ΑΠΟΝΟΜΗ ΒΑΘΜΟΥ «ΥΠΟΣΤΡΑΤΗΓΟΥ ΕΠΙ ΤΙΜΗ» ΣΤΟΝ ΜΑΚΕΔΟΝΑ ΗΡΩΑ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΠΑΠΑ

 

Του Ευάγγελου Γριβάκου, Αντιστρατήγου ε.α. - Νομικού

 

Ο Εμμανουήλ Παπάς γεννήθηκε το 1772 στο χωριό Δοβίστα (νυν «Εμμανουήλ Παπάς» ) Σερρών. Η πατριωτική δράση του ξεκίνησε ενωρίς καθόσον, ως ευκατάστατος ευπατρίδης, διέθετε μεγάλα χρηματικά ποσά προς «εξαγορά» από τους Τούρκους προνομίων επ΄ωφελεία των αδυνάτων και κατατρεγμένων συμπατριωτών του, ακόμη και της ποινής του θανάτου.

 

Το 1817, μετά από διαμάχη με τον τοπάρχη Γιουσούφ Μπέη, εγκαταθίσταται στην Κων/πολη και μυείται στην Φιλική Εταιρεία. Στις 23 Μαρτίου 1821 και κατόπιν εντολής του Δημ. Υψηλάντη, φορτώνει ένα πλοίο με οπλισμό και πολεμοφόδια, μεταβαίνει στην Μονή Εσφιγμένου του Αγ. Όρους και ξεκινά πυρετώδεις προετοιμασίες για την απελευθέρωση της Μακεδονίας, με στρατολόγηση εθελοντών Μοναχών και Ελλήνων από τα χωριά της Χαλκιδικής. 

 

Η Επανάσταση στην Χαλκιδική εκδηλώθηκε στις 17 Μαΐου 1821. Αρχηγός της «και υπερασπιστής της Μακεδονίας» ανακηρύχθηκε ο Εμμανουήλ Παπάς, με ορμητήριο το Αγ. Όρος. Το εκστρατευτικό σώμα κινήθηκε επί δύο αξόνων. Στον βόρειο άξονα ενήργησε ο Εμμανουήλ Παππάς προς Απολλωνία και Στενά της Ρεντίνας, με σκοπό να αποτρέψει ενισχύσεις των Τούρκων από Βορά και στον δυτικό ο γενναίος Οπλαρχηγός Σταμάτιος (Στάμος) Κάψας (ή καπετάν Χάψας), από το χωριό Παζαράκι της Κασσάνδρας, που προέλασε μέσω των χωριών Κομίστα, Ιερισσός, Αρναία, Αγ. Πρόδρομος , Γαλάτιστα, κατέλαβε τα επαναστατημένα Βασιλικά και κατεδίωξε την τουρκική δύναμη μέχρι το χωριό Σέδες (Θέρμη). 

 

Στα μέσα Ιουνίου 1821, ο Μπαϊράμ Πασάς, ορμώμενος με 23.000 στρατό από Ανατ. Θράκη, προσέβαλε τα τμήματα του Εμμανουήλ Παπά και τα απώθησε. Στη συνέχεια εισήλθε στην Θεσσαλονίκη, ενίσχυσε τον στρατό του και κινήθηκε προς Βασιλικά τα οποία ήδη είχε καταλάβει ο Αχμέτ Μπέης των Γιαννιτσών, που κατέσφαξε τον πληθυσμό τους. Οι επαναστάτες του Χάψα, μάταια προσπάθησαν να αντιτάξουν άμυνα κατά του Μπαϊράμ Πασά έξω από τα Βασιλικά, στην θέση Τσελέπη Πέτρα, στους πρόποδες του βουνού Βουζιάρη. Κάμφθηκαν πολεμώντας ηρωικά και αφήνοντας στο πεδίο της μάχης 62 νεκρούς, μεταξύ των οποίων και ο καπετάν Χάψας, ενώ οι απώλειες των Τούρκων προσέγγισαν τους 500. Με την κατάρρευση του μετώπου οι επαναστατικές δυνάμεις διασκορπίσθηκαν και η κεντρική Χαλκιδική παραδόθηκε στους Τούρκους που πυρπολούσαν και έσφαζαν αδιακρίτως. 

 

Ο Εμμανουήλ Παππάς έφυγε από το Αγ. Όρος και ήλθε στην Κασσάνδρα για να οχυρώσει την διώρυγα της Ποτίδαιας. Στις αρχές Ιουλίου 1821 οι Τούρκοι εξαπέλυσαν σφοδρή επίθεση κατά της διώρυγας αλλά τελικά δεν μπόρεσαν να την εκπορθήσουν, τραπέντες εις άτακτο φυγή. Σε αυτή την πρόσκαιρη νίκη συνέβαλαν και 11 ψαριανά πλοία τα οποία, από την πλευρά της θάλασσας, βομβάρδισαν το τουρκικό στρατόπεδο και ανεφοδίασαν τους επαναστάτες. 

 

Παρά τις πρόσκαιρες επιτυχίες, η κατάσταση στην Κασσάνδρα δεν ήταν καθόλου ευνοϊκή. Ο Παπάς, στην απόγνωσή του, έγραψε προσωπική επιστολή στον Δημ. Υψηλάντη ζητώντας βοήθεια. Η απάντηση του Υψηλάντη ήλθε αρνητική με την αιτιολογία ότι οι δυνάμεις ασχολούνταν ολοκληρωτικά με την πολιορκία της Τρίπολης. 

 

Στις 30 Οκτωβρίου οι Τούρκοι κατέλαβαν την οχύρωση της Ποτίδαιας και μετά ολόκληρη την Κασσάνδρα και την Σιθωνία. Ο Παπάς με δυσκολία κατέφυγε στο Αγ. Όρος όπου επικρατούσε η ίδια κατάσταση. Απογοητευμένος και από την στάση των Μοναχών - που συνθηκολόγησαν με τον διοικητή Θεσ/νίκης Αβδούλ Αβούδ και αρνούνταν να συνεχίσουν τον αγώνα - αποφάσισε να αναχωρήσει για την Ύδρα με το πλοίο του φίλου του Αντώνη Βισβίζη. Διαπλέοντας τον Καφηρέα, νότια της Εύβοιας και εξαντλημένος από τις κακουχίες και τις συγκινήσεις του πολέμου άφησε την τελευταία του πνοή στις 5 Δεκεμβρίου 1821. Η σορός του μεταφέρθηκε στην Ύδρα και ετάφη με τιμές Αρχιστρατήγου. Στις 17 Ιουνίου 1966 τα λείψανά του μεταφέρθηκαν στις Σέρρες και εναποθηκεύθηκαν κάτω από τον ανδριάντα του, στην πλατεία Ελευθερίας.  

