| ΕΡΕΥΝΑ: "Ζγόραφα" - Εξαφανίζεται το ανατολικότερο σύνορο του Β.Α. Αιγαίου και της Ευρωπαικής Ενωσης - Η συνέχεια της Ερευνας για τα πετρέλαια στο Αιγαίο |
| [Δημοσιεύτηκε στις 5/5/2003 - ] [Συντάκτης:Γιώργος Γ. Αδαλής] |
«Η ύφαλος αυτή εφείλκυσε κατά πρώτον την προσοχήν μου τω 1874, οπότε, επιβαίνων ιστιοφόρου πλοίου και ευρεθείς εν καιρώ γαλήνης πλησίον αυτής, ηδυνήθην ιδίοις ομμάσι να ιδώ την επί της θαλλάσης πλέουσαν ελαιώδη ουσίαν, να δοκιμάσω εξ ιδίας αντιλήψεως και πεισθώ επί τέλους, ότι πρόκειται ενταύθα περί πετρελαίου, του οποίου η πηγή βεβαίως κείται εν τω σώματι του υφάλου τούτου πέτρου.».
Το Ανατολικότερο σύνορο στο Βόρειο Αιγαίο. Η απόλυτη οριοθέτηση της Ελληνικής επικράτειας και της Ευρωπαικής Ενωσης. Κυρίες και κύριοι, σας παρουσιάζουμε την νήσο Ζουράφα ή πιο γνωστή ως Λαδόξερα. Η Ζουράφα(ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΟ ΠΛΑΤΟΣ: 40ο 28` 23`` και ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΟ ΜΗΚΟΣ: 25ο 50` 18``) είναι το Βορειανατολικότερο νησάκι των Θρακικών Σποράδων. Υπάγεται διοικητικά στον Νομό Εβρου, έχει μήκος ακτών μόλις 465 μέτρα και καταλαμβάνει επιφάνεια 9 στρεμμάτων σύμφωνα με παλαιότερες μετρήσεις της Υδρογραφικής Υπηρεσία του Πολεμικού Ναυτικού, ενώ σύμφωνα με νεώτερους υπολογισμούς της είναι μικρότερη του ενός στρέμματος και έχει ακτογραμμή 32 μέτρα. (θα διαπιστώσετε το γιατί).
Η νησίδα, είναι χαμηλής επιφάνειας και για αυτό εξαιρετικά επικίνδυνη, ιδίως με δυσμενείς συνθήκες ορατότητας για όσους πλέουν ανατολικώς της Σαμοθράκης, από το Βορειοανατολικό άκρο της οποίας (Άκρα Άγκιστρο ή Σκεπαστό) απέχει 6 ν.μ. περίπου.
Οπως αναφέρουν διάφορα συγγράμματα, "επ` αυτής λειτουργεί φανός μεμονωμένου κινδύνου με αναλάμπον λευκό φως. Η μεταλλική πυραμίς του φανού είναι χρωματισμένη μαύρη με ερυθρή λωρίδα".
Χάρη στην κυριαρχία που έχουμε βάση διεθνών συνθηκών, η Ελλάδα επεκτείνει σημαντικά τις ζώνες θαλάσσιας κυριαρχία της, δηλαδή τα χωρικά ύδατα και την υφαλοκρηπίδα της στον κρίσιμο χώρο του Β.Α. Αιγαίου , προς τα Ανατολικά. Ειδικά σε αυτό το νησάκι, τα νερά είναι πολύ ρηχά, ακόμη και σε μεγάλη απόσταση από αυτό,επεκτείνοντας κατά πολύ την υφαλοκρηπίδα της Ελλάδος. Στο στενό μεταξύ της Ζουράφας και της Άκρας Γκρέμια της Ανατολικής Θράκης, (σήμερα Boztepe Burnu, της Τουρκίας) έχει εύρος 14 ναυτικών μιλίων περίπου . Στο παρελθόν αρκετά πλοία , προσπαθώντας να αποφύγουν την προσέγγιση προς την Ζουράφα είχαν προσαράξει στα βραχώδη νησαία εδάφη που περιβάλουν την άκρα Γκρέμια . Πόσοι Έλληνες γνωρίζουν την ύπαρξη της Ζουράφας, που κείται Ανατολικά της Σαμοθράκης , Βόρεια της Ίμβρου και Νότια της Αλεξανδρουπόλεως και την οποία περιφρονητικώς παραλείπουν οι περισσότεροι από τους κυκλοφορούντες για το ευρύ κοινό (σχολικοί ,τουριστικοί κ.ά.) χάρτες μας , μολονότι σηματοδοτεί τα όρια της Ελληνικής και Ευρωπαικής Επικράτειας.
