την ολότητα του μνημείου, όσο το ότι δημιούργησε τις συνθήκες για περαιτέρω καταστροφές».
Τι μέλλει γενέσθαι
Αν ένας μεγάλος κατά τεκμήριο σεισμός, όπως εκείνος του 1981, προκαλεί τελικά μικρές συγκριτικά ζημιές, και με δεδομένη την αντοχή κατά τη διάρκεια των ιστορικών χρόνων, κινδυνεύει η Ακρόπολη από οποιαδήποτε εκδήλωση του Εγκέλαδου;
Για τους επιστήμονες η απάντηση έχει νόημα όχι ως παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος μεταξύ «ναι» και «όχι», αλλά στο πλαίσιο του πεδίου των πιθανοτήτων.
«Κατακλυσμικοί σεισμοί συμβαίνουν. Σε διαστήματα, όμως, της τάξης των 2.000 ή 5.000 ετών ή και περισσότερο, ας πούμε.
Και στην Αττική δεν έχουν παρατηρηθεί σεισμοί τέτοιων μεγεθών. Επιπλέον, ένα μεγάλο γεγονός σαν του 1981 αποφορτίζει τη συσσώρευση της έντασης» σχολιάζει ο Μανόλης Κορρές.
«Σύμφωνα με μια μακροσεισμική επισκόπηση της Αθήνας που παρουσιάζεται από τον καθηγητή Τεχνικής Σεισμολογίας Νικόλα Αμβράζη – στο βιβλίο του «Earthquakes in the Mediterranean and Middle East» – τα ενεργά ρήγματα απέχουν πάνω από 10 χιλιόμετρα από το κέντρο της Αθήνας και χαρακτηρίζονται από μικρό μήκος.
Ως εκ τούτου, ο σεισμικός κίνδυνος στο κέντρο της Αθήνας κρίνεται μάλλον χαμηλός» σημειώνει η Μαρία Ιωαννίδου. «Διάφοροι άλλοι συγγραφείς, ωστόσο, θεωρούν ότι θα πρέπει να αναμένονται σεισμικά γεγονότα από πιθανή μετατόπιση των ήδη χαρτογραφημένων ρηγμάτων της Αττικής».
Και η μόνη τεκμηριωμένη μέθοδος ελάττωσης του κινδύνου είναι η μελέτη.
Εξ ου και από το 2008 το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών «τρέχει», σε συνεργασία με την Υπηρεσία Συντήρησης Μνημείων Ακρόπολης, ένα πρόγραμμα έρευνας της συμπεριφοράς του εδάφους και των κτισμάτων με την εγκατάσταση δέκα επιταχυνσιογράφων που αντλούν στοιχεία από τις σεισμικές κινήσεις.
Μια δεύτερη ερευνητική συνεργασία συνέδεσε μεταξύ 2008 και 2013 την ΥΣΜΑ, το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και το ιαπωνικό Πανεπιστήμιο Μίε με αντικείμενο την παρακολούθηση των δονήσεων και των συνακόλουθων αντιδράσεων των μνημείων.
Το αντισεισμικό μυστικό του Παρθενώνα προορίζεται να έρθει μελλοντικά στο φως.
Οι πρόσφατοι σεισμοί της Κεφαλλονιάς υπενθυμίζουν ένα παλιό ερώτημα. Τι κάνει τα κλασικά μνημεία να αντιστέκονται διαχρονικά εκεί που σύγχρονα κτίρια ενίοτε αποτυγχάνουν παραδειγματικά;
Λέγοντας «πρέπει να μάθουμε να ζούμε με τους σεισμούς», οι σεισμολόγοι υπενθύμιζαν το αυτονόητο για μια περιοχή η οποία βρίσκεται μεταξύ ευρασιατικής, αφρικανικής και αραβικής τεκτονικής πλάκας και υφίσταται ασταμάτητα τις υδραυλικές πιέσεις τους.