 

Εν κατακλείδι, ο Εμμανουήλ Παππάς υπήρξε μια από τις πλέον ευγενείς και πατριωτικές μορφές της Παλιγγενεσίας, που δαπάνησε την τεράστια περιουσία του (300.000 δίστηλα τάλαρα) για την επιτυχία της Επανάστασης. Αν και αγνοούσε την στρατιωτική τέχνη, ο αγώνας που με Πίστη και ισχυρή θέληση οργάνωσε και διεξήγαγε στην Μακεδονία, ενέπλεξε, επί σχεδόν ένα χρόνο, σημαντικό όγκο τουρκικών δυνάμεων παρέχοντας, έτσι, περισσότερο χρόνο στους επαναστατημένους Έλληνες του Νότου να οργανωθούν για την αντιμετώπιση του προελαύνοντος εχθρού. Το παράδειγμά του ακολούθησαν και τα περισσότερα από τα 11 τέκνα του. Τρία, μάλιστα, από αυτά σκοτώθηκαν στο πεδίο της μάχης: Ο Αθανάσιος, το 1826, ακολουθώντας τον Καραϊσκάκη στην Στερεά Ελλάδα, ο Ιωάννης, μαζί με 50 Μακεδόνες πολεμιστές στο Μανιάκι (20 Μαΐου 1826) με τον Παπαφλέσσα και ο Νικόλαος, στην μάχη του Καματερού (27 Ιανουαρίου 1827) κατά του Κιουταχή. 

 

To 1843, στο Ελληνικό Βουλευτήριο αναρτήθηκε το όνομά του Εμμανουήλ Παπά ως ενός από τους πρωταγωνιστές της Ελληνικής Επανάστασης και με Βασιλικό Διάταγμα απονεμήθηκε σ’ αυτόν τιμητικά ο βαθμός του «Συνταγματάρχου».  

 

Εν τούτοις, σε σύγκριση με τις υπηρεσίες που προσέφερε προς την Πατρίδα και με βάση τα σημερινά δεδομένα, ο βαθμός του Συνταγματάρχου ήταν «κατώτερος» της προσωπικότητας του Παπά και τον αδικούσε κατάφωρα. Άλλωστε, ο ίδιος ο Δημ. Υψηλάντης, διαρκούντος του Αγώνα, τον είχε ονομάσει «πληρεξούσιον αρχηγόν και διοικητήν των στρατιωτικών δυνάμεων του Αγίου Όρους, της Κασσάνδρας και της Θεσσαλονίκης» δηλ. Αρχιστράτηγο.  

Η δικαίωση ήλθε πέρυσι με την ευκαιρία του εορτασμού για την συμπλήρωση των 200 ετών από την Επανάσταση του 1821 και του θανάτου του. Το Ελληνικό Κράτος, με το από 3-12-2021 Προεδρικό Διάταγμα ( ΦΕΚ 3047/10-12-2021 τ. Γ’) και έπειτα από Πρόταση του Υπουργού Εθνικής Άμυνας και σχετική Απόφαση του Συμβουλίου Αρχηγών Γενικών Επιτελείων (ΣΑΓΕ), απένειμε σε αυτόν τον Μακεδονομάχο του 1821 τον βαθμό του «Υποστρατήγου επί τιμή» (την μέγιστη διάκριση που μπορεί να δοθεί, βάσει κειμένης νομοθεσίας, σε αυτές τις περιπτώσεις) «για τον απαράμιλλο ηρωισμό, την αυτοθυσία και την αφοσίωση που επέδειξε προς το Ελληνικό Έθνος και την Επανάσταση του 1821». Την τιμητική διάκριση ανακοίνωσε επίσημα εκ μέρους των Ενόπλων Δυνάμεων της Χώρας ο Α/ΓΕΣ Αντιστράτηγος κ. Λαλούσης Χαράλαμπος μετά την αρχιερατική Θ. Λειτουργία και την επιμνημόσυνη δέηση που έλαβαν χώρα στις 5 Δεκεμβρίου2021, στον Ι. Ναό του Αγ. Αθανασίου της γενέτειρας του Εμμανουήλ Παπά, με την παρουσία πολιτειακών, πολιτικών, στρατιωτικών κλπ Αρχών. 

 

Η απονομή του «Υποστρατήγου επί τιμή» στον Εμμανουήλ Παπά επιβεβαιώνει για μια ακόμη φορά ότι: Η ΕΥΓΝΩΜΟΜΟΥΣΑ ΠΑΤΡΙΣ ΜΠΟΡΕΙ ΠΟΛΛΕΣ ΦΟΡΕΣ ΝΑ ΚΑΘΥΣΤΕΡΕΙ ΝΑ ΤΙΜΗΣΕΙ ΤΑ ΑΞΙΑ ΤΕΚΝΑ ΤΗΣ ΑΛΛΑ ΠΟΤΕ ΔΕΝ ΤΑ ΛΗΣΜΟΝΕΙ. Ας είναι αιωνία η μνήμη του και οι αγώνες του υπόδειγμα φωτεινό για τους Νεοέλληνες.

πηγή

Σύγχυση στον Καναδά για εξελισσόμενη νευρολογική ασθένεια

 

Ανησυχία έχει σκορπίσει στον Καναδά μια εξελισσόμενη νευρολογική ασθένεια, που προκαλεί σύγχυση στους ειδικούς εδώ και πάνω από δυο χρόνια, και τώρα δείχνει να επανεμφανίζεται.

Πληροφοριοδότης από την περιοχή Νιου Μπρούνσγουικ μίλησε στον «Guardian», διατηρώντας την ανωνυμία του, και προειδοποίησε για την ασθένεια που εμφανίζεται να πλήττει έναν αυξανόμενο αριθμό νέων ανθρώπων και να προκαλεί ραγδαία νοητική εξασθένιση σε ορισμένους από αυτούς.

Μιλώντας στη βρετανική εφημερίδα εργαζόμενος του δικτύου υγείας Vitalité, μίας από τις δυο υγειονομικές Αρχές της επαρχίας, τόνισε ότι ο αριθμός των ύποπτων κρουσμάτων αυξάνεται και ότι νεαροί ενήλικες χωρίς υποκείμενα νοσήματα αναπτύσσουν μια σειρά από συμπτώματα όπως ραγδαία απώλεια βάρους, αϋπνίες, παραισθήσεις, νοητικές δυσκολίες και περιορισμούς της κινητικότητας.

Το θέμα που έχει προκύψει, ωστόσο, είναι το εξής: Ενώ ο επίσημος αριθμός των υπό διερεύνηση κρουσμάτων, δηλαδή 48 περιπτώσεις, παραμένει σταθερός, από τη στιγμή που ανακοινώθηκε το πρόβλημα την άνοιξη του 2021 πολλαπλές πηγές υποστηρίζουν ότι η συρροή ενδέχεται πλέον να αποτελείται ακόμη και από 150 άτομα, καθώς πολλές ακόμη περιπτώσεις που αφορούν νέους ανθρώπους απαιτούν περαιτέρω διερεύνηση. «Πραγματικά ανησυχώ για αυτά τα κρούσματα, επειδή μοιάζουν να εξελίσσονται ταχύτατα» αναφέρει η πηγή του «Guardian». «Ανησυχώ για εκείνους και τους οφείλουμε κάποιου είδους απάντηση».

