"Η πυρπόληση του ρωμαϊκού στόλου από τον Αρχιμήδη ΔΕΝ είναι θρύλος"!
- Συντάκτης: Λίζα Μελλά, Δημοσίευση: 03/11/2010
«Ανήκει στη φαντασία του Λουκιανού η καύση των ρωμαϊκών πλοίων από τον Αρχιμήδη, κατά την πολιορκία των Συρακουσών το -212, με τη χρησιμοποίηση κοίλων κατόπτρων», αναφέρουν σε άρθρο τους οι φυσικοί του πανεπιστημίου του αγίου Φραγκίσκου Άλλαν Μιλς και Ρόμπερτ Κριφτ και προσπαθούν να τα στηρίξουν με το επιχείρημα ότι, ο Αρχιμήδης θα χρειάζονταν κάτοπτρο 420 τετραγωνικών μέτρων και απόσταση 50 μέτρων. Αλλά κι αν ακόμη προκαλούσε ανάφλεξη, αυτή θα ήταν βραδύτατη και «θα μπορούσαν να τη σβήσουν τα πληρώματα των πλοίων μ’ έναν κουβά νερό»!
Είναι αλήθεια ότι η πυρπόληση του ρωμαϊκού στόλου από τον Αρχιμήδη με τη χρήση κατόπτρων - κατά τη διάρκεια της πολιορκίας των Συρακουσών- είναι μια ιστορία που από πολλούς χαρακτηρίζεται ως "προϊόν φαντασίας".
Σύμφωνα με νέα μελέτη όμως, με τίτλο «Archimedes' Cannons against the Roman Fleet», ο μεγάλος έλληνας μαθηματικός απέκρουσε τους ρωμαίους εισβολείς χρησιμοποιώντας κανόνια ατμού! Ο μηχανολόγος Cesare Rossi, από το Πανεπιστήμιο Federico II της Νάπολης, που συνέταξε την σχετική μελέτη, θεωρεί ότι η πυρπόληση του ρωμαϊκού στόλου από τον Αρχιμήδη είναι πέρα για πέρα αληθινή!
Τι αναφέρουν οι αρχαίες πηγές
Είναι γεγονός ότι η αντιμετώπιση των Ρωμαίων με κάτοπτρα είναι στην πραγματικότητα ένας θρύλος των μεσαιωνικών χρόνων. Από τις αρχαίες πηγές, ο φυσικός και φιλόσοφος Γαληνός αναφέρει μια συσκευή πυρπόλησης που χρησιμοποιήθηκε εναντίον του ρωμαϊκού στόλου, η λεπτομέρεια όμως με τα κάτοπτρα απουσιάζει, όπως και σε όλη την αρχαία γραμματεία.
Αντίθετα, ο Πλούταρχος μιλάει για μια μακρόστενη μηχανή που ανάγκασε τους Ρωμαίους να εγκαταλείψουν την πολιορκία των Συρακουσών, ενώ άλλοι συγγραφείς αναφέρουν ένα κανόνι ατμού σε σχέση με τον Αρχιμήδη. Μάλιστα, ο Leonardo da Vinci είχε σχεδιάσει ένα παρόμοιο κανόνι αναφέροντάς το ως επινόηση του μεγάλου αρχαίου μαθηματικού. Έτσι, είναι πολύ πιθανότερο τα κάτοπτρα του θρύλου να ήταν στην πραγματικότητα κανόνια ατμού.
Πώς λειτουργούσαν τα "κανόνια ατμού"
Η νέα μελέτη του Rossi, έρχεται τώρα να καθορίσει τη λειτουργία και τις δυνατοτήτες ενός κανονιού ατμού. Κατά πάσα πιθανότητα, λέει, το όπλο περιείχε μια δεξαμενή με νερό το οποίο θερμαινόταν και μετατρεπόταν τελικά σε ατμό και να δώσει ώθηση σε πήλινα σφαιρικά βλήματα τα οποία τελικά εκτοξεύονταν από την κάνη του.
Κάθε βλήμα περιείχε το γνωστό, κυρίως από το Βυζάντιο, «ελληνικό πυρ» ή «υγρό πυρ» , μια μάζα από άγνωστα σε εμάς αλλά πάντως εύφλεκτα υλικά. Έτσι, η βολή προκαλούσε εκρήξεις και τελικά πυρπόληση των στόχων. Ο Rossi και η ομάδα του υπολόγισαν επίσης ότι ο ατμός που παραγόταν είχε τη δυνατότητα να στείλει ένα βλήμα βάρους 6 κιλών στο στόχο του με ταχύτητα 60 μ. ανά δευτερόλεπτο. Η ταχύτητα αυτή επέτρεπε επιτυχείς βολές σε στόχους σε απόσταση μέχρι και 150 μ.
Το πείραμα έλληνα μηχανικού για το "ηλιακό κάτοπτρο" του Αρχιμήδη
Πολλά χρόνια πριν την μελέτη του Rossi, το 1973, το σπουδαιότερο επιχείρημα ενάντια στις αμφισβητήσεις του Αρχιμήδη, έγινε στο Σκαραμαγκά, από τον έλληνα μηχανικό Ιωάννη Σακκά με τη βοήθεια του καθηγητή (μαθηματικού) Ε. Σταμάτη. Ενώπιον αντιπροσώπων ξένων και ελληνικών Μ.Μ.Ε, χρησιμοποιώντας 70 επίπεδα επίχαλκα κάτοπτρα διαστάσεων 1,70 επί 0,70 μ. έκαψαν από απόσταση 100 μέτρων ομοίωμα ρωμαϊκού πλοίου και ξύλινες βάρκες μέσα στη θάλασσα!