Πολύ περισσότερο από τους ανθρώπους, όμως, στην Ελλάδα με τους σεισμούς έχουν μάθει να ζουν τα μνημεία.
Στην πιο σεισμογενή ίσως χώρα της Ευρώπης, κάποια από αυτά επιδεικνύουν επί αιώνες αντοχή που θα ζήλευαν οι πιο προηγμένες αντισεισμικές κατασκευές.
Το ερώτημα παραμένει: πού ακριβώς οφείλεται η επίμονη σταθερότητα του Ιερού Βράχου της Ακρόπολης σε 2.500 χρόνια σεισμικής Ιστορίας;
Θα πρέπει να δηλωθεί, φυσικά, εξαρχής ότι ούτε όλοι οι σεισμοί είναι συγκρίσιμοι μεταξύ τους ούτε διαθέτουν όλα τα αρχαία οικοδομήματα μαγική αντισεισμική συνταγή – το αντίθετο μάλιστα.
Υπήρξαν μνημεία που καταστράφηκαν ολοσχερώς ως αποτέλεσμα σεισμικής δράσης, επισημαίνει στο ΒΗmagazino ο Μανόλης Κορρές, καθηγητής στη Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, η παρουσία του οποίου έχει ταυτιστεί με τη μελέτη και τη σύγχρονη αναστήλωση των έργων της Ακρόπολης.
«Μεγάλοι ναοί, του μεγέθους του Παρθενώνα και μεγαλύτεροι ακόμη, ισοπεδώθηκαν. Ο Ναός της Ολυμπίας, αγέρωχος και στερεός σαν φρούριο, κατέρρευσε από έναν πολύ ισχυρό σεισμό στην Ηλεία πριν από περίπου 2.500 χρόνια, ο Ναός του Απόλλωνα στο Καλαπόδι Φθιώτιδας εξαφανίστηκε από παρόμοια αιτία».
Η αντοχή των υλικών στον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης
Το γιατί η Ακρόπολη δεν είχε τη δική τους τύχη οφείλεται σε τρεις βασικούς παράγοντες: στη χαμηλή σεισμικότητα της Αττικής, στη σύσταση του εδάφους του Ιερού Βράχου και στον τρόπο κατασκευής των μνημείων.
«Από παλιές και νεότερες έρευνες διαφόρων μελετητών, η Αττική προκύπτει ως περιοχή χαμηλής σεισμικότητας» παρατηρεί η Μαρία Ιωαννίδου, τέως διευθύντρια της Υπηρεσίας Συντήρησης Μνημείων Ακρόπολης, σε ανακοίνωσή της στο συνέδριο του Οργανισμού Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας στις 2 Δεκεμβρίου 2013.
Για του λόγου το αληθές, από το 426 π.Χ. ως σήμερα μετρά εννέα ισχυρούς σεισμούς που προκάλεσαν καταγεγραμμένες ζημιές στην Ακρόπολη, εκ των οποίων οι επτά εκδηλώθηκαν εκτός Αττικής, στην Αταλάντη, στον Ωρωπό και στην Κόρινθο.
Οπωσδήποτε η σύνδεση των αρχιτεκτονικών μελών χωρίς αρμούς, με σιδερένιους συνδέσμους και ξύλινους πόλους, η σπονδυλωτή δόμηση των κιόνων και η τοποθέτηση των μεγάλων ορθογώνιων λίθων σε συνδυασμό με τα θεμέλια σε ευνοϊκό έδαφος είναι παράγοντες που πραγματοποιούν ως έναν βαθμό την απόσβεση της σεισμικής ενέργειας.
Θεωρεί, ωστόσο, ότι είναι «εξαιρετικά δύσκολο» να αποφανθεί κανείς ως προς το αν τα ασβεστολιθικά και σχιστολιθικά πετρώματα του εδάφους ή ο τρόπος κατασκευής συνιστά τον αποφασιστικό παράγοντα για την αποδεδειγμένη ανθεκτικότητα των έργων της κλασικής Αθήνας.