Ταυτόχρονα έχουν καταγραφεί τουλάχιστον εννιά περιπτώσεις, στο πλαίσιο των οποίων δυο άτομα που βρίσκονταν σε στενή επαφή χωρίς να έχουν γενετικές συνδέσεις ανέπτυξαν συμπτώματα, πράγμα που σημαίνει ότι ενδεχομένως η εμφάνιση της νόσου συνδέεται με περιβαλλοντικούς παράγοντες.

Μεταξύ των περιστατικών που έχουν σημειωθεί είναι ένας άνδρας, ο οποίος ανέπτυξε συμπτώματα άνοιας και διαταραχής συνέργειας μυών. Η σύζυγός του, που είχε αναλάβει τη φροντίδα του, ξαφνικά άρχισε να αντιμετωπίζει προβλήματα ύπνου, αλλά και ατροφίας μυών, άνοιας και παραισθήσεων. Πρόκειται για μία 30χρονη, η οποία βρίσκεται σε κατάσταση που περιγράφεται ως μη λεκτική, τρέφεται με σωληνάκι και υποφέρει από διαρκή σιελόρροια, ενώ η νοσηλεύτρια που τη φρόντιζε, η οποία διανύει την τρίτη δεκαετία της ζωής της, άρχισε πρόσφατα να παρουσιάζει επίσης συμπτώματα νευρολογικής εκφύλισης.

πηγή

10 Νοεμβρίου 1977. Ο αρχαιολόγος Μανόλης Ανδρόνικος ανακαλύπτει τον τάφο του Φίλιππου στη Βεργίνα

 

Σαν σήμερα.....Το 1977.

Ο αρχαιολόγος Μανόλης Ανδρόνικος ανακαλύπτει τον τάφο του Φίλιππου στη Βεργίνα. Πρόκειται για μία από τις μεγαλύτερες αρχαιολογικές ανακαλύψεις του 20ου αιώνα παγκοσμίως.

(ανάρτηση του #Athanasios_Pachis)

Θεαματικοί τάφοι λαξευμένοι σε βράχο στα Μύρα της Λυκίας,

 

Dimitris Michailidis

Θεαματικοί τάφοι λαξευμένοι σε βράχο στα Μύρα της Λυκίας, στη νοτιοδυτική Μικρά Ασία.

Η αρχαία πόλη Μύρα είναι διάσημη για τα μεγάλα κτίσματα της. Το πιο εντυπωσιακό από όλα τα αξιοθέατα είναι οι λαξευμένοι σε βράχους τάφοι της αρχαίας νεκρόπολης της Λυκίας, με δύο τοποθεσίες ταφής, τη νεκρόπολη του ποταμού και την ωκεάνια νεκρόπολη που φέρουν προσόψεις που θυμίζουν κλασικούς ναούς.

Κοιτάζοντας από μακριά, αυτά που φαίνονται να είναι περίτεχνες κατοικίες πάνω σε βράχους είναι στην πραγματικότητα οι ξεπερασμένες προσόψεις των τάφων για την ελίτ μιας κάποτε ξεχασμένης κοινωνίας.

Η χρονολόγηση τους δείχνει ότι κατοικούνται σχεδόν 3.000 χρόνια πριν. Ενώ η περιοχή βρέθηκε στο πέρασμα των αιώνων υπό περσική, ελληνική, περσική (και πάλι), μακεδονική, ρωμαϊκή, λυκιακή, βυζαντινη και τελικά τουρκική κυριαρχία.

Η σταδιακή λάσπη του λιμανιού της, οι επιθέσεις από φυλές και η επιδημία ελονοσίας οδήγησαν στην παρακμή της περιοχής αυτής και η πόλη εγκαταλείφθηκε τον 15ο αιώνα πριν ένας σεισμός καταστρέψει την περιοχή, η οποία καλύφθηκε με άμμο και πυκνή βλάστηση. Ανακαλύφθηκε ξανά από έναν Άγγλο αρχαιολόγο το 1842. Τα ερείπια περιλαμβάνουν αυτούς τους λυκιακούς τάφους, μνημεία και ένα αμφιθέατρο 5.000 θέσεων.

Ο Charles Fellows δήλωσε όταν ανακάλυψε την πόλη το έτος 1840 ότι βρήκε τους τάφους να είναι βαμμένοι με κόκκινο, κίτρινο και μπλε χρώμα, αν και αυτό που μπορούμε να δούμε σήμερα είναι απλώς ένα απλό σύνολο τάφων.

Για αιώνες, η πόλη των Μύρων, που βρίσκεται στην καρδιά της Λυκίας χρησίμευε ως προορισμός προσκυνήματος για τους Χριστιανούς στο Βυζάντιο. Ο επίσκοπος των Μύρων του 4ου αιώνα, ο Άγιος Νικόλαος (και διάσημος σαν «Άγιος Βασίλης»), επηρέασε την ανάπτυξη της χριστιανικής πόλης πριν από την παραδοσιακή κηδεία του στα Μύρα. Για περισσότερα από 1500 χρόνια, η εκκλησία του Αγίου Νικολάου ξεχωρίζει ως εικόνα της επιρροής του Αγίου σε ένα μέρος που χαρακτηρίζεται από τα ερείπια μαμούθ του προγενέστερου ελληνορωμαϊκού πληθυσμού της Λυκίας.

Η σημερινή αρχαιολογική δραστηριότητα στα Μύρα έχει αναδείξει μια αξιοσημείωτα ανέπαφη χριστιανική πόλη κάτω από τη σύγχρονη τούρκικη πόλη Demre. Ενώ η εκκλησία του Αγίου Νικολάου, οι κυψελοειδής τάφοι και το θέατρο συνέχισαν να αποτελούν εμβληματικά σύμβολα της ακτής της Λυκίας, η πλειονότητα της αρχαίας πόλης ήταν θαμμένη κάτω από 18 πόδια ιζήματος που είχε κατατεθεί από τον κοντινό ποταμό Μύρο.

Αρχαία Ολυμπία, Ζάκυνθος, οινοποιείο Αχάια Κλάους

Από πού προήλθε ο αστεροειδής που έφερε το τέλος των δεινοσαύρων

 

O μετεωρίτης που θεωρείται ότι προκάλεσε την εξαφάνιση των δεινοσαύρων και άλλων μορφών ζωής στον πλανήτη μας πριν από 66 εκατομμύρια χρόνια πιθανότατα προήλθε από το εξώτερο ήμισυ της κύριας ζώνης αστεροειδών, σύμφωνα με έρευνα επιστημόνων του Southwest Research Institute.

H έρευνα έδειξε πως οι διαδικασίες με τις οποίες με τις οποίες μεγάλοι αστεροειδείς φτάνουν στη Γη από την περιοχή λαμβάνουν χώρα τουλάχιστον 10 φορές συχνότερα από ό,τι πιστευόταν στο παρελθόν, και πως η σύνθεση αυτών των σωμάτων αντιστοιχεί σε αυτά που ξέρουμε για τον αστεροειδή που έφερε το τέλος των δεινοσαύρων.