Δικαίως λοιπόν ίσως αναρωτηθήκατε αγαπητοί μου αναγνώστες, ποιος ο λόγος που ασχολούμαστε με την Ζουράφα, ή «Λαδόξερα» και γενικά τα Ζγόραφα, όπως ονομαζόταν παλιά ένα σύμπλεγμα νησιών που σήμερα έχει καταποντιστεί. Ξέρετε, η ευαισθησία μας στην ξεχασμένη Ελλάδα, την «Κορωνίδα της πολιτικής» του αείμνηστου Κ. Καραμανλή, την «Αλλη Ελλάδα» του Α. Παπανδρέου, μας οδηγεί κάθε φορά σε μια και μόνο σκέψη. Γιατί τα παιδιά μας και τα παιδιά των Ευρωπαίων δεν μαθαίνουν στο Δημοτικό ότι το ανατολικότερο θαλάσσιο άκρο της Ευρωπαικής Ενωσης λέγεται Ζγόραφα; Γιατί, αντίθετα με τα «διάσημα» δυτικά μας σύνορα (Πορτογαλία , Κανάρια κτλ) τα Ανατολικά σύνορα είναι «ατάκτως ερριμένα» στο χρονοντούλαπο της λήθης και της μιζέριας;;; Κάποιες τέτοιες σκέψεις μας οδήγησαν ίσως, στις μεγαλύτερες δημοσιογραφικές έρευνες που δημοσιεύτηκαν στον Ελληνικό Τύπο, και μεταφράστηκαν ακόμη και στην Κινεζική γλώσσα από διεθνή πρακτορεία ειδήσεων, όπως η έρευνα για τα κοιτάσματα του Πετρελαίου στο Αιγαίο.
Πετρέλαιο είπα;;; Για να δούμε!!!
Πριν δύο χρόνια είχαμε ξεκινήσει την σχετική μας έρευνα που προκάλεσε σωρεία αντιδράσεων από Ελληνικά και ... ξένα Υπουργεία. Και ενώ μέχρι τότε στο Αιγαίο δεν υπήρχε πετρέλαιο(!), οι Aegean Times απέδειξαν ότι υπάρχει και παραυπάρχει. Ζγόραφα λοπόν! Τζουράφα και Ακρας Γκέμια!. Μια περιοχή που αν πιστέψουμε μεγαλοπαράγοντες διαφόρων υπουργείων υπάρχει μόνο για να ... ξεκουράζονται οι γλάροι ! Σίγουρα όμως μόνο τα «πετεινά» του ουρανού γνωρίζουν την ύπαρξή τους.
Αλήθεια, άξιζε τον κόπο να ασχοληθούν οι έγκριτοι δημοσιογράφοι – συνεργάτες των Aegean Times για ένα θέμα που απ ότι φαίνεται μόνο τους «Ελληνικούς γλάρους» έχει απασχολήσει τα τελευταία 102 χρόνια; Και γιατί λέμε τα τελευταία 102 χρόνια;
Με την Ζουράφα ασχολήθηκε διεξοδικώς σε περισπούδαστο άρθρο του στη "Θρακική Επετηρίδα" ο διακεκριμένος λόγιος της Σαμοθράκης Νικόλαος Φαρδύς ο οποίος γεννήθηκε το 1853 και απεβίωσε το 1901. Ο Φαρδύς είχε δημοσιεύσει το 1897 μια μελέτη με τίτλο ("Τα Ζγοράφα ως κέντρο των σεισμών της Σαμοθράκης και λείψανο τεσσάρων νήσων του Θρακικού Πελάγους προ αμνημονεύτων χρόνων καποντισθεισών")
Διαβάστε λοιπόν τι γράφει ο λόγιος για τα νησάκια αυτά:
«Στα Ζγοράφα, σε καιρό γαλήνης και νηνεμίας, διακρίνεται κάποια υγρή, ελαιώδη ουσία που επιπλέει επί των πέριξ υδάτων , που αποπνέει οξεία οσμή πετρελαίου».
Ο ίδιος μεταξύ άλλων αναφέρει ότι : "για πρώτη φορά διαπίστωσε προσωπικώς την ύπαρξη εκεί πετρελαίου το 1874 , του οποίου η πηγή ευρίσκετο επί της Ζουράφας. Επιπλέον σημειώνει ότι η Ζουράφα ήταν ονομαστή για την ποσότητα και την ποιότητα των σπόγγων της καθώς και ότι στην περιοχή της υπήρχαν πολλά ίχνη κτηρίων των οποίων διακρίνονται οι θύρες , τα παράθυρα οι κίονες , τα κιονόκρανα κ.λ.π..
Είναι λοιπόν προφανές, ότι από την πραγματεία του λόγιου Νικολάου Φαρδύ, αποδεικνύεται ότι οι ψαράδες είχαν κάθε λόγο να την ονομάσουν «Λαδόξερα», - με το όνομα αυτό είναι γνωστή σήμερα- αφού το πετρέλαιο που αναβλύζει μέχρι τις μέρες μας δημιουργεί μια ελαιώδη ουσία στην επιφάνειά της.