Πάντως, «η κατασκευαστική μέθοδος των μνημείων, η κατάλληλη διαμόρφωση του συστήματος δόμησης, η επιλογή των υλικών, η υψηλή ποιότητα κατασκευής και οι λεπτομέρειές της υποδεικνύουν ότι οι δημιουργοί τους έλαβαν υπ” όψιν την πιθανότητα σεισμικών φορτίων».
Το βέβαιο είναι ότι για να υποστεί ζημιές ο Παρθενώνας απαιτείται ένα σεισμικό γεγονός μεγάλου μεγέθους. Πόσο ακριβώς;
Σε άρθρο του 1996, στον τόμο «Archaeoseismology» με τίτλο «Σεισμικές φθορές στα μνημεία της Ακρόπολης των Αθηνών», ο Μανόλης Κορρές σημείωνε ότι αν και «τα τελευταία 100 χρόνια διάφοροι σεισμοί έπληξαν την Αθήνα, μόνο εκείνος του 1981, μεγέθους 6,7 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ, με επίκεντρο περίπου 70 χλμ. από την Αθήνα, προξένησε μια μετατόπιση μικρότερη του ενός εκατοστού στους γωνιαίους κίονες της ανατολικής πλευράς του μνημείου», ενώ ενδεικτικά ο ισχυρότερος μετασεισμός, της τάξης των 6,4 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ, δεν επέφερε καμία απολύτως μετατόπιση.
Αυτό δεν σημαίνει, φυσικά, ότι ο ναός βγήκε αλώβητος από την τότε σεισμική ακολουθία: στο άνω μέρος του υπήρξαν σοβαρές παραμορφώσεις, καθώς κίονες και δοκοί μετακινήθηκαν έως και 4 εκατοστά.
Ωστόσο, για να συμπληρωθεί η εικόνα, θα πρέπει να προστεθεί εδώ ότι ακόμη και ο ισχυρός σεισμός της Πάρνηθας το 1999, ο φονικότερος στην Ελλάδα κατά τα τελευταία 50 χρόνια, με 145 νεκρούς, επηρέασε σε αμελητέο βαθμό τον Παρθενώνα.
Οι πραγματικές καταστροφές
Αυτός είναι άλλωστε ο λόγος για τον οποίο οι μελετητές δεν καταμετρούν παρόμοιες φθορές μεταξύ των σημαντικότερων καταστροφών που γνώρισε ιστορικά το μνημείο.
«Τρεις είναι οι βασικότερες καταστροφές του Παρθενώνα κατά σειρά μεγέθους» θα πει ο κ. Κορρές.
«Η πυρκαγιά κατά την ύστερη αρχαιότητα από το πέρασμα μιας βαρβαρικής ορδής, πιθανώς των Ερούλων, το 267 μ.Χ.
Το ξύλινο, χρυσελεφάντινο άγαλμα της Αθηνάς, τα δύο ξύλινα θυρόφυλλα, βάρους τριών τόνων το καθένα, και η στέγη κατέπεσαν φλεγόμενα και η κολοσσιαία θερμότητα που αναπτύχθηκε κατέστρεψε εσωτερικά τους κίονες και τους τοίχους.
Αυτή ήταν και η μεγαλύτερη ζημιά που υπέστη ο Παρθενώνας.
Επεται η ανατίναξη του Μοροζίνι κατά τη διάρκεια του ενετοτουρκικού πολέμου, το 1687, και στη συνέχεια η αναστήλωσή του από το ελληνικό κράτος κατά τον 19ο αιώνα και ως τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, μια και η τεχνολογία ήταν ολέθρια:
Τα σίδερα που χρησιμοποιήθηκαν προκάλεσαν μεγάλες καταστροφές στα μνημεία – σκούριαζαν, φούσκωναν και έσπαζαν τα μάρμαρα σε διάφορες θέσεις.