Η ομάδα του SwRI συνδύασε μοντέλα υπολογιστή πάνω στην εξέλιξη των αστεροειδών, με παρατηρήσεις γνωστών αστεροειδών για τη διερεύνηση της συχνότητας περιστατικών σαν το συγκεκριμένο (Chicxulub). Πριν από 66 εκατομμύρια χρόνια, ένα σώμα πλάτους που υπολογίζεται στα 6 μίλια (9,6 χλμ) έπεσε στη σημερινή χερσόνησο Γιουκατάν στο Μεξικό, σχηματίζοντας τον εν λόγω κρατήρα (Chicxulub), πλάτους 144 χλμ. Το περιστατικό αυτό προκάλεσε ένα συμβάν μαζικής εξάλειψης ειδών, που έδωσε τέλος στην εποχή των δεινοσαύρων. Τις τελευταίες δεκαετίες έχουν γίνει πολλά γνωστά για το συμβάν του Chicxulub, μα έχουν δημιουργηθεί και πολλά νέα ερωτήματα.

«Δύο κρίσιμα που παραμένουν αναπάντητα είναι: Ποια ήταν η πηγή του αντικειμένου; Και πόσο συχνά γίνονταν τέτοια συμβάντα στη Γη στο παρελθόν;» είπε ένας εκ των ερευνητών, ο Γουίλιαμ Μπότκε.

Οι ερευνητές εξέτασαν δείγματα ηλικίας 66 εκατ. ετών που βρέθηκαν στο έδαφος και μέσα σε πυρήνες γεωτρήσεων. Όπως προκύπτει, το αντικείμενο ήταν παρόμοιο με μια συγκεκριμένη κατηγορία μετεωριτών (carbonaceous chondrite) που περιλαμβάνει κάποια από τα πιο ανέγγιχτα υλικά στο ηλιακό σύστημα. Σημειώνεται πως, αν και είναι συχνοί μεταξύ των αντικειμένων που προσεγγίζουν τη Γη, δεν υπάρχει σήμερα κάποιο μεγέθους που να μπορεί να προκαλέσει τέτοιο συμβάν 

Σε αυτό το πλαίσιο οι ερευνητές αναζήτησαν μέσω προσομοιώσεων περιστατικά με διασπάσεις μεγάλων αστεροειδών και κομητών στο εσώτερο ηλιακό σύστημα, αλλά και πάλι χωρίς ικανοποιητικά αποτελέσματα. Συνεχίζοντας, χρησιμοποίησαν μοντέλα υπολογιστή για να δουν πώς διαφεύγουν αντικείμενα από την κύρια ζώνη αστεροειδών, που βρίσκεται μεταξύ Άρη και Δία. Με το πέρασμα των χρόνων, θερμικές δυνάμεις επιτρέπουν σε αυτά τα αντικείμενα να μπαίνουν σε τροχές διαφυγής, όπου οι βαρυτικές επιδράσεις των πλανητών μπορούν να τα φέρουν σε τροχιές κοντά στη Γη.

Χρησιμοποιώντας τον υπερυπολογιστή Pleiades της NASA, η ομάδα διερεύνησε 13.000 μοντέλα αστεροειδών που ακολουθούσαν αυτή την πορεία για εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια, με έμφαση σε αντικείμενα στο εξώτερη ήμισυ της ζώνης αστεροειδών- αυτά που είναι μακρύτερα από τον ήλιο. Όπως διαπιστώθηκε, αστεροειδείς πλάτους 6 μιλίων από αυτή την περιοχή πλήττουν τη Γη τουλάχιστον 10 φορές συχνότερα από ό,τι υπολογιζόταν ως τώρα. Ειδικότερα, διαπιστώθηκε πως τέτοιοι αστεροειδείς πέφτουν στη Γη μία φορά κάθε 250 εκατ. χρόνια κατά μέσο όρο- ένα χρονικό πλαίσιο που συνάδει με τη δημιουργία του κρατήρα πριν 66 εκατ. χρόνια. Επιπρόσθετα, σχεδόν οι μισές από αυτές τις πτώσεις ήταν από αστεροειδείς που φαίνονται να ταιριάζουν στα δεδομένα του αντικειμένου του κρατήρα του Chicxulub.

VTS 01 1

Αν ήξερες μόνο δέκα πράγματα για την ελληνική επανάσταση

 

Θέσαμε στην ιστορικό Μαρία Ευθυμίου το ερώτημα: Ποια είναι τα 10 πράγματα που θα έπρεπε οπωσδήποτε να πει σε κάποιον που δεν γνωρίζει απολύτως τίποτα για την ελληνική επανάσταση;

Ποιες είναι λοιπόν οι δέκα απαραίτητες γνώσεις που πρέπει να έχει κανείς, σύμφωνα με την Μαρία Ευθυμίου, για την ελληνική επανάσταση; 

1. Οι Έλληνες δεν ήταν οι πρώτοι που επαναστάτησαν ενάντια στους Οθωμανούς

Η Ελληνική Επανάσταση, που ξεκίνησε το 1821 και τελείωσε το 1830 με την αναγνώριση εθνικού ανεξάρτητου κράτους με το όνομα Ελλάς, είναι η δεύτερη στα Βαλκάνια. Την πρώτη την έκαναν οι Σέρβοι το 1804. Είχαν αρχηγό τους τον Γεώργιο Πέτροβιτς Καραγκεόργεβιτς, τον Καραγιώργη της Σερβίας, τον οποίον τιμούμε με δρόμο στην πρωτεύουσά μας επειδή υπήρξε σημαντική προσωπικότητα που έπαιξε ρόλο και στα ελληνικά πράγματα. Η σερβική επανάσταση ήταν μακρόσυρτη, ολοκληρώθηκε το 1830, αλλά με αυτονομία. Δηλαδή προέκυψε ένα αυτόνομο κράτος και όχι ανεξάρτητο, όπως αργότερα το ελληνικό.

orasac_assembly_1804.jpg

Ο Καραγιώργης στο κέντρο της Συνέλευσης του Όρασατς στις 14 Φεβρουαρίου 1804, όταν οι Σέρβοι προύχοντες συγκεντρώθηκαν και αποφάσισαν να ξεκινήσουν εξέγερση εναντίον των διοικητών των γενιτσάρων. [Wikimedia Commons]

Η επανάστασή τους δεν έμοιαζε πολύ με τη δική μας, διότι αυτών ξεκίνησε ως εξέγερση και εξελίχθηκε σε επανάσταση. Κατά την έκρηξη, δηλαδή, των γεγονότων, δεν είχαν εθνικό διακύβευμα στον νου τους, καθώς ξεκίνησαν διαμαρτυρόμενοι για την αθέτηση προνομίων που τους είχε παραχωρήσει η Οθωμανική Αυτοκρατορία. Τελικά η διαμαρτυρία έγινε επανάσταση. Αντίθετα, η ελληνική ξεκίνησε προετοιμασμένη ως τέτοια.