Συνδυάστε το λοιπόν φίλοι μου με την προηγούμενη αποκάλυψη των Aegean Times (άρθρο της12/2/2002) για τον περίφημο «Μπάμπουρα» της Θάσου και θα διαπιστώσετε την σημασία του Θρακικού Πελάγους στην ... τουρκική Εξωτερική πολιτική. Το πόσο πολύ επιθυμούν οι Τούρκοι την συνεκμετάλευση της τεράστιας Υφαλοκριπίδας που οριοθετείται από τα ρηχά νερά της «Λαδόξερας», μπορεί κανείς να την διακρίνει μέχρι και τις μέρες μας.
Που θα την διακρίνουμε ;;;;
Ρωτήστε λοιπόν και εσείς τους ψαράδες από τον Εβρο, τι τραβάνε από τις Τουρκικές Ακταιωρούς, όταν βγαίνουν για ψάρεμα στην … πλούσια Λαδόξερα! Ρωτήστε τον πρόεδρο των Αλιέων Εβρου κ . Κολοσέντα, πόσα υπομνήματα έχει κάνει προς το υπουργείο Αμυνας της Ελλάδας για να αποστείλει πολεμικό πλοίο στην Περιοχή. Ρωτήστε τους αλιείς της περιοχής αν μπορούν να ψαρεύουν άφοβα εντός των έξι μιλίων της Λαδόξερας! Κατόπιν, ψάξτε στην βίβλο του πρώην αρχηγού του Τουρκικού Στρατού, Ναυάρχου Κιβρίκογλου, να βρείτε την σημασία της νήσου Ζουράφα (οι τούρκοι δεν έχουν βρει ακόμη τουρκική ονομασία) και κατόπιν ρωτήστε έναν οποιονδήποτε Ελληνα Σεισμολόγο: Εχει πετρέλαιο η περιοχή του Θρακικού Πελάγους εκτός από αυτό που βρέθηκε στον Πρίνο;
Ο Σεισμολόγος θα σας απαντήσει φαρδιά πλατιά ΟΧΙ. Γιατί πολύ απλά, όλες αυτές οι περιοχές έχουν μελετηθεί μόνο από τις επτά αδελφές του παγκόσμιου κονσόρτιουμ περτελαίου οι οποίες έχουν αποφανθεί, ότι σε σεισμογενείς περιοχές, του τόξου της Ανατολίας, ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ.
Τα τεράστιας σημασίας αρχαιολογικά ευρήματα έχουν ξεχαστεί στη λήθη των αιώνων. Η ελαιόδη ουσία συνεχίζει να αναβλίζει στην Λαδόξερα. Οι Τουρκική Ακτοφυλακή συνεχίζει να παρενοχλεί και να συλαμβάνει ελληνες ψαράδες. Τα τουρκικά μαχητικά πετούν ανενόχλητα πάνω από την περιοχή. Η Ελληνική Κανονιοφόρος συνεχίζει να παραμένει στον ... ναύσταθμο της Σαλαμίνας. Τα ελληνοτουρκικά πανηγύρια στο Αιγαίο δίνουν και παίρνουν. Οι πετρελαιάδες της ARAMCO και του Μπους, συνεχίζουν να ... μελετούν επί 100 χρόνια την περιοχή. Οι δορυφόροι συνεχίζουν να εποπτεύουν τις κιλήδες πετρελαίου και να χαρτογραφούν τον Μπάμπουρα και τα Ζγόραφα.
Το μόνο παρήγορο είναι, ότι σε πείσμα των ... «κακών» Aegean Times, που σκαλίζουν υποθέσεις σε βάθος ακόμη και ... 102 ετών, οι γλάροι συνεχίζουν να κατοικούν στα παντελώς άσημα και ξεχασμένα από τους κοινούς θνητούς Ζγόραφα!!!
Και κάτι τελευταίο για την ιστορία:
Σε όσα αναφέρει o ιστορικός Σ.Ε. Λυκούδης για την διαβρωτική επεξεργασία της θάλασσας και η ταπεινότητα μας για την επείγουσα ανάγκη προστασίας της Ζουράφας από την αέναη δράση των στοιχείων της φύσης , πρέπει να προστεθεί η παρατήρηση που έχει καταχωρηθεί στην παλαιότερη έκδοση του Πλοηγού του έτους 1955 , σύμφωνα με την οποία σε μικρές αποστάσεις από τη Ζουράφα υπάρχουν στα μεν Δυτικά της "Βράχος" μικρού υπέρ την επιφάνεια της θάλασσας ύψους , στα σε Νοτιοανατολικά της "Βράχος" περί την επιφάνεια της θάλασσας. Ήδη , μετά από 40 χρόνια , τα βραχώδη αυτά νησαία εδάφη έχουν δυστυχώς εξαλειφθεί. Προφανώς περιέπεσαν στην κατηγορία του σκόπελοι ή και της υφάλου ...
Απέμεινε η κάπως υψηλότερη Ζουράφα. Νησιοφύλακες και νησίαρχοι της μέχρι πότε; τα θαλασσοπούλια!!!