Από μια άποψη, αυτή είναι η δεύτερη μεγαλύτερη καταστροφή, οπότε η ανατίναξη, ως αυτοτελές γεγονός, πέφτει στην τρίτη θέση.
Στην πραγματικότητα, βέβαια, δεν είναι ακριβώς έτσι, γιατί το 1753-1754 οι Τούρκοι τεμάχισαν τα πεσμένα λίθινα τμήματα (τα οποία δεν είχαν πάθει σοβαρές ζημιές λόγω του μεγέθους τους, περίπου 1.500 κιλά όσον αφορά τους ορθογώνιους λίθους) και έχτισαν με αυτά το νότιο τείχος της Ακροπόλεως.
Το πρόβλημα, δηλαδή, με την έκρηξη δεν είναι τόσο η ανατίναξη, το ότι ελάττωσε την ολότητα του μνημείου, όσο το ότι δημιούργησε τις συνθήκες για περαιτέρω καταστροφές».
Τι μέλλει γενέσθαι
Αν ένας μεγάλος κατά τεκμήριο σεισμός, όπως εκείνος του 1981, προκαλεί τελικά μικρές συγκριτικά ζημιές, και με δεδομένη την αντοχή κατά τη διάρκεια των ιστορικών χρόνων, κινδυνεύει η Ακρόπολη από οποιαδήποτε εκδήλωση του Εγκέλαδου;
Για τους επιστήμονες η απάντηση έχει νόημα όχι ως παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος μεταξύ «ναι» και «όχι», αλλά στο πλαίσιο του πεδίου των πιθανοτήτων.
«Κατακλυσμικοί σεισμοί συμβαίνουν. Σε διαστήματα, όμως, της τάξης των 2.000 ή 5.000 ετών ή και περισσότερο, ας πούμε.
Και στην Αττική δεν έχουν παρατηρηθεί σεισμοί τέτοιων μεγεθών. Επιπλέον, ένα μεγάλο γεγονός σαν του 1981 αποφορτίζει τη συσσώρευση της έντασης» σχολιάζει ο Μανόλης Κορρές.
«Σύμφωνα με μια μακροσεισμική επισκόπηση της Αθήνας που παρουσιάζεται από τον καθηγητή Τεχνικής Σεισμολογίας Νικόλα Αμβράζη – στο βιβλίο του «Earthquakes in the Mediterranean and Middle East» – τα ενεργά ρήγματα απέχουν πάνω από 10 χιλιόμετρα από το κέντρο της Αθήνας και χαρακτηρίζονται από μικρό μήκος.
Ως εκ τούτου, ο σεισμικός κίνδυνος στο κέντρο της Αθήνας κρίνεται μάλλον χαμηλός» σημειώνει η Μαρία Ιωαννίδου. «Διάφοροι άλλοι συγγραφείς, ωστόσο, θεωρούν ότι θα πρέπει να αναμένονται σεισμικά γεγονότα από πιθανή μετατόπιση των ήδη χαρτογραφημένων ρηγμάτων της Αττικής».
Και η μόνη τεκμηριωμένη μέθοδος ελάττωσης του κινδύνου είναι η μελέτη.
Εξ ου και από το 2008 το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών «τρέχει», σε συνεργασία με την Υπηρεσία Συντήρησης Μνημείων Ακρόπολης, ένα πρόγραμμα έρευνας της συμπεριφοράς του εδάφους και των κτισμάτων με την εγκατάσταση δέκα επιταχυνσιογράφων που αντλούν στοιχεία από τις σεισμικές κινήσεις.
Μια δεύτερη ερευνητική συνεργασία συνέδεσε μεταξύ 2008 και 2013 την ΥΣΜΑ, το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και το ιαπωνικό Πανεπιστήμιο Μίε με αντικείμενο την παρακολούθηση των δονήσεων και των συνακόλουθων αντιδράσεων των μνημείων.
Το αντισεισμικό μυστικό του Παρθενώνα προορίζεται να έρθει μελλοντικά στο φως.
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)