Τέλος η σερβική συνέβη μέσα στους ναπολεόντειους πολέμουςΝαπολεόντειοι Πόλεμοι, ενώ η ελληνική μετά τους ναπολεόντειους πολέμους. Έχει σημασία αυτό, μια και το συνολικό σκηνικό ήταν διαφορετικό στις δύο περιπτώσεις.

2. Η Ελλάδα ήταν το πρώτο ανεξάρτητο εθνικό κράτος στην ανατολική Μεσόγειο

Η Ελλάδα υπήρξε το πρώτο ανεξάρτητο εθνικό κράτος που δημιουργήθηκε αποκοπτόμενο από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Αυτό ήταν μεγάλη τομή, αν σκεφθεί κανείς ότι η Οθωμανική Αυτοκρατορία επί αιώνες ήταν νικηφόρα, κι αν έχανε εδάφη ─που έχανε δύσκολα─ ήταν προς όφελος μιας άλλη χώρας, που έπαιρνε τις περιοχές. Και τώρα έρχεται ένα τμήμα της –όχι μεγάλο βέβαια, διότι ήταν μικρά τα σύνορα του πρώτου ελληνικού κράτους– και γίνεται ανεξάρτητο κράτος. Αυτό το γεγονός επηρέασε τις εξελίξεις διότι οι υπόλοιποι Βαλκάνιοι θεώρησαν το ελληνικό παράδειγμα πρότυπο για την δική τους εθνική πορεία κατά το δεύτερο μισό του 19ου και το πρώτο μισό του 20ού αιώνα.

Ευγένιος Ντελακρουά, Η μάχη του Γκιαούρη και του Χασάν, 1827. [Art Institute of Chicago]

Ο 19ος αιώνας ονομάζεται «ο αιώνας του εθνισμού», της τάσης των λαών να αποκοπούν από τις αυτοκρατορίες και να δημιουργήσουν δικά τους ανεξάρτητα κράτη. Σε αυτό οι Έλληνες είναι μπροστά παγκοσμίως, καθώς στην ίδια περίπου εποχή, με αρχηγούς άτομα σαν τον Σιμόν ΜπολιβάρΣιμόν Μπολίβαρ, επαναστατικά γεγονότα γίνονται και στη Λατινική Αμερική, ενάντια στους Ισπανούς, και διαμορφώνονται τα σημερινά εθνικά κράτη στην εκεί περιοχή.

3. Κύρια αιτία της ελληνικής πρωτοπορίας: η παιδεία

Καίριος λόγος για το γεγονός ότι οι Έλληνες προηγήθηκαν ως προς την εθνική τους επανάσταση είναι ότι είχαν την πιο διαδεδομένη και σημαντική παιδεία στα Βαλκάνια, και μία γλώσσα με θαυμαστά χαρακτηριστικά πλούτου και διάρκειας. Η ελληνική γλώσσα, η κινεζική και η χίντι των Ινδών είναι οι μοναδικές ζώσες γλώσσες ανάμεσα στις περισσότερες από τις σημερινές περίπου 6.000 γλώσσες της γης, που την πορεία τους παρακολουθεί κανείς γραπτά επί σχεδόν 4.000 χρόνια. Υπήρξε δε, και ακόμα είναι, η γλώσσα της Ορθοδοξίας. Ξεκίνησε ως γλώσσα ολόκληρου του Χριστιανισμού και παρέμεινε για πολλούς αιώνες η κύρια γλώσσα της Ορθοδοξίας, γι’ αυτό και οι Ορθόδοξοι, ανεξαρτήτως καταγωγής, λέγονται παγκοσμίως Greek Orthodox, μια και τα τέσσερα πατριαρχεία της Ανατολής μιλούσαν ελληνικά – και ακόμα μιλούν, εκτός από αυτό της Αντιοχείας που πρόσφατα υιοθέτησε τα αραβικά, Το λέω αυτό διότι η Οθωμανική Αυτοκρατορία ήταν θεοκρατική, σε χώριζε ανάλογα με το θρήσκευμά σου. Εξ αυτού, το γεγονός ότι τα εκατομμύρια των Χριστιανών Ορθοδόξων των Βαλκανίων, της Μικράς Ασίας και της Μέσης Ανατολής διοικούνταν από ελληνόφωνα Πατριαρχεία προσέθετε μεγάλο ειδικό βάρος στη σπουδαία αυτή γλώσσα. Και στην παιδεία της.

filellinismos.jpeg

Μελανοδοχείο με τη μορφή του Κωνσταντίνου Κανάρη. [Εθνικό Ιστορικό Μουσείο]

Κατά τον 17ο, 18ο και 19ον αιώνα, οι Έλληνες είχαν τα περισσότερα και καλύτερα σχολεία από κάθε άλλον Χριστιανικό Ορθόδοξο λαό στη Βαλκανική. Όχι κρυφά σχολεία, αντίθετα, ολοφάνερα, και δυναμικά. Εξ αυτού είχαν εγγράμματους, μορφωμένους και λογίους. Πίσω από το επίτευγμα αυτό, κατά τους ίδιους αιώνες, κρύβεται η επίδοσή τους στο χερσαίο και το θαλασσινό εμπόριο που τους έφερνε σε επαφή με Δύση και με Ανατολή, ενισχύοντας την αυτοπεποίθησή τους, την ώρα που έφερνε γνώσεις και εμπειρίες, στον καιρό του εθνισμού.

4. Επαναστατήσαμε λόγω υπεροχής

Αυτό που συνήθως λέγεται είναι πως οι Έλληνες ξεκίνησαν το 1821 την επανάστασή τους απελπισμένοι από τα 400 χρόνια σκλαβιάς. Τούτο φυσικά ισχύει, αλλά παράλληλα ίσχυαν και άλλες πραγματικότητες. Αυτές υπογραμμίζει και ο Σπυρίδωνας ΤρικούπηςΣπυρίδων Τρικούπης, ο πατέρας του Χαριλάου Τρικούπη, ο οποίος ήταν στέλεχος της Επανάστασης του 1821, λόγιος από το Μεσολόγγι, που όταν τελείωσε η Επανάσταση συνέγραψε την Ιστορία της. Στο προοίμιο του πολύτιμου αυτού έργου του ο Τρικούπης, αναφερόμενος στα αίτια της Επανάστασης, τα τοποθετεί στο γεγονός ότι οι Έλληνες, παρότι «δεσποζόμενοι», υπερείχαν και προόδευαν, ενώ οι Τούρκοι, παρότι «δεσπόζοντες» παρέμεναν στάσιμοι. Στο γεγονός δηλαδή ότι οι Έλληνες είχαν αποκτήσει αυτοπεποίθηση λόγω των επιδόσεών τους στα γράμματα, στο εμπόριο κ.λπ. και εξ αυτού αισθάνθηκαν ότι ήρθε ή ώρα να κάνουν την Επανάσταση. Ότι μπορούσαν να κάνουν την Επανάσταση. Και ότι είχαν πιθανότητες να τα βγάλουν επιτυχώς πέρα.