Ποιος ξέρει, ίσως στα επόμενα πέντε-δέκα χρόνια, θα εξαλειφθεί και το εναπομείναν νησάκι, πηαίνοντας μερικά μίλα πίσω τα θαλάσσια σύνορα της Ελλάδας και της Ε.Ε. Τότε, ίσως οι ψαράδες της Θράκης έχουν την τύχη να δουν την πολυπόθετη ελληνική Κανονιοφόρο του Π.Ν.
Ένα είναι όμως σίγουρο! Τα γλαροπούλια της «Λαδόξερας» δεν θα έχουν τόπο για ξεκούραση...
Ειδικά για τους νέους αναγνώστες, μπορεί να διαβάσει κανείς τι δημοσιεύαμε στις 18 Φεβρουαρίου 2002 στο δεύτερο μέρος της έρευνάς μας για τα πετρέλαια στο Αιγαίο. Αξίζει τον κόπο να ξαναθυμηθούμε τις δηλώσεις του τ. τπουργού της Κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ κ. Ευάγγελου Κουλουμπή :
O E. Κουλουμπής παραδέχεται την ύπαρξη πετρελαίων στο Αιγαίο:
Κατά την περίοδο αυτή η Ελληνική Κυβέρνηση δέχεται τα πυρά της αντιπολίτευσης σχετικά με το καθεστώς που επικρατεί στις υποθαλάσσιες έρευνες στο Αιγαίο. Η πρώτη επίσημη παραδοχή Ελληνα Πολιτικού ότι στο Αιγαίο υπάρχει πετρέλαιο έγινε την Δευτέρα 27 Νοεμβρίου του 2000 από τον τ. υπουργό Ευάγγελο Κουλουμπή ο οποίος δημοσίευσε ένα άρθρο στο οποίο γίνεται σαφέστατη αναφορά στα όσα αναφέραμε στο πρώτο μέρος της έρευνάς μας για την ύπαρξη πετρελαίων στο Αιγαίο.
Ο τ. υπουργός αναφέρει συγκεκριμένα: “ Εδώ και πολλά χρόνια Έλληνες και ξένοι επιστήμονες πίστευαν ότι υπάρχουν σημαντικά κοιτάσματα πετρελαίου στον Ελληνικό χώρο. Το μοναδικό όμως κοίτασμα που αξιοποιήθηκε μέχρι τώρα στην Ελλάδα είναι του Πρίνου στη θαλάσσια περιοχή της Θάσου. Ήταν ένα κοίτασμα σημαντικό που έδινε 30.000 βαρέλια και κάλυπτε περίπου το 10% των αναγκών της χώρας (τώρα βρίσκεται στο τέλος του).
Στη χώρα μας έχουν γίνει εκτεταμένες έρευνες που κάλυψαν μεγάλα τμήματα του Ελληνικού χώρου. Κυρίως στο Ιόνιο και στο Αιγαίο.
Στο Ιόνιο, παρόλο που υπήρχαν σοβαρές ενδείξεις για ύπαρξη κοιτασμάτων (Παξοί, Ζάκυνθος) μετά από πολλές και δαπανηρές ερευνητικές εργασίες, τελικά βρέθηκε το 1983 στη θαλάσσια περιοχή του Κατάκωλου ένα μικρό κοίτασμα με πολύ υψηλό όμως κόστος εξαγωγής (1000 βαρέλια την ημέρα με κόστος 40 δολάρια το βαρέλι).
Αντίθετα στο Αιγαίο μετά από έρευνες είμαστε πια σίγουροι ότι υπάρχει πετρέλαιο. Σε δύο περιοχές έχουμε βέβαιες ενδείξεις ότι υπάρχουν σοβαρά κοιτάσματα που μπορεί να καλύψουν ακόμη και μέχρι το σύνολο των αναγκών της χώρας.
Το κακό όμως είναι ότι και οι δύο αυτές περιοχές αμφισβητούνται από τους Τούρκους.
1. Περιοχή κοντά στη Λήμνο και τη Μυτιλήνη. Από έρευνες που έγιναν υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις για ύπαρξη κοιτασμάτων πετρελαίου. Μάλιστα οι έρευνες που έγιναν από τη Γαλλική εταιρεία Beicip για λογαριασμό της ΔΕΠ δείχνουν εκτός από αυτή την περιοχή ότι υπάρχουν και άλλες πολύ ενδιαφέρουσες πετρελαϊκά περιοχές στο Νότιο Αιγαίο.
2. Περιοχή Μπάμπουρα ανατολικά της Θάσου. Είναι μια περιοχή που τμήματά της αμφισβητούνται από τους Τούρκους (βρίσκονται μεταξύ 6 και 12 μιλίων των Ελληνικών χωρικών υδάτων). Από έρευνες που έγιναν σ’ αυτήν τη περιοχή υπάρχει βεβαιότητα για πετρελαϊκό δυναμικό που κυμαίνεται από 120 έως 200 εκατομμύρια απολήψιμα βαρέλια, που θα μπορούσε να καλύψει το 40% περίπου των αναγκών της χώρας και για πολλά χρόνια.