Πώς ήταν το κάτοπτρο του Αρχιμήδη
Ο Σακκάς αρχικά υπέθεσε ότι θα επρόκειτο για έναν μεγάλο κυρτό καθρέφτη. Λαμβάνοντας όμως υπ’ όψιν τα δεδομένα της τότε εποχής, όπως τεχνολογική αδυναμία παραγωγής ενός γυάλινου γιγαντιαίου καθρέφτη, αναθεωρεί. Εκτός αυτού, όπως κι ίδιος είπε, «θα πρέπει να υποθέσουμε ότι οι Ρωμαίοι δεν ήταν τυφλοί για να μείνουν άπραγοι αντικρίζοντας έναν τεράστιο καθρέφτη, τοποθετημένο στα τείχη της πόλης που πολιορκούσαν».
Η επόμενη σκέψη που έκανε, ήταν αρκετά…προχωρημένη. Υπέθεσε ότι ο Αρχιμήδης θα είχε προχωρήσει σε έναν πιο ευέλικτο τρόπο δημιουργίας ενός τεράστιου κατόπτρου, το οποίο θα απαρτίζονταν από άλλα μικρότερα. Δεδομένης της αδυναμίας που αναφέρθηκε πιο πάνω για μαζική παραγωγή γυάλινων κατόπτρων, ο Σακκάς προχώρησε στο συμπέρασμα, πως το περίφημο κάτοπτρο του Αρχιμήδη, απαρτίζονταν στην πραγματικότητα από τις ασπίδες των στρατιωτών που ήταν οχυρωμένοι στα τείχη, ή εν πάσι περιπτώσει από χάλκινα κάτοπτρα που κρατούσαν οι στρατιώτες.
Όπως είπε, «Ο Αρχιμήδης, πιθανότατα καθοδηγούσε την παράταξη των στρατιωτών, έτσι ώστε η συνολική τους διάταξη να δημιουργεί κάτοπτρα για να μπορούν να συγκεντρώσουν τις αχτίνες του ήλιου σε ένα σημείο και να τις μετατρέψουν σε δέσμη θερμότητας. Έτσι οι Ρωμαίοι δεν μπορούσαν να αντιληφθούν, τουλάχιστον άμεσα, τι είναι αυτό που τους καίει».
Πείραμα με διεθνή αντίκτυπο!
Ο Σακκάς άρχισε να κατευθύνει τα κάτοπτρα, έτσι ώστε να έρθουν σε ιδανική θέση για την συγκέντρωση των αχτίνων. Στην αρχή, οι βοηθοί του αντιμετώπισαν πρόβλημα με την εστίαση των κατόπτρων. Έπειτα όμως από επίμονες προσπάθειες, ήρθε και το προσδοκώμενο αποτέλεσμα: Το πλοιάριο άρχιζε να καπνίζει σε 2-3 δευτερόλεπτα μετά την επιτυχή εστίαση και γρήγορα τυλίχτηκε στις φλόγες.
Ο Σακκάς άρχισε να κατευθύνει τα κάτοπτρα, έτσι ώστε να έρθουν σε ιδανική θέση για την συγκέντρωση των αχτίνων. Στην αρχή, οι βοηθοί του αντιμετώπισαν πρόβλημα με την εστίαση των κατόπτρων. Έπειτα όμως από επίμονες προσπάθειες, ήρθε και το προσδοκώμενο αποτέλεσμα: Το πλοιάριο άρχιζε να καπνίζει σε 2-3 δευτερόλεπτα μετά την επιτυχή εστίαση και γρήγορα τυλίχτηκε στις φλόγες.
Ο Σακκάς απαντώντας σε ερώτηση, είπε πως σίγουρα οι στρατιώτες υπό την καθοδήγηση του Αρχιμήδη, θα τα κατάφερναν πιο γρήγορα και εύκολα, καθώς είχαν και το συγκριτικό πλεονέκτημα του καλύτερου οπτικού πεδίου και καλύτερης οπτικής γωνίας. Η επιτυχία του
πειράματος έγινε γνωστή στον επιστημονικό κόσμο και υπήρξαν πολλές δημοσιεύσεις στον ευρωπαϊκό και αμερικανικό τύπο, όπως στην εφημερίδα «Times», το περιοδικό «Time» κ.α., όπου εξυμνούνταν ο μεγάλος επιστήμονας Αρχιμήδης.
πειράματος έγινε γνωστή στον επιστημονικό κόσμο και υπήρξαν πολλές δημοσιεύσεις στον ευρωπαϊκό και αμερικανικό τύπο, όπως στην εφημερίδα «Times», το περιοδικό «Time» κ.α., όπου εξυμνούνταν ο μεγάλος επιστήμονας Αρχιμήδης.
Την βεβαιότητα ότι δεινόσαυροι επέζησαν μετά από την πτώση μετεωρίτη στη Γη, εκφράζουν επιστήμονες. Σύμφωνα με τη θεωρία τους οι δεινόσαυροι, έζησαν τουλάχιστον 700.000 (!) χρόνια περισσότερο από ό,τι πίστευαν μέχρι σήμερα όπως προκύπτει από τη μελέτη ενός απολιθωμένου οστού δεινοσαύρου που εντοπίστηκε στο Νέο Μεξικό.