5. Ο Φιλελληνισμός και η σύνδεση της Επανάστασης με τη Δύση

Ο ΦιλελληνισμόςΦιλέλληνες που εκδηλώθηκε κατά την περίοδο της Ελληνικής Επανάστασης είναι ένα τεράστιο κεφάλαιο, μοναδικό στην παγκόσμια ιστορία. Κανένας λαός δεν θα μπορούσε, σε τέτοια κρίσιμη ώρα, να έχει το προνόμιο που είχαν οι Έλληνες, οι οποίοι ήσαν γνωστοί χάρη στους προγόνους τους, που οι λαοί της Ευρώπης από τον 14ο ήδη αιώνα θαύμαζαν και μελετούσαν. Ο αγώνας των Σέρβων για παράδειγμα, δεν προξένησε τέτοιο κίνημα, γιατί οι Σέρβοι ήταν σχεδόν άγνωστοι για τους Ευρωπαίους. Αντίθετα, Ευρωπαίοι και Αμερικανοί, όταν πληροφορήθηκαν τον Αγώνα των Ελλήνων, συγκινήθηκαν βαθιά νιώθοντας ότι τους αφορούσε, μια και οι αρχαίοι Έλληνες θεωρούνταν από τον δυτικό κόσμο η βάση των ιδεών και του πολιτισμού του. Το γεγονός ότι όσο πιο μορφωμένος –άρα, κατά κανόνα, και κοινωνικά πιο ισχυρός και πιο ευκατάστατος– τόσο πιο ελληνομαθής, είχε σημασία στα πράγματα γιατί ισχυρά άτομα στάθηκαν στο πλευρό των Ελλήνων σε πολλές κοινωνίες της Ευρώπης και της Αμερικής την εποχή αυτή. Αυτό έκανε τη διαφορά στην Ελληνική Επανάσταση μια και, από ένα σημείο και πέρα, Αγγλία, Γαλλία και Ρωσία στάθηκαν υπέρ των Ελλήνων και αποφάσισαν πως θα δημιουργηθεί ένα ελληνικό κράτος που θα είναι ανεξάρτητο. Κάτι που δεν έζησαν οι Σέρβοι, με αποτέλεσμα να γίνουν ανεξάρτητοι πολύ αργότερα, προς το τέλος του 19ου αιώνα, αρχές του 20ού.

rbyronbryzahs.jpg

Βρυζάκης Θεόδωρος, Η υποδοχή του Λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι, 1861. [Εθνική Πινακοθήκη - Παράρτημα Ναυπλίου]

Ο Φιλελληνισμός είχε δύο σκέλη: αυτούς που ήρθαν να πολεμήσουν δίπλα στους Έλληνες και αυτούς που δρούσαν υπέρ των Ελλήνων από τις πατρίδες τους, οργανωμένοι σε φιλελληνικές επιτροπές (κομιτάτα). Μέχρι και 1.200 άτομα ήρθαν από τη Δύση για να πολεμήσουν μαζί με τους Έλληνες – οι περισσότεροι Γερμανοί. Από αυτά τα 1.200 άτομα, περίπου 350 σκοτώθηκαν ή πέθαναν στην Ελλάδα – και πάλι οι περισσότεροι Γερμανοί.

Ο Άγγλος Ναύαρχος Τόμας Κόχραν, αρχηγός των ελληνικών ναυτικών δυνάμεων το 1827. Λιθογραφία του Adam Friedel, Λονδίνο, 1827. [Εθνικό Ιστορικό Μουσείο]

Το πιο θερμό φιλελληνικό κίνημα παρατηρήθηκε στη Γερμανία (κυρίως στη Βαυαρία), στην Ελβετία, στη Γαλλία, στην Αγγλία, στις ΗΠΑ. Εκείνο της Αγγλίας ήταν το πιο καίριο γιατί η Αγγλία την εποχή εκείνη ήταν η ισχυρότερη δύναμη του κόσμου και, επομένως, από αυτήν αναμενόταν να δοθεί η λύση –όπως και δόθηκε, τελικά– στο ελληνικό θέμα. Και δάνεια. Και προστασία. Και επαγγελματίες στρατιωτικοί για να διοικήσουν τον ελληνικό Αγώνα – όπως και έγινε, με απόφαση της Εθνοσυνέλευσης της ΤροιζήναςΓ' Εθνοσυνέλευση Τροιζήνας, με τον ΤσερτςΡίτσαρντ Τσωρτς και τον ΚόχρανΤόμας Κόχραν (10ος κόμης του Ντάντοναλντ) το 1826 και 1827, που τοποθετήθηκαν αρχηγοί των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων, της ξηράς και της θάλασσας αντιστοίχως. Δεν είναι εξ άλλου τυχαίο ότι εκείνος που, μετά το 1823, άλλαξε την αρνητική στάση των Ευρωπαίων απέναντι στην ελληνική υπόθεση ήταν ο υπουργός Εξωτερικών της Αγγλίας Τζώρτζ Κάνινγκ, επηρεασμένος από φιλέλληνες Βρετανούς που έπεισαν αυτόν και την αγγλική κυβέρνηση ότι συνέφερε στην Αγγλία και τη δράση της στην Ανατολική Μεσόγειο η δημιουργία ενός ελληνικού κρατικού μορφώματος.

Η αλλαγή στάσης της Αγγλίας συμπαρέσυρε και τη Γαλλία και τη Ρωσία, με το γνωστό θετικό τελικό αποτέλεσμα για την Ελλάδα, το 1830. Εξ αυτού, δεν είναι μη εξηγήσιμο το γεγονός ότι η ελληνική κοινωνία –χάρη κυρίως στους δυτικότροπους λογίους της που οραματίζονταν τη δημιουργία ενός σύγχρονου κράτους εναρμονισμένου με το πιο προχωρημένο τμήμα της γης, τη Δυτική Ευρώπη– στράφηκε, κατά την Επανάστασή της, προς την Αγγλία και τη Δύση, αντί προς τη Ρωσία, με την οποία συνδεόταν επί αιώνες συναισθηματικά λόγω κοινού θρησκευτικού δόγματος και λόγω του γεγονότος ότι η μεγάλη αυτή δύναμη του Βορρά συγκρουόταν επί αιώνες με τους Οθωμανούς.