Για τα κοιτάσματα πετρελαίου στον Μπάμπουρα απειλήθηκε ελληνοτουρκική σύρραξη. Στην πρόθεση της Ελλάδας να προχωρήσει σε εκμετάλλευση των κοιτασμάτων στη θέση Μπάμπουρα η Τουρκία έγινε απειλητική «υπενθυμίζοντας» τη «συμφωνία» της Βέρνης (1976 Καραμανλής - Ετσεβίτ) και αργότερα τη «συμφωνία» της Βουλιαγμένης (1988 Παπανδρέου - Oζάλ). Τις δύο αυτές «συμφωνίες» που αναφέρουν οι Τούρκοι, η Ελλάδα, από ό,τι τουλάχιστον γνωρίζω, δεν δέχεται την ύπαρξή τους.
Πάντως ανεξάρτητα αν υπάρχουν ή δεν υπάρχουν μπροστά στα νέα δεδομένα των σχέσεων της Τουρκίας και με την Ελλάδα και με την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις προοπτικές που διανοίγονται, πιστεύω ότι ο Έλληνας Υπουργός των Εξωτερικών έχει χρέος να βάλει το θέμα στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Και συγκεκριμένα στα Μέτρα Oικοδόμησης Εμπιστοσύνης.
----------------
ΠΗΓΕΣ:
----------------
ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΦΑΡΔΥΣ ΓΙΑ ΤΑ ΖΓΟΡΑΦΑ
ΤΑ ΖΓΟΡΑΦΑ
ΩΣ ΚΕΝΤΡΟΝ ΤΩΝ ΣΕΙΣΜΩΝ ΤΗΣ ΣΑΜΟΘΡΑΚΗΣ ΚΑΙ ΛΕΙΨΑΝΩΝ ΤΕΣΣΑΡΩΝ ΝΗΣΩΝ ΤΟΥ ΘΡΑΚΙΚΟΥ ΠΕΛΑΓΟΥΣ ΠΡΟ ΑΜΝΗΜΟΝΕΥΤΩΝ ΧΡΟΝΩΝ ΚΑΤΑΠΟΝΤΙΣΕΣΙΣΑΙ
ΥΠΟ
ΝΙΚΟΛΑΟΥ Β. ΦΑΡΔΥ***
του Σαμοθράκος
Tα Ζγόραφα είναι τρικαρηνός ύφαλος πέτρα, εν νηνεμία μόνον, και μάλιστα όποτε συνέπεια βορειοανατολικού ανέμου αποσύρονται τα θαλάσσια ύδατα, ορατή της παραπλέουσι ταύτην, λίαν δ’ επικίνδυνος τοις ναυτιλλομένοις, κειμένη εν τω Θρακικώ πελάγει μεταξύ Θρακικής Χερσονήσου και Σαμοθράκης, εις εξ περίπου μιλίων απόστασιν από του Αγκίστρου, άκρας ονομαστής επί της βορειοανατολικής παραλίας της νήσου Σαμοθράκης. Η ύφαλος αυτή, εν καιρώ γαλήνης, διακρίνεται επίσης εκ τίνος υγράς ελαιώδους ουσίας, επιπλέουσης επί των περί αυτήν υδάτων της θαλάσσης και αποπνέουσης οξείαν και πνιγηράν τίνα οσμήν πετρελαίου. Κείται δε γεωγραφικώς επί του σημείου εκείνου, εν τω οποίω συναντώνται η 40° ,28΄ μοίρα του βορείου πλάτους μετά της 25° ,51΄ του μεσημβρινού, κατά τον Πινάκα ον εδημοσίευσεν ο κ. Α. Conze, εν τω Reise auf den Jnseln des Thrakischen Meeres. (Hannover, 1860)
Η ύφαλος αυτή εφείλκυσε κατά πρώτον την προσοχήν μου τω 1874, οπότε, επιβαίνων ιστιοφόρου πλοίου και ευρεθείς εν καιρώ γαλήνης πλησίον αυτής, ηδυνήθην ιδίοιςομμάσι να ιδώ την επί της θαλλάσης πλέουσαν ελαιώδη ουσίαν, να δοκιμάσω εξ ιδίας αντιλήψεως και πεισθώ επί τέλους, ότι πρόκειται ενταύθα περί πετρελαίου, του οποίου η πηγή βεβαίως κείται εν τω σώματι του υφάλου τούτου πέτρου.
Ότε δε τω 1877 εκτίζετο εισέτι η Εκκλησία της Σαμοθράκης, (Mittheilungen des K. Deutschen arch. Instituts, Athen 1893, Tομ. XVIII, σελ. 348, εν τη υποσημειώσει.) παρουσιάσθεις αυτοκλήτως, κατά μήνα Μάιον του αυτού έτους, τοις επιτροποίς της Εκκλησίας ο σπογγαλιεύς καπετάν-Νικόλαος εκ Σύμης, προέτεινεν αυτοίς, ίνα τω δώσωσιν εργατάς και πλοίον φορτηγόν, όπως εξαγάγη διά την Εκκλησίαν εκ του πυθμένος της υφάλου Ζγόραφατους μαρμάρινους κιόνας, οίτινες ευρίσκονται εκεί. Κεντήθεις δ’ εκ της προτάσεως ταύτης, εζήτησα λεπτομερέστερας πληροφορίας περί του πράγματος και έμαθον, ότι ο βράχος της υφάλου Ζγόραφα είναι μέγας και ονομαστός δια τε το ποσόν και το ποιόν των σπόγγων, οίτινες φύονται επ’ αυτού, ότι η επ’ αυτού σπογγαλιεία είναι λίαν επικίνδυνος δια την συχνήν φοίτησιν εκεί υπερμεγέθων και παντός είδους ιχθύων και, ότι επ’ αυτού ευρίσκονται πολλά ίχνη κτιρίων, εφ’ ων διακρίνονται αι θύραι, τα παράθυρα, κίονες, κιονόκρανα, μάρμαρα και εν γένει πολλά λείψανα, μαρτυρούντα την παλαί πότε κατοίκησιν του μέρους εκείνου. Ακριβώς δε, η τελευταία αυτή είδησις διήδειρεν εν εμοί τον πόθον της μελέτης του θέματος τούτου (Ετέρα μελέτη μου εξ ισού ενδιαφέρουσα την Θράκην και την Σαμοθράκην είναι “Τα επί της νοτίου Θρακικής παραλίας Σαμοθρηϊκία τείχεα”, αναγνωσθείσα εν τη τακτική συνεδρίασει του εν Κων/πόλει Ελλ. Φιλολογ. Συλλόγου τη 29 Απριλίου 1896 και δημοσιευθείσα εν τω “Έβρω” Ανδριανουπόλεως τη 12 Ιουν. 1896, Έτος Ε΄, αριθ. 66 και 67). Βεβαίως, η παρουσία τοιαύτης ύλης εν τω πυθμένι της θαλλάσης, συνεπάγεται το συμπέρασμα, ότι παλαί ποτέ το μέρος εκείνο έκειτο υπεράνω της επιφάνειας της θαλλάσης και ότι, συνέπεια γεωλογικών μεταβολών εξ ηφαιστειωδούς, ή, άλλης τίνος αιτίας, κατεποντίσθη. Τούτο δε βεβαίουσιν αποχρώντως τα τε διαφορά φυσικά φαινόμενα και αι μαρτυρίαι των αρχαίων συγγραφέων.
Η παρουσία πετρελαίου επί της υφάλου Ζγόραφα, τα θερμά μεταλλικά ύδατα των Θερμών επί της νήσου Σαμοθράκης(“Τα θερμά νερά της νήσου Σαμοθράκης” υπό Ν. Β. Φαρδυ, εν τω “Έβρω” Ανδριανουπόλεως, 3 Ιουλίου 1896. Έτος Ε΄, αριθ. 72) και ο ακατάπαυστος υποχθόνιος βρόμος μετά δονήσεων κατά το μάλλον και ήττον σφόδρων του εδάφους αυτής μαρτύρουσι την παρουσίαν μετάλλων εν τοις στερνοίς του ουκ ευαγκάλου τούτου όγκου και την ακατάπαυστον ηφαιστειώδη εργάσιαν εν αυτώ. Τα ωραία και περικάλλη οικοδομήματα των Καβείρων, το Αρσινόειον, το Πτολέμειον, η Στοά, ως εκ των τελευταίων αρχαιολογικών ερευνών κατεδείχθη, κατέρρευσαν υπό σεισμών (Archives des missions scientifiques etc. 2me serie, Tom IV, 2me livraison. Paris, 1867, pag. 254. –Neue archeol. Untersuhungen auf Samothrake, vou A, Conze, A. Hausen, O Bendorf, Wien, 1880. Band. II, S. 116), η δε διεύθυνσις των καταπεσόντων κιόνων μαρτυρεί, ότι η διεύθυνσις των σεισμών εκείνων ήτο απ’ ανατολών και βορρά προς δυσμάς και νότον. Η γή, οι λίθοι, και η καθόλου άποψις του εδάφους της νήσου Σαμοθράκης μαρτύρουσιν,ότι προ αμνημονεύτων χρόνων υπέστη μεγάλας γεωλογικάς μεταβολάς και εδαφικάς αναστατώσεις, ο δε διάσημος γεωγράφος του αιώνος κ.Ε. Kiepert. ανεκάλυψεν επί της υψηλοτάτης κορυφής της Σαμοθράκης, μεταξύ των ορεών Φεγγάρι, Άγιος Ηλίας και Αγία Σοφία, τον κρατήρα μεγάλου ηφαιστείου προ εκατοντάδων αιώνων αποσβεσθέντος (Την είδησην ταύτην κατά πρώτον έσχον παρά του D. Abrad von Degen εκ Βουδαπέστης, επισκεφθέντος την Σαμοθράκην τω 1889, χάριν ζωολογικών, βοτανικών και ορυκτολογικών ερευνών).