6. Το λαϊκό αίσθημα ήταν φιλορωσικό, όχι φιλοδυτικό

Η σύνδεσή μας με την Αγγλία κατά την Επανάσταση του 1821 είναι εξαιρετικά σημαντικό στοιχείο της νεότερης Ιστορίας μας, γιατί ερμηνεύει και μία εθνική σχιζοφρένεια που ακόμη μάς συνοδεύει, μετά από 200 χρόνια ζωής. Το γεγονός δηλαδή ότι από το ’21 συνδεθήκαμε με τη Δύση, ενώ ο μέσος Έλληνας ήταν –και σε έναν βαθμό εξακολουθεί να είναι– κατά βάση φιλορώσος και αντιδυτικός. Την ίδια στιγμή όμως ήθελε να θεωρείται δυτικός, αφενός για να προστατεύεται από την ισχυρή Δύση και αφετέρου για να συγκαταλέγεται στους ισχυρούς, πρωτοπόρους, και επιτυχημένους του σύγχρονου κόσμου.

ventalia.jpeg

Βεντάλια με φιλελληνική παράσταση. [Εθνικό Ιστορικό Μουσείο]

7. Η εχθρότητα «πολιτικών»-«στρατιωτικών»

Eπί 200 χρόνια υπηρετούμε ως κοινωνία ένα σχήμα που δημιουργήθηκε στην Επανάσταση: αυτό της εχθρότητας μεταξύ «πολιτικών» και «στρατιωτικών». Την επεξεργασία αυτής της πόλωσης ανέλαβαν αργότερα, στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα, κατά κύριο λόγο αριστερής κατεύθυνσης συγγραφείς, σαν τον Γιάννη ΚορδάτοΓιάννης Κορδάτος, οι οποίοι εξήγησαν ότι οι «κακοί πολιτικοί» πήραν στα χέρια τους την επανάσταση και αδίκησαν τους «καλούς στρατιωτικούς». Και αυτό είναι το αφήγημα που έχει περάσει για την Επανάσταση του '21. Αν ρωτήσει κανείς τον μέσο Έλληνα ποιος ήταν ο καλός της επανάστασης, θα πει ο Θεόδωρος ΚολοκοτρώνηςΘεόδωρος Κολοκοτρώνης. Ποιος ήταν ο κακός, θα πει ο Αλέξανδρος ΜαυροκορδάτοςΑλέξανδρος Μαυροκορδάτος.

Ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος στα τείχη του Μεσολογγίου, Πέτερ φον Ες.

Η αντίληψη αυτή πρώτα πρώτα βασίζεται σε κάτι πραγματικό: ότι κατά την επανάσταση, υπήρξε σύγκρουση μεταξύ «πολιτικών» και «στρατιωτικών». Έπειτα, στην επανάσταση την ίδια, ο μέσος απλός άνθρωπος καταλάβαινε περισσότερο τον Κολοκοτρώνη και τη στάση του, παρά τον Μαυροκορδάτο, μια και ο δεύτερος ήταν ένας Ευρωπαίος πολιτικός ενώ ο Κολοκοτρώνης ένας δικός του άνθρωπος, σαν τον ίδιο.

Όμως στο γεγονός ότι γίναμε ανεξάρτητο κράτος μεγάλο ρόλο έπαιξαν τόσο οι στρατιωτικοί όσο και οι πολιτικοί. Ανάμεσα στα άλλα, οι «πολιτικοί» κράτησαν και το διπλωματικό σκέλος των πραγμάτων του Αγώνα. Αν δεν ήταν αυτοί, πιθανά θα είχαμε γίνει αυτόνομο κράτος, όχι ανεξάρτητο. Θα ανήκαμε, δηλαδή, στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, θα της πληρώναμε φόρους, στα εσωτερικά μας θα είχαμε ευρείες ελευθερίες, δεν θα είχαμε δικό μας στρατό ούτε δική μας εξωτερική πολιτική.

Γενικά, η Επανάσταση του 1821 ιδεολογικοποιήθηκε πολύ τα 200 χρόνια που κύλησαν. Όλες οι πολιτικές πλευρές τη διεκδίκησαν ως δική τους και, φυσικά, το ίδιο έκανε η Εκκλησία.

8. Οι εμφύλιοι πόλεμοι

Βασικό χαρακτηριστικό της Επανάστασης του '21 είναι και οι μεγάλης κλίμακας εσωτερικές συγκρούσεις, που πήραν τον χαρακτήρα εμφυλίουΕλληνικός εμφύλιος πόλεμος (1823–1825). Στην ουσία, όλο το 1824 ήταν χρονιά εμφυλίου πολέμου. Αυτό που οδήγησε την επανάσταση σε δύο κύκλους εμφυλίων ήταν η επιδίωξη του Θ. Κολοκοτρώνη να την ελέγξει πολιτικά. Τελικά, ο Κολοκοτρώνης και οι Πελοποννήσιοι ηττήθηκαν, γι’ αυτό και φυλακίστηκανΚολοκοτρώνης: «Θάλασσα εµένα δεν µε τρώγει, αλλ’ ούτε τα ψάρια». Η φυλάκιση του Γέρου του Μοριά σε μοναστήρι της Ύδρας στον εμφύλιο του 1825 | Μηχανή του Χρόνου από τους αντιπάλους τους το 1825 στο μοναστήρι του Προφήτη Ηλία, στην Ύδρα.

Ο Κολοκοτρώνης μπήκε στη διαδικασία διεκδίκησης της εξουσίας εκ μέρους των «στρατιωτικών» στηριγμένος στο γεγονός ότι είχε νικήσει, το καλοκαίρι του 1822, τον Δράμαλη στα ΔερβενάκιαΜάχη των Δερβενακίων, κάτι που εκτίναξε το κύρος και τη δύναμη του ίδιου, αλλά και των «στρατιωτικών» απέναντι στους «πολιτικούς».

Ο ασπασμός του νεκρού Παπαφλέσσα από τον Ιμπραήμ Πασά (1825). [Εθνικό Ιστορικό Μουσείο]

Με τις κινήσεις του να ελέγξει την Εθνοσυνέλευση του ΆστρουςΒ' Εθνοσυνέλευση Άστρους, κατηγορήθηκε ότι επεδίωκε να εγκαθιδρύσει «γκοβέρνο μιλιτάρε», δηλαδή στρατιωτική κυβέρνηση. Θα μπορούσε να είχε επιτύχει, αλλά χειρίστηκε το πράγμα αφρόνως και τελικά απέτυχε, την ίδια ώρα που ο ΙμπραήμΙμπραήμ Πασάς και οι Αιγύπτιοι έμοιαζε πως συνέτριβαν την Επανάσταση, με μεγάλο κίνδυνο να ακολουθήσει γενική σφαγή.

Εδώ έχουμε μία πραγματικότητα που αξίζει προβληματισμού: το γεγονός δηλαδή ότι ένας άνθρωπος, ο οποίος πράγματι στα Δερβενάκια έσωσε την Επανάσταση, δρα μετά με τρόπο βλαπτικό για αυτήν, όπως αργότερα έπραξε και ο ΜιαούληςΑνδρέας Μιαούλης, ο μέγιστος των Ελλήνων ναυτικών της Επανάστασης, ο οποίος, αντιπολιτευόμενος τον Καποδίστρια, έκαψε στον Πόρο τον ελληνικό στόλο το 1831.