Ο σεισμός της 28/9 Φεβρουαρίου 1893 (“Οι σεισμοί της Σαμοθράκης” του 1893, υπό Ν. Β. Φαρδυ, εν τω “Νεολόγω” Κων/πόλεως, έτος ΚΖ΄. Αριθ. 7049, 7051, 7071, 7173, έτος ΚΗ΄., αριθ. 7199, 7359.), είναι εξ εκείνων, οίτινες κατά περιόδους επαναλαμβανόμενοι άφηκαν ίχνη της διαβάσεως αυτών. Η εμφάνισις των θερμών μεταλλικών υδάτων και η κατάπτωσις των αρχαίων ναών της Παλαιοπόλεως, βεβαίως εις τοιούτου είδους σεισμικάς δονήσεις οφείλονται. Το, κατά τον τελευταίον τούτον σεισμόν, από των Θέρμων μέχρι του Κήπου μέγα ρήγμα εις τους πρόποδας του όρους, η καθίζισις του εδάφους κατ’ έκτασιν της παραλίας εν τω ιδίω τούτο μέρει, και το μέγα κύμα, όπερ κατέκλυσε την ιδίαν ταύτην παραλίαν προς στιγμήνκαι πάλιν εις τα ιδία επανήλθεν, είναι τρανά μαρτύρια περί του κέντρου της καταστροφής του τελευταίου τούτου σεισμού. Μάλιστα δε, η παραλία του Αγκίστρου, ήτοι ακριβώς το μέρος εκείνο, όπερ ανταποκρίνεται εις τα Ζγόραφα, υπέστη την μεγαλειτέραν ζημίαν. Το σεισμικόν κύμα, έχον ύψος πέντε περίπου μέτρων, κατέκλυσεν όλην την εκεί πλησίον επιπέδον γήν και παρέσυρε πάντα τα επ’ αυτής, αι δε οικοδομαί του εκεί Ιβηριτικού Μετοχίου έγειναν εν ακάρει σωρός λίθων άμορφος. Ταύτα λοιπόν πάντα έχων υπ’ όψιν, δεν εδίστασα, ήδη από της εποχής εκείνης, να θεωρήσω το μέρος εκείνο ως κέντρον των τελευταίων τούτων σεισμών, μετ’ επιφυλάξεως δε και πάντων των προγενεστέρων.
Κατά τον Διοδώρον τον Σικελιώτην “οι Σαμόθρακες ιστορούσι πρό των παρά τοις άλλοις γενομένων κατακλυσμών έτερον εκεί μέγαν γενέσθαι, το μεν πρώτον του περί τας Κυανέας στόματος ραγέντος, μετά δε ταύτα του ΕλλησπόντουΧ το γαρ εν τω Πόντω πέλαγος λίμνης έχον τάξιν μέχρι τοσούτου πεπληρώσθαι δια των εισρεόντων ποταμών, μέχρις ότου δια το πλήθος παρεκχυθέν το ρεύμα λάβρως εξέπεσεν εις τον Ελλήσποντον και πολλήν μεν της Ασίας της παρά θάλασσαν, επέκλυσεν ουκ ολίγην δε και της επιπέδου γης εν τη Σαμοθράκη θάλατταν εποίησεΧ και δια τούτο εν τοις μεταγενεστέροις καιροίς ενίους των αλιέων ανεσπακέναι τοις δικτύοις λίθινα κιονόκρανα, ως και πόλεων κατακεκλυσμένων (Βίβλ. Ε. παρ. 47).”
Την είδησην ταύτην προφανώς αναφέρει ο Διόδωρος ούχι ως ιστορικόν γεγονός τοις πάσι γνωστόν και προαποδεδειγμένον, αλλ’ ως παράδοσιν διασωθείσαν παρά τοις Σαμοθράξι και κατά συνέπειαν χρηζούσαν ελέγχου. Παρατηρούμεν όθεν δικαίως, ότι ύδατα τα οποία θα ήρχοντο από του Πόντου και θα είχον τόσην δύναμιν, ώστε ν’ ανοίξουν τα περί τας Κυανέας στόμα και το του Ελλησπόντου, δεν θα κατέκλυζον μόνην την Σαμοθράκην και “πολλήν της Ασίας”, ως αναφέρει η παράδοσις, αλλά και πάσας τας παρακείμενας νήσους, και όλην την παραλίαν της Θράκης και Μακεδονίας, το σε πράγμα θα εγίνετο αισθητόν καθ’ απάσαν την Μεσόγειον και ούτω δεν θα ήτο άγνωστον πάσι τοις ιστοριογραφοίς. Τούτου δ’ ένεκεν και ημείς, λαμβάνοντες ως θετικήν πληροφορίαν τον καταποντισμόν μέρους της εν Σαμοθράκη επιπέδου γης, παραδεχόμεθα ως αιτίαν αυτού, ούχι πλέον τον κατακλυσμόν, ον αναφέρουσιν οι σύγχρονοι του Διοδώρου συμπατριωταί μου, αλλά καθίζισιν τίνα του εδάφους, όμοιαν εκείνης, ήτις και ενταύθα και εις άλλα μέρη της Μεσογείου, κατά τους τελευταίους τούτους χρόνους, συνέβη συνέπεια σεισμών εξ ηφαιστειώδους, ή, άλλης τινός εργασίας ενεργουμένης εις τα έγκατα της νήσου ταύτης.
Ο Πλίνιος εν τη Φυσική Ιστορία του λόγον ποιούμενος περί Σαμοθράκης, της οποίας την γεωγραφικήν θέσιν και τας σχέσεις αυτής προς τας παρακείμενας νήσους και χώρας ορίζει μετά μεγάλης λεπτομέρειας, επισυνάπτει, ότι μεταξύ Χερσονήσου και Σαμοθράκης έκαιντο παλαί πότε η Αλόννησος, η Γηθωνή, η Λαμπώνια και η Αλωπεκόννησος, αίτινες ήδη επί της εποχής αυτού ήσαν άγνωστοι (Natur. Histor. Lib. IV, Cap. 12, παραγρ. 23). Η πληροφορία αυτή του Πλίνιου είναι σαφής και ευκρινής. Πρόκειται περί 4 νήσων κειμένων μεταξύ Θρακικής Χερσονήσου και Σαμοθράκης, αίτινες προ αιώνων κατεποντισθήσαν και των οποίων η μνήμη διετηρείτο είσετι επί των χρόνων αυτού.
Συνδυάζοντες όθεν όλας τας πληροφορίας, όσας εν τοις εμπρόσθεν διελάβομεν, ήτοι: α΄ ) μεν ότι η Σαμοθράκη ανέκαθεν υπήρξε χώρα ηφαιστειώδης και ότι έτι και νυν συχνάκις ταράσσεται υπό σεισμών, των οποίων το κέντρων ευρίσκεται εις το βορειοανατολικόν μέρος της νήσου παρά τη ύφαλω Ζγόραφα, β΄ ) δε ότι επί της υφάλου Ζγόραφα έτι και νυν απαντώνται ερείπια οικοδομών, κίονες, κιονόκρανα και μάρμαρα, γ΄ ) ότι, κατά την είδησην του Διοδώρου, εγνώριζον οι σύγχρονοι αυτώ Σαμοθράκες, ότι μέρος της επιπέδου γης της νήσου των, όπερ άλλοτε ήτο κατωκημένον ευρίσκετο ήδη υπό τα ύδατα της θαλάσσης, δ΄ ) ότι, κατά την πληροφορίαν του Πλίνιου, διέσωσε τέως η μνήμη των ανθρώπων την ύπαρξιν τεσσάρων νήσων, κειμένων εν τω Θρακικώ πελάγει μεταξύ Χερσονήσου και Σαμοθράκης, δυνάμεθα να εικάσωμεν μετά πάσης θετικότητας, ότι πάλαι πότε η Σαμοθράκη συνειχετο μετά της απέναντι Θράκης, ότι τίνι καθίζισει του εδάφους, ήτις είναι η του κατακλυσμού, ον αναφέρει ο Διόδωρος, απεχωρίσθη η Σαμοθράκη και εσχηματίσθησαν εν τω μέσω αι τέσσαρες νήσοι, των οποίων τελευταίον ίχνος αναπέμεινεν η κορυφή της υφάλου Ζγόραφα.
Εις υποστήριξιν δε της εικασίας ταύτης έρχεται και η περί την Σαμοθράκην υδρογραφία, εξ ης πληροφορούμεθα, ότι ενώ μεταξύ Ίμβρου και Σαμοθράκης τα ύδατα είναι λίαν βαθέα, τουναντίον μεταξύ Αίνου και Σαμοθράκης το βάθος αυτών είναι όλως ασήμαντον, δίο και ανέκαθεν επεκράτησεν η ιδέα, ότι ημέραν τίνα θα ενωθή η Σαμοθράκη μετά της Αίνου, δία της συσωρεύσεως παντοείδους ύλης, ην ο Έβρος διαρκώς κατασύρει εις την θάλασσαν.
------
*** Νικόλαος Φαρδύς: Σαμοθρακίτης ιατροφιλόσοφος. Σπουδασμένος στην Αθήνα και τη Γαλλία, ο Φαρδύς δίδαξε ως δάσκαλος στην Κορσική και γύρισε μετά στο νησί του γιατρεύοντας τους συντοπίτες του, μελετώντας τις παλιές πέτρες και γράφοντας μελέτες για την ιστορία της πατρίδας του και άρθρα για την χωρίς τόννους και πνεύματα γραφής. Έγινε δήμαρχος στο νησί του και μολονότι πέθανε στα τέλη του προηγούμενου αιώνα οι κάτοικοι τον θυμούνται και τον μνημονεύουν γιατί στάθηκε ο σπουδαιότερος Σαμοθρακίτης της εποχής του. |
|
| [Συντάκτης:Γιώργος Γ. Αδαλής] |
|
|
|