Στην πραγματικότητα ο Εμφύλιος δεν σταμάτησε το 1825, παρά υπέβοσκε και τα επόμενα χρόνια, αναζωπυρώθηκε μετά το 1830 ως αντιπολίτευση στον Καποδίστρια, κορυφώθηκε το 1831 μετά τη δολοφονία του Κυβερνήτη, για να πάψει το 1833 με την έλευση της Αντιβασιλείας και του ενόπλου βαυαρικού σώματος που τη συνόδευε.

9. «Ετερόχθονες» και «αυτόχθονες»

Άλλη μία πόλωση της Επανάστασης υπήρξε εκείνη μεταξύ «αυτοχθόνων» και «ετεροχθόνων». Ετερόχθονες θεωρούνταν οι Έλληνες που ήρθαν από αλλού στα σημεία που κρατήθηκε η Επανάσταση – δηλαδή στην Πελοπόννησο, στη Στερεά και σε κάποια νησιά. Αυτοί ήρθαν να πολεμήσουν, μαζί με τους αδελφούς τους, για την ελληνική υπόθεση, ωστόσο Πελοποννήσιοι και Στερεοελλαδίτες τους θεωρούσαν «ετερόχθονες», δηλαδή από άλλη χθόνα, άλλη γη, και τους αντιμετώπιζαν εχθρικά κατηγορώντας τους ότι ήρθαν ακόπως για να τους πάρουν τις δουλειές και τα αξιώματα. 

Ένας από τους «ετερόχθονες» ήταν και ο Ιωάννης Καποδίστριας, η δολοφονία του οποίου απεικονίζεται στον πίνακα του Χαράλαμπου Παχή του 1872. [Μουσείο Καποδίστρια, Κέρκυρα]

Η διάσταση αυτή διατηρήθηκε επί μακρόν στην ελληνική πολιτική ζωή, μέχρι και τη δεκαετία του 1840. Πάντως, έχει ενδιαφέρον ότι στην Εθνοσυνέλευση της ΕπιδαύρουΑ' Εθνοσυνέλευση Επιδαύρου, τον Ιανουάριο του 1822, οι Έλληνες ψήφισαν ως πρώτο πρωθυπουργό τους έναν «ετερόχθονα», τον μεγάλης μόρφωσης και ικανοτήτων Φαναριώτη Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο. Το δε 1827, στην Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας, ως πρώτο Κυβερνήτη τους επέλεξαν τον επτανήσιο Ιωάννη Καποδίστρια, επίσης «ετερόχθονα», άνθρωπο εντυπωσιακών ικανοτήτων, παιδείας και ήθους.

10. Αποκοπή από το Πατριαρχείο

Μεγάλης σημασίας είναι τέλος η αποκοπή των Ελλήνων από το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως. Τούτο, όπως και η σύνδεση των Ελλήνων με τη Δύση καθώς και τα εντυπωσιακά, δυτικού τύπου, Συντάγματα που ο Αγώνας υιοθέτησε, δικαιολογούν το γεγονός ότι ο Πόλεμος της Ελληνικής Εθνικής Ανεξαρτησίας θεωρείται Επανάσταση, μια και συνιστούν πολιτικές ανατροπές μεγάλης κλίμακας και εύρους.

Η αποκοπή της Εκκλησίας των επαναστατημένων περιοχών συνέβη αμέσως με την έκρηξη του Αγώνα, σαν να ήταν αυτονόητη, και διατηρήθηκε όλα τα χρόνια μέχρι και το 1833, οπότε το πράγμα έγινε επίσημο με την αναγνώριση το 1850 της Αυτοκέφαλης Εκκλησίας της Ελλάδος – με την οποία και πορευόμαστε μέχρι σήμερα. Στη διάρκεια του Αγώνα, τα θέματα της Εκκλησίας λύνονταν από το κράτος μέσω του «Μινιστερίου της Λατρείας» και τον αντίστοιχο υπουργό, τον Μινίστρο της Λατρείας. Με τον τρόπον αυτό, η θρησκεία υπετάγη στο κράτος –στο εθνικό κράτος– κάτι που συνοδεύει τα πράγματα μέχρι σήμερα.

Οι Έλληνες στην επανάστασή τους δημιούργησαν ένα εθνικό σχήμα ελέγχου της Εκκλησίας τους. Τούτο συνέβη, στη συνέχεια, με όλα τα Χριστιανικά Ορθόδοξα κράτη της Βαλκανικής όταν απέκτησαν την ανεξαρτησία τους, καθώς έσπευσαν –και αυτά– να αποκοπούν από το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, με δικούς τους, μάλιστα, Πατριάρχες. Στη βάση των εξελίξεων αυτών βρίσκεται το γεγονός ότι πολιτικός προϊστάμενος του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως ήταν επί Βυζαντίου ο αυτοκράτορας, επί δε Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ο σουλτάνος. Έχοντας δημιουργήσει δικό σου ανεξάρτητο εθνικό κράτος, εάν ο κλήρος σου παρέμενε διοικητικά συνδεδεμένος με το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, τότε, εμμέσως, ο σουλτάνος θα είχε λόγο στα δικά σου πράγματα. Και τούτο δεν επιθυμούσε κανένα βαλκανικό κράτος την ώρα της εθνικής δημιουργίας του.

*Για όποιον θέλει να μελετήσει την ιστορία της ελληνικής επανάστασης σε βάθος, η κ. Ευθυμίου συστήνει τα παρακάτω βιβλία:

• Οι τόμοι Ε, ΣΤ, Ζ, Η της «Ιστορίας του Νέου Ελληνισμού» του Απόστολου Βακαλόπουλου, με τις 3.500 περίπου σελίδες τους, αποτελούν την πληρέστερη και ακριβέστερη καταγραφή των γεγονότων της Επανάστασης.
• Για την κατανόηση των στρατιωτικών πραγματικοτήτων του Αγώνα, χρήσιμο είναι το βιβλίο του Απόστολου Βακαλόπουλου «Τα ελληνικά στρατεύματα του 1821», εκδ. Βάνιας, Θεσσαλονίκη 1991.
• Για την κατανόηση των παραμέτρων του Εμφυλίου, ας μελετήσει κανείς το βιβλίο του Νίκου Ροτζώκου «Επανάσταση και Εμφύλιος στο Εικοσιένα», εκδ. Πλέθρον, Αθήνα 1997.
• Για την κατανόηση της κοινωνίας της Επανάστασης στη βάση των προεπαναστατικών ισορροπιών και κοινωνικών πραγματικοτήτων, πολύτιμες είναι οι πρώτες εκατόν τριάντα σελίδες του έργου του John Petropulos, «Πολιτική και συγκρότηση κράτους στο Ελληνικό βασίλειο (1833 -1843)», εκδ. Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα 1997.

​Διαλέξεις της κ. Ευθυμίου μπορείτε να παρακολουθήσετε online στο Bodossaki Lectures on DemandΕυθυμίου Δ. Μαρία | Bodossaki Lectures on Demand